CNSH. Nguyễn Thị Minh Phượng, IVFMD Tân Bình
 
Bệnh u hạt mãn tính (CGD) là bệnh suy giảm miễn dịch di truyền nguyên phát với tỷ lệ tử vong cao, đặc trưng bởi sự suy giảm chức năng của phức hợp oxidase nicotinamide adenine dinucleotide phosphate (NADPH) trong bạch cầu trung tính và bạch cầu đơn nhân. CGD dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng, tái phát, viêm mất kiểm soát và bệnh tự miễn. Bệnh có thể chia nhành 2 nhóm chính: CGD lặn liên kết với nhiễm sắc thể X (XR-CGD, OMIM: 306400) và lặn tự phát (AR-CGD). XR-CGD được gây ra bởi các biến thể trong gen CYBB, mã hóa protein gp91^phox, trong khi AR-CGD là do các biến thể của CYBA, NCF1, NCF2 hoặc NCF4 mã hóa protein tương ứng p22^phox, p47^phox, p67^phox và p40^phox. Biểu hiện lâm sàng chính của nhóm bệnh này là bệnh nhân bị nhiễm trùng trong suốt cuộc đời dẫn đến các bệnh như viêm phổi, viêm hạch bạch huyết, áp-xe,… CGD liên kết X thường phát triển bệnh sớm hơn và có các triệu chứng nghiêm trọng hơn những người mắc AR-CGD. Hiện nay, CGD chủ yếu được điều trị bằng kháng sinh và thuốc chống nấm để ngăn ngừa và điều trị các bệnh nhiễm trùng. Một số phương pháp tiêm interferon-γ, truyền bạch cầu hạt và ghép tế bào gốc tạo máu (HSCT) cũng được sử dụng điều trị cho nhóm bệnh nhân này. Trong số đó, HSCT là phương pháp điều trị duy nhất có thể chữa khỏi CGD, nhưng rất khó để tìm được một người hiến tặng phù hợp với HLA.
 
Xét nghiệm di truyền tiền làm tổ đơn gen (PGT-M) là một hướng tiếp cận tiềm năng giúp các gia đình có bệnh di truyền sinh con khoẻ mạnh. Kỹ thuật giúp chọn những phôi không mang bệnh, ngăn chặn di truyền bệnh cho con cái. Bên cạnh đó, PGT còn được kết hợp với xét nghiệm tương hợp HLA, nhờ đó HSC từ những đứa trẻ “cứu tinh” được sử dụng để điều trị cho anh chị em đang bị bệnh. Sự kết hợp này mang lại hi vọng cho trường hợp gia đình có trẻ mắc bệnh CGD
.
Báo cáo này ghi nhận trường hợp một phụ nữ là người lành mang biến thể CYBB bệnh (c.804 + 2T>C, thể cắt nối) đã sinh một bé gái 3 tuổi mắc bệnh CGD. Bé gái được nhập viện khi 1 tuổi với các bệnh lý viêm phổi nặng, nhiễm trùng huyết, chức năng gan bất thường, thiếu máu nặng và suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Gia đình được tư vấn và thực hiện PGT-M kết hợp tương hợp HLA. Sau quá trình nuôi cấy, 7 phôi nang được sinh thiết. Kết quả cho thấy 2 phôi 3 và 4 có kết quả không mang gene bệnh và tương hợp HLA với đứa trẻ bị bệnh. Bệnh nhân có thai và sinh thành công một bé khoẻ mạnh ở lần chuyển phôi thứ hai
.
Tóm lại, PGT đã mang lại một thực hành an toàn, hiệu quả, ngày càng nhiều bệnh nhân được hưởng lợi từ xét nghiệm này. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần quan tâm đến một số vấn đến đạo đức liên quan.

Tài liệu tham khảo:
Chen, X., Peng, C., Chen, H., Zhou, F., Keqie, Y., Li, Y., ... & Ren, J. (2024). Preimplantation genetic testing for X-linked chronic granulomatous disease induced by a CYBB gene variant: A case report. Medicine, 103(5), e37198.

Từ khóa: Chronic granulomatous disease, CGD, PGT-M, HLA matching