Tinh trùng không đầu (còn gọi là tinh trùng đầu kim) là 1 dạng teratozoospermia hiếm gặp ở người (Martínez-Rodríguez và cs, 2015; Toyama, Iwamoto, Yajima, Baba, & Yuasa, 2000). Hội chứng này thường bị nhầm lẫn với Oligospermatozoa do giọt bào tương thừa không chứa vật chất di truyền ở cổ tinh trùng không đầu dễ bị nhầm lẫn với hình dạng đầu tròn và không acrosome đặc trưng ở bệnh nhân Oligospermatozoa. Ngoài ra, thông tin về hội chứng này còn khá hạn chế, một vài nghiên cứu đã tiến hành tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng này bằng cách quan sát siêu cấu trúc của tinh trùng bằng kính hiển vi điện tử hoặc phân tích di truyền (Yang và cs., 2012; Yuan và cs., 2015).v Nghiên cứu gần đây của Y-W Sha và cs (2017) đã tiến hành phân tích 11 bệnh nhân vô sinh có sự hiện diện của tinh trùng không đầu. Độ tuổi trung bình của các bệnh nhân này là 30,8; được chẩn đoán vô sinh nguyên phát từ 3-6,5 năm. Bệnh nhân được phân tích karyotype. Tinh trùng sẽ được thu nhận từ mào tinh và được phân tích về mật độ và độ di động bằng hệ thống CASA (khoảng 500 tinh trùng sẽ được đánh giá). Mẫu tươi sẽ được nhuộm và đánh giá bằng kính hiển vi quang học, ít nhất 200 tinh trùng được phân tích theo WHO 2010. Ngoài ra, việc đánh giá siêu cấu trúc sẽ được quan sát dưới kính hiển vi electron truyền quang JEM-200.

Kết quả:

• Cấu tạo và hình dạng tinh hoàn, mào tinh và ống dẫn tinh cũng như karyotype của 11 bệnh nhân nam đều bình thường. Tuy nhiên, hầu hết các bệnh nhân đều có tỷ lệ tinh trùng không đầu rất cao cùng với 1 lượng nhỏ tinh trùng có đầu nhỏ, đầu tròn, đầu hình nón hoặc đầu thiếu acrosome. Hình dạng bình thường trong mẫu rất thấp, trong đó, có 3 bệnh nhân không có tinh trùng hình dạng bình thường. Phần ty thể ở cổ của tinh trùng không đầu bị tổn thương. Ngoài ra, mật độ trung bình 18.10⁶/ml; di động 17,6%.
• Bên cạnh đó, kết quả phân tích hình thái tinh trùng đã không cải thiện kể cả sau khi được điều trị bằng cả thuốc y học cổ truyền Trung quốc cũng như liệu pháp hormone.
• Chỉ 3/11 bệnh nhân chấp nhận điều trị ART, kết quả ICSI của họ đều thất bại do phôi được tạo ra từ tinh trùng chất lượng kém.

Kết luận: 11 bệnh nhân nam vô sinh có tỷ lệ tinh trùng không đầu cao cùng với một số loại tinh trùng dị dạng khác cho thấy kết quả điều trị ART không tốt. Trong thực hành lâm sàng thường quy, các chuyên viên phôi học cần phải phát hiện ra những trường hợp này và đưa ra tư vấn hợp lý về chẩn đoán cũng như phương thức điều trị ART. Đặc biệt, không nên phụ thuộc hoàn toàn vào kết quả phân tích của các hệ thống CASA. Tinh trùng không đầu nên được đánh giá trên tinh dịch của cả người bình thường và người vô sinh với số lượng quần thể lớn để có thể đưa ra tần số và tỷ lệ của dạng bất thường này để từ đó có thể ước tính được sự tương quan của tình trạng này với các giá trị tinh dịch đồ khác. Hơn nữa, cần phải nắm được cơ chế biệt hóa tế bào mầm dẫn đến việc tạo ra các tinh trùng không đầu để có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Việc nghiên cứu các bệnh nhân này trong tương lai cần phối hợp các phương pháp như đánh giá siêu cấu trúc, đánh giá các liên quan protein và bộ gen nhằm xác định các nguyên nhân gây bệnh cũng như cơ sở di truyền; đây sẽ là bước đầu để tiến đến thiết kế quy trình điều trị phù hợp cho nhóm đối tượng này.

Nguồn: Headless spermatozoa in infertile men. Y-W Sha, L Ding, J-X Wu, S-B Lin, X Wang, Z-Y Ji, P Li. D. DOI: 10.1111/and.12716

Từ khóa: Hội chứng tinh trùng không đầu ở nam giới vô sinh