Ở phụ nữ, khả năng sinh sản phụ thuộc nhiều vào độ tuổi của họ, tuổi càng cao càng ảnh hưởng xấu đến dự trữ buồng trứng, chất lượng noãn cũng như dễ mắc các biến chứng thai kỳ và đặc biệt làm tăng tỉ lệ lệch bội - đây là yếu tố đóng vai trò quan trọng trong việc gây vô sinh ở phụ nữ lớn tuổi. Trong sự sinh noãn ở phụ nữ lớn tuổi, các nghiên cứu quan sát thấy có sự kéo dài trạng thái dừng phân chia của noãn làm tăng sai hỏng trong phân ly nhiễm sắc thể. Ngoài ra còn có mối tương quan giữa tăng tuổi mẹ và tần suất xuất hiện lệch bội nhiễm sắc thể, điển hình là hội chứng Down, dẫn đến tăng nguy cơ sẩy thai tự phát. 

Hiện nay, phụ nữ vô sinh do tuổi cao có thể thực hiện chu kỳ ICSI/PGT-A nhằm lựa chọn phôi nguyên bội để chuyển tuy nhiên ở những bệnh nhân này, tỉ lệ sinh sống thấp so với những bệnh nhân trẻ tuổi hơn. Những nghiên cứu gần đây cho thấy tuổi mẹ có ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen ở phôi nang đồng thời tác động đáng kể đến tổng sản phẩm phiên mã ở phôi nang với hơn 800 gen bị giảm biểu hiện khi tuổi mẹ tăng.



Blair R. McCallie và cộng sự thực hiện nghiên cứu này nhằm làm rõ về tổng sản phẩm phiên mã tế bào ở phụ nữ lớn tuổi (≥ 42 tuổi) để hiểu thêm về sự lão hóa noãn và tác động của nó lên tiềm năng của phôi và sự thành công trong hỗ trợ sinh sản. Nghiên cứu thực hiện so sánh trên 2 nhóm: nhóm 1: bệnh nhân lớn tuổi, ≥ 42 tuổi; nhóm 2: bệnh nhân trẻ tuổi, < 30 tuổi. Kết quả nghiên cứu cho thấy:

- 2.688 (10%) sản phẩm phiên mã có sự phiên mã khác biệt trong phôi nang ở nhóm bệnh nhân lớn tuổi trong đó có 2.551 gen giảm biểu hiện và 137 gen tăng sự phiên mã.
- Khi phân tích tất cả các sản phẩm phiên mã, có 70% sản phẩm giảm biểu hiện trong nhóm bệnh nhân lớn tuổi cho thấy có sự giảm phiên mã toàn bộ các phôi nang ở nhóm này.
- Phân tích các đường truyền tín hiệu cho thấy có sự thay đổi trong 3 mạng lưới tín hiệu phân tử quan trọng trong quá trình phát triển phôi và thai là CREBBP, ESR1 và SP1. Hoạt hóa các gen trong những mạng lưới này đã làm giảm sự phiên mã trong phôi nang của bệnh nhân lớn tuổi.

Nghiên cứu này cho thấy tổng sản phẩm phiên mã giảm biểu hiện ở phôi nang của phụ nữ lớn tuổi. Cụ thể, các con đường truyền tín hiệu ESR1/SP1/CREBBP có sự thay đổi đáng kể làm ảnh hưởng đến quá trình tạo phôi và phát triển phôi giai đoạn tiền làm tổ. Kết quả này cung cấp bằng chứng cho thấy phôi ở nhóm bệnh nhân lớn tuổi bị tổn hại ở mức tín hiệu tế bào điều này có thể kìm hãm khả năng làm tổ và phát triển của phôi từ đó tác động xấu đến kết cục điều trị vô sinh trên nhóm bệnh nhân này.

Lê Thị Bích Phượng - Chuyên viên phôi học - IVFMD Phú Nhuận
Nguồn: Compromised global embryonic transcriptome associated with advanced maternal age. Journal of Assisted Reproduction and Genetics. 10.1007/s10815-019-01438-5.