CNSH. Phan Thị Thanh Loan – IVFMD Tân Bình

Giới thiệu
Vô sinh đang là một thách thức lớn đối với sức khỏe sinh sản toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 8 - 12% các cặp vợ chồng. Nguyên nhân đến từ yếu tố nam chiếm tới 50% trong tổng số các trường hợp vô sinh. Trong số các nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới đã được xác định, rối loạn nội tiết liên quan đến tuyến giáp ngày càng được quan tâm. 
Suy giáp và cường giáp là những rối loạn tuyến giáp phổ biến, ảnh hưởng 0,1% - 12,4% người trưởng thành. Rối loạn tuyến giáp thường đi kèm với các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tim mạch, tiêu hóa và đặc biệt là rối loạn sinh sản. Mặc dù mối liên hệ giữa rối loạn tuyến giáp và vô sinh nữ đã được nghiên cứu tương đối rõ ràng, nhưng ảnh hưởng của chúng đến khả năng sinh sản của nam giới vẫn chưa được làm sáng tỏ hoàn toàn. Bài viết này sẽ tập trung vào việc phân tích các bằng chứng khoa học hiện có để đánh giá tác động của suy giáp và cường giáp đến khả năng sinh sản của nam giới, từ đó góp phần vào việc tìm ra các giải pháp điều trị hiệu quả.
 
Phương pháp
Bài đánh giá tổng quan thực hiện bằng cách tổng hợp nghiên cứu trên cơ sở dữ liệu từ PubMed/MEDLINE, Web of Science và Scopus. Các từ khóa tìm kiếm bao gồm: "fertility", "infertility", "male", "hypothyroidism", "hyperthyroidism", "subclinical", "sperm", "sexual function", "thyroid", và "TSH". Nghiên cứu được giới hạn trong các bài báo gốc bằng tiếng Anh được công bố trực tuyến đến ngày 31 tháng 5 năm 2023.
 
Kết quả
Sau khi sàng lọc 257 nghiên cứu ban đầu, có 61 nghiên cứu đủ điều kiện để phân tích chi tiết. Trong đó, 32 nghiên cứu được thực hiện trên mô hình động vật và 29 nghiên cứu trên người, bao gồm cả các báo cáo trường hợp hoặc loạt trường hợp, nghiên cứu in vitro và các nghiên cứu quan sát từ năm 1962 đến năm 2023.

5. Nghiên cứu trên động vật

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng rối loạn tuyến giáp, đặc biệt là suy giáp, có tác động đáng kể đến khả năng sinh sản ở nam giới. Cụ thể, suy giáp làm giảm đáng kể nồng độ hormone kích thích hoàng thể (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH) ở nhóm chuột có tuyến sinh dục nguyên vẹn, dẫn đến giảm nồng độ testosterone. Quá trình sinh tinh bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, biểu hiện qua các bất thường về hình thái và khả năng di chuyển. Ngoài ra, suy giáp còn làm giảm thể tích tinh hoàn, túi tinh và tuyến tiền liệt, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và lưu trữ tinh trùng. Các nghiên cứu cũng cho thấy suy giáp gây ra căng thẳng oxy hóa trong tinh hoàn, làm tổn thương DNA và kích hoạt quá trình chết theo chương trình, góp phần làm giảm khả năng sinh sản.
 
Các nghiên cứu thực nghiệm trên chuột đã chỉ ra rằng tình trạng cường giáp gây ra những biến đổi đáng kể trong hệ trục vùng dưới đồi - tuyến yên - tinh hoàn. Cụ thể, cường giáp làm giảm đáng kể nồng độ FSH, LH và testosterone trong huyết thanh. Cơ chế gây do sự ức chế hoạt động của tuyến yên, tăng cường quá trình chuyển hóa FSH, gia tăng căng thẳng oxy hóa tại tinh hoàn, và tăng biểu hiện vimentin. Các biến đổi sinh lý bệnh này đi kèm với sự giảm khối lượng tinh hoàn và suy giảm chất lượng tinh trùng. Tuy nhiên, một số nghiên cứu lại báo cáo kết quả trái ngược, ghi nhận sự gia tăng nhẹ nồng độ FSH sau khi gây cường giáp.
 

