Vô tinh không bế tắc là một trong những nguyên nhân gây vô sinh chính ở nam, tuy nhiên chỉ có khoảng 20% biết được nguyên nhân di truyền (Tüttelmann và cộng sự, 2018). Một biến thể của gen STAG3 đã được xác định từ 1 gia đình có nhiều trường hợp mắc suy buồng trứng sớm (POI) (Caburet và cs, 2014). Một số nghiên cứu (Llano, 2014; Winters và cs, 2014; Fukuda và cs, 2014; Hopkins và cs, 2014) đã chỉ ra rằng việc bất hoạt gen STAG3 ở chuột đực đã gây nên azoospermia, do đó, STAG3 có khả năng cũng chính là gen đóng vai trò chính trong việc dừng giảm phân ở nam giới. Tương tự như những phụ nữ bị POI, có gen STAG3 là một dạng di truyền lặn trên NST thường, trong đó chỉ đàn ông ở dạng đồng hợp lặn hoặc các biến thể dạng dị hợp phức hợp mới có khả năng mắc bệnh (Caburet và cs, 2014l; He và cs, 2017). Đến nay, không có trường hợp nam giới vô sinh nào mang các dạng biến thể gây bệnh của STAG3 được báo cáo.



Một nghiên cứu gần đây của Van der Bijl N và cs (2019) đã được thực hiện nhằm xác minh khả năng gen STAG3 là nguyên nhân gây ra NOA. Trong nghiên cứu này, toàn bộ vùng mã hóa của gen STAG3 sẽ được giải trình tự Sanger trực tiếp từ 28 người đàn ông mắc NOA do bị ngừng giảm phân. Bên cạnh đó, một nhóm lớn gồm 275 đàn ông bị vô sinh nói chung sẽ được giải trình tự toàn bộ exon để sàng lọc ra các trình tự biến thể khả năng của gen STAG3. Ngoài ra, các phương pháp xác định thời điểm giảm phân (meiotic spreads), hóa mô miễn dịch, giải trình tự toàn bộ exon (WES) và xác suất lấy mẫu quần thể (PSAP) được thực hiện để đánh giá các trường hợp mục tiêu.

Kết quả:
-          Hai dạng biến thể dị hợp phức hợp của STAG3 gồm c.[1262T>G];[1312C>T] và p.[(Leu421Arg)];[(Arg438Ter)] đã cho thấy có khả năng gây ra vô sinh nam do khả năng làm dừng hoàn toàn giảm phân ở 1 trường hợp. Sự dị hợp phức hợp này được xác nhận bởi giải trình tự Sanger cho cả cha mẹ và anh em trai của bệnh nhân.
-          Các biến thể khác lại ảnh hưởng lên quá trình sinh tinh được xác nhận bởi dữ liệu WES và áp dụng phân tích PSAP tuyến tính. Như dự đoán tương tự việc làm im lặng STAG3 ở chuột, các tế bào mầm của người đã không thể phát triển đến giai đoạn zygotene (giai đoạn thứ 2 của prophase thuộc giảm phân) và cho thấy có rất nhiều bất thường về NST.
-          Không có biến thể nào của STAG3 được tìm thấy ở 275 trường hợp vô sinh nam với kiểu hình khác. Các kết quả đã cho thấy rằng các biến thể gen STAG3 gây ảnh hưởng tiêu cực lên chức năng của protein được tạo ra và từ đó gây ra các trường hợp NOA (< 1% các trường hợp).

Việc xác nhận các biến thể của STAG3 ở nam giới vô sinh nên được đưa vào tư vấn di truyền cũng như chẩn đoán và điều trị. Đặc biệt trước khi tiến hành TESE cho ICSI, dạng biến thể của STAG3 nên được xác định nhằm tránh những biện pháp can thiệp không cần thiết với kết quả tiêu cực cho cả bệnh nhân. Hạn chế của nghiên cứu này là chỉ xác nhận được 1 trường hợp bệnh nhân có biến thể dị hợp phức hợp của gen STAG3 gây ra NOA do làm ngưng giảm phân. Các nghiên cứu sâu hơn cần được tiến hành để đánh giá sự tác động của các biến thể STAG3 trên một quần thể lớn hơn.

CVPH. Hồ Lan Trâm - IVFMD Tân Bình.

Nguồn: Mutations in the stromal antigen 3 (STAG3) gene cause male infertility due to meiotic arrest. Van der Bijl N, Röpke A, Biswas U, Wöste M, Jessberger R, Kliesch S, Friedrich C, Tüttelmann F. Hum Reprod. 2019 Nov 1;34(11):2112-2119. doi: 10.1093/humrep/dez204.