Dị ứng với các protein trong sữa bò (DUSB) là một bệnh lý dị ứng rất thường gặp ở trẻ em. Những thống kê gần đây tại Pháp cho thấy DUSB đứng hàng thứ ba trong các bệnh lý dị ứng ở trẻ. Bệnh chiếm 3-6% trên tổng số trẻ dưới 2 tuổi, 50% trong số đó có liên quan với yếu tố gia đình và được gọi là có “cơ địa dị ứng”.

Dị ứng với các protein có trong sữa bò là gì?

Đây là một phản ứng quá mức và không tương hợp của hệ thống miễn dịch đối với các protein có trong sữa bò mà hệ thống này xem là các tác nhân lạ nguy hiểm.

DUSB có một số đặc điểm quan trọng sau:

• Các biểu hiện của bệnh rất thay đổi và không có tính đặc hiệu

• Chỉ khoảng 20% các trường hợp DUSB có sự hiện diện của IgE đặc hiệu chống lại các dị nguyên, và được gọi là dị ứng “qua trung gian IgE”

• Các triệu chứng có thể xuất hiện ngay lập tức (thể qua trung gian IgE) hoặc xuất hiện muộn sau 48-72 giờ kể từ khi uống sữa (thể không qua trung gian IgE)

Làm thế nào để nhận biết bệnh lý?

DUSB thường biểu hiện bằng ba nhóm triệu chứng chính: nhóm triệu chứng ở da, đường tiêu hóa, và đường hô hấp.

• Trong 50-70% trường hợp, bệnh biểu hiện với chàm, mề đay, phù, đỏ da hoặc ngược lại, một sự tím tái da diện rộng.

• Trong khi đó, 50-60% trường hợp DUSB lại xuất hiện với các triệu chứng đường tiêu hóa như: trào ngược, buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy, viêm ruột, bón, sụt cân…

• Ngoài ra, 20-30% trường hợp có triệu chứng viêm mũi kéo dài, ho, viêm tai tái đi tái lại hoặc suyễn.

Cần lưu ý rằng, trong thể dị ứng qua trung gian IgE, trẻ có thể bị sốc phản vệ với biểu hiện tụt huyết áp, dãn mạch xuất hiện đột ngột, … và có thể ngưng thở.

Trong một số trường hợp, việc chẩn đoán thường khá phức tạp

Chẩn đoán luôn được hình thành thông qua hỏi bệnh sử và khám lâm sàng, cần lưu ý tiền căn dị ứng trong gia đình (cơ địa dị ứng).

Có thể gặp hai tình huống sau:

• Triệu chứng DUSB xuất hiện ngay trong giờ đầu tiên sau bú: chẩn đoán thường đơn giản và có thể được củng cố thêm bằng xét nghiệm định lượng IgE trong máu cũng như bằng test lẩy da.

• Nếu triệu chứng xuất hiện trễ và/hoặc định lượng IgE trong máu cho kết quả âm tính thì việc chẩn đoán thường khó khăn hơn, bởi lẽ cả bố mẹ lẫn thầy thuốc thường không đặt ra mối liên hệ giữa sữa bò với các triệu chứng xảy ra 2-3 ngày sau bú.

Một số khuyến cáo đáng quan tâm trong điều trị DUSB:

Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, nên cung cấp cho trẻ nguồn dinh dưỡng duy nhất là sữa mẹ.

Với trẻ nhũ nhi đã được cho bú sữa thương mại tương ứng với năm tuổi đầu tiên:

• Nếu triệu chứng dị ứng nhẹ, trẻ sẽ được thay thế dần sữa đang dùng bằng sản phẩm sữa thủy phân được tăng cường thêm các protein trong vòng 2-4 tuần. Sau khoảng thời gian đó, trẻ sẽ được thử cho dùng lại sữa thương mại với lượng thấp và tăng dần.

• Nếu các biểu hiện ban đầu nặng (sốc phản vệ, phù thanh quản, nôn ói nhiều, suyễn cơn), sữa đang dùng phải sớm được thay thế bằng dung dịch với các acid amin cơ bản và trẻ phải được giới thiệu đến chuyên gia về dị ứng để theo dõi.

Riêng về phần xét nghiệm định lượng IgE và test lẩy da, đây là những phương tiện rất hữu hiệu trong theo dõi và đánh giá diễn tiến DUSB. Nếu chúng âm tính, chứng tỏ trẻ đã đạt được dung nạp với protein sữa bò và khi đó, trẻ sẽ ít có nguy cơ bị dị ứng nặng khi thử cho dùng lại sữa bò.

(Nguồn : Journal de pédiatrie et de puériculture (2008) 21)