5. Nghiên cứu trên người

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ phức tạp giữa rối loạn tuyến giáp và khả năng sinh sản ở nam giới. Suy giáp, đặc biệt khi khởi phát sớm, có thể gây ra sự chậm phát triển của tinh hoàn, thoái hóa cấu trúc ống sinh tinh và giảm chất lượng tinh trùng. Cơ chế liên quan đến sự suy giảm gonadotropin, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và trưởng thành của tế bào Leydig. Mặc dù vậy, một số nghiên cứu lại báo cáo tình trạng tăng gonadotropin ở một số bệnh nhân suy giáp, cho thấy sự phức tạp của mối liên hệ này.
 
Ngoài ra, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hormone tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng và cấu trúc của các cơ quan sinh dục phụ. Nghiên cứu của Lotti và cộng sự đã cho thấy mối tương quan tích cực giữa mức fT3 và thể tích túi tinh. Bên cạnh đó, Mendeluk và cộng sự đã chứng minh rằng việc bổ sung levothyroxine (LT4) cải thiện khả năng di động của tinh trùng, cho thấy hormone tuyến giáp có ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tinh trùng. Tuy nhiên, nghiên cứu của Zhao và cộng sự lại báo cáo mối liên hệ giữa tăng nồng độ TSH và tăng chỉ số phân mảnh DNA tinh trùng, cho thấy suy giáp có thể làm giảm chất lượng DNA tinh trùng, ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh. Nghiên cứu của Rao và cộng sự đã củng cố thêm bằng chứng thực nghiệm, cho thấy suy giáp dưới lâm sàng ở nam giới có thể làm giảm tỷ lệ thành công của các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) và tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI). Không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, rối loạn tuyến giáp còn gây ra các vấn đề về chức năng tình dục. Jaya Cumar và cộng sự đã báo cáo tỷ lệ giảm ham muốn tình dục cao ở bệnh nhân suy giáp.
 
Ngược lại, bệnh cường giáp lại gây ra những thay đổi khác biệt. Hudson và cộng sự đã phát hiện tăng nồng độ testosterone, estradiol, LH và FSH ở bệnh nhân cường giáp do mắc bệnh Graves, trong khi Röjdmark và cộng sự cho thấy sự nhạy cảm tăng cao của tế bào Leydig đối với GnRH. Những thay đổi này có thể giải thích cho các báo cáo về giảm thể tích tinh hoàn và giảm số lượng tinh trùng ở một số bệnh nhân cường giáp.
 
Các cơ chế có thể giải thích cho những ảnh hưởng này bao gồm sự thay đổi trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn, tăng căng thẳng oxy hóa và rối loạn chức năng ty thể. Liệu pháp thay thế hormone tuyến giáp thường cải thiện các chỉ số sinh sản ở nam giới bị suy giáp, tuy nhiên, kết quả điều trị ở bệnh nhân cường giáp còn hạn chế. Các hướng dẫn lâm sàng hiện nay đã khuyến cáo nên sàng lọc rối loạn tuyến giáp ở nam giới gặp các vấn đề về sinh sản. Điều trị kịp thời rối loạn tuyến giáp không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn khôi phục chức năng sinh sản bình thường.
 
Kết luận
Kết quả tổng hợp các nghiên cứu cho thấy rối loạn tuyến giáp, đặc biệt là suy giáp, có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản ở nam giới. Mặc dù cơ chế sinh lý bệnh của mối liên hệ này đã được làm rõ một phần đối với suy giáp, tuy nhiên cơ chế tác động của cường giáp vẫn còn nhiều vấn đề chưa được giải đáp. Các nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc xác định các yếu tố nguy cơ, đánh giá hiệu quả điều trị của các phác đồ khác nhau và khám phá các mục tiêu điều trị mới, nhằm làm rõ hơn cơ chế bệnh sinh và đưa ra các khuyến cáo lâm sàng chính xác. Việc hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa rối loạn tuyến giáp và khả năng sinh sản sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe sinh sản của nam giới.
 
Nguồn: Anelli, V., Gatta, E., Pirola, I., Delbarba, A., Rotondi, M., & Cappelli, C. (2024). Thyroid impairment and male fertility: a narrative review of literature. The Aging Male, 27(1), 2310303.

Từ khóa: vô sinh nam, chất lượng tinh trùng, suy giáp, cường giáp, rối loạn tuyến giáp