Mạch máu tiền đạo được định nghĩa là mạch máu của thai, có thể là động mạch hay tĩnh mạch, không nằm trong bánh nhau hoặc dây rốn, hiện diện gần lỗ trong cổ tử cung. Những mạch máu này có nguy cơ vỡ, khi ối vỡ tự nhiên hoặc bấm ối, dẫn đến thai bị xuất huyết và tử vong. Một vài nghiên cứu cho thấy mạch máu tiền đạo không được chẩn đoán thuộc nhóm nguy cơ cao chết lưu, tử vong sơ sinh và chu sinh. Do đó, nếu được chẩn đoán trước sinh có thể ngăn ngừa được những rủi ro này. Hội Sản Phụ khoa Canada khuyến cáo những trường hợp ghi nhận nhau bám thấp trong siêu âm thường quy tam cá nguyệt hai thai kỳ cần đánh giá thêm vị trí bám của dây rốn và siêu âm ngả âm đạo khảo sát thêm lỗ trong cổ tử cung cho nhóm nguy cơ cao mạch máu tiền đạo, bao gồm dây rốn bám rìa bánh nhau, bám màng, nhau hai thuỳ hay bánh nhau phụ, hoặc những trường hợp có ra huyết âm đạo trong thai kỳ. Hội Sản Phụ khoa UK khuyến cáo chẩn đoán mạch máu tiền đạo vào quý hai có giá trị chẩn đoán chính xác cao, tỷ lệ dương tính giả thấp nhưng lại chưa đủ bằng chứng khuyến cáo, cũng như chưa xác định được lợi ích và nguy cơ tầm soát mạch máu tiền đạo thường quy cho tất cả các thai phụ vào giữa thai kỳ.

Một phân tích hồi cứu đánh giá đặc điểm và hiệu quả của quy trình tầm soát mạch máu tiền đạo hai bước và dự đoán tác động của quy trình tầm soát này trong dự phòng thai lưu. Bước một, nhận diện nhóm nguy cơ cao mạch máu tiền đạo qua dấu hiệu (1) dây rốn bám màng hoặc rìa bánh nhau trong siêu âm 11-13 tuần; (2) nhau bám thấp trên siêu âm 20-22 tuần. Bước thứ hai, nhóm nguy cơ cao được chẩn đoán xác định hoặc loại trừ mạch máu tiền đạo giai đoạn 20-22 tuần qua siêu âm ngả âm đạo kết hợp Doppler màu.

Nghiên cứu này là phân tích hồi cứu dữ liệu của nghiên cứu tiến cứu tầm soát mạch máu tiền đạo tại Fetal Medicine Centre at Medway Maritime Hospital, UK từ 2012- 2018.

Tổng cộng có 26.830 thai kỳ đơn thai được khảo sát, với 21 trường hợp (0,08% hoặc tỷ lệ 1/1278) được chẩn đoán mạch máu tiền đạo khi siêu âm giai đoạn 20-22 tuần, có kết quả đại thể và giải phẫu bệnh mô nhau sau sinh. Thời điểm 11-13 tuần khảo sát vị trí dây rốn cắm vào bánh nhau phân nhóm thành: trung tâm bánh nhau 25.071 (93,4%) trường hợp, rìa bánh nhau 1.680 (6,3%) trường hợp, dây rốn bám màng 79 (0,3%) trường hợp. Trong 21 trường hợp mạch máu tiền đạo xác định vị trí dây rốn cắm vào bánh nhau qua siêu âm, có 16 trường hợp (76,2%) dây rốn bám màng, 2 trường hợp bám rìa bánh nhau và 3 trường hợp bám trung tâm bánh nhau. Các trường hợp này được theo dõi thai ngoại trú và mổ lấy thai chủ động khi thai khoảng 34 tuần. Các trẻ sinh ra đều sống, và có một trường hợp tử vong sơ sinh. Trong dân số nghiên cứu có 83 trường hợp thai lưu và không có trường hợp nào trong nhóm này được xác định có mạch máu tiền đạo. Với giả định nếu các trường hợp mạch máu tiền đạo không được chẩn đoán trước sinh dẫn đến thai chết lưu thì việc tầm soát có thể ngăn ngừa 9,6% thai lưu.

Từ kết quả trên, nhóm nghiên cứu kết luận tầm soát mạch máu tiền đạo hai bước được áp dụng vào thực tế lâm sàng có khả năng giảm tỷ lệ tử vong thai chết lưu.

Đây là nghiên cứu đầu tiên trên nhóm dân số lớn về mạch máu tiền đạo. Theo nhóm nghiên cứu đánh giá, nhược điểm của nghiên cứu này là chỉ khảo sát đơn thai và không đánh giá hết tất cả các trường hợp sinh sống, do đó có thể bỏ sót những trường hợp mạch máu tiền đạo không được chẩn đoán trước sinh ở thai sinh sống.
 
Lược dịch từ: Prevention of stillbirths: impact of a two-stage screening for vasa previa – ISUOG – Accepted articles Dec.2019

Từ khóa: Vai trò của tầm soát mạch máu tiền đạo trước sinh