Lựa chọn phôi chuyển là 1 phần quan trọng trong ART. Những phương pháp hiện tại dựa trên hình thái phôi ở các giai đoạn phát triển của phôi, tuy nhiên, cách này không thể phát hiện những bất thường về nhiễm sắc thể của phôi. Sinh thiết thể cực hoặc phôi bào trong chẩn đoán di truyền tiền làm tổ hiện nay đã trở thành quy trình thường quy ở nhiều trung tâm IVF trên toàn thế giới giúp cung cấp thông tin di truyền về phôi, tuy nhiên, đây là phương pháp xâm lấn, có thể ảnh hưởng đến tiềm năng phát triển của phôi. Hiện nay, sự phát triển của các kỹ thuật phân tích bộ protein điển hình là phương pháp khối phổ (Mass Spectometry – MS) cho phép phát hiện các protein được tiết ra trong môi trường nuôi cấy, mở ra 1 phương pháp không xâm lấn trong ART. Bằng việc so sánh bộ protein tiết trong môi trường sau nuôi cấy phôi nang giữa phôi nguyên bội và dị bội, một bộ 9 protein đã được xác định có sự khác biệt thống kê giữa 2 trường hợp và có tính lặp lại (Katz-Jaffe MG và cs, 2009). Dựa trên cơ sở đó, McReynolds S1và cộng sự đã thực hiện nghiên cứu nhằm mục đích đánh giá sự tương quan bộ protein của phôi nang người với sự toàn vẹn nhiễm sắc thể nhằm đưa ra một phương pháp chẩn đoán lệch bội không xâm lấn. Thiết kế thí nghiệm: Môi trường nuôi cấy từ phôi nang đủ chất lượng để chuyển phôi đã được lựa chọn từ 65 cặp vợ chồng được thực hiện ART sàng lọc toàn bộ nhiễm sắc thể của phôi (comprehensive chromosome screening – CCS). Mẫu được phân tích MS được chia thành 2 nhóm dựa trên kết quả CCS: nhóm 1 (n = 40) sử dụng môi trường đã qua nuôi cấy của phôi nang nguyên bội (chuyển 1 hoặc 2 phôi) với tỷ lệ làm tổ và thai diễn tiến đạt 100%; nhóm 2 (n = 40) môi trường đã qua nuôi cấy của phôi chứa trên 2 sai hỏng nhiễm sắc thể. Mẫu đối chứng là môi trường chưa qua nuôi cấy phôi.
 

Kết quả: Với việc sử dụng nền tảng proteomic, so sánh 2 nhóm cho thấy dữ liệu bộ protein của phôi nang nguyên bội tiết ra khác biệt đáng kể so với phôi lệch bội. Kết quả cho thấy có 9 protein đã cho thấy sự khác biệt và được cho là đặc trưng cho phôi lệch bội, trong đó, lipocalino-1 cho thấy sự tăng biểu hiện do các phôi lệch bội tiết ra. Để xác nhận lại kết  quả MS, nhóm nghiên cứu thực hiện ELISA định lượng để so sánh nồng độ lipocalino-1 và cũng cho kết quả tương tự. Thật vậy, sự gia tăng nồng độ lipocalin-1 đã được quan sát thấy giữa phôi lệch bội và phôi nguyên bội khi phân tích từng giọt môi trường nuôi cấy riêng lẻ (n = 4 trong từng nhóm, p < 0,01) hay cộng gộp các giọt nuôi cấy (n = 12 trong từng nhóm, p < 0,01). Ngoài ra, phôi nguyên bội thất bại làm tổ (n = 40) và phôi nguyên bội làm tổ thành công (n = 40) cho thấy phổ biểu hiện lipocalin tương đương nhau, điều này chứng tỏ sự thay đổi biểu hiện của lipocalin-1 chỉ liên quan đến hiện tượng lệch bội mà không liên quan đến khả năng làm tổ của phôi; điều này cho thấy tiềm năng sử dụng lipocalin-1 như một dấu chỉ sinh học để sàng lọc phôi lệch bội là rất lớn.

Kết luận: Phương pháp phân tích không xâm lấn chỉ sử dụng môi trường nuôi cấy cho thấy sự khác biệt rõ ràng giữa bộ protein tiết giữa phôi nguyên bội và lệch bội, trong đó, lipocalin-1 là dấu chỉ sinh học tiềm năng nhất. Các tác giả của nghiên cứu đề nghị sử dụng phương pháp xét nghiệm miễn dịch (ELISA hoặc RIA) để áp dụng phát hiện lipocalin-1 trong chẩn đoán lâm sàng. Sự phát triển trong tương lai của các phương pháp này sẽ giúp thay thế các phương pháp sinh thiết, hơn nữa sẽ cung cấp nhiều thông tin về chức năng sinh học và sự tương tác của phôi với môi trường bên ngoài.

CVPH. Hồ Lan Trâm – IVFMD Tân Bình.
Nguồn: Lipocalin-1: a potential marker for noninvasive aneuploidy screening. McReynolds S1, Vanderlinden L, Stevens J, Hansen K, Schoolcraft WB, Katz-Jaffe MG. Fertil Steril. 2011 Jun 30;95(8):2631-3. doi: 10.1016/j.fertnstert.2011.01.141. Epub 2011 Feb 16.