CN. Trương Trần Minh Anh – IVF Tâm Anh
 
Tổng quan
Vô sinh là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều phụ nữ, trong đó suy giảm dự trữ buồng trứng (DOR) là một nguyên nhân phổ biến, làm suy giảm số lượng và chất lượng trứng dẫn đến giảm tỷ lệ thai kỳ, tăng nguy cơ hủy chu kỳ và giảm đáp ứng buồng trứng trong thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Các phác đồ kích thích buồng trứng như PPOS, GnRH đối kháng và GnRH chủ vận đã được áp dụng nhưng chưa mang lại hiệu quả cao, một số phác đồ có thể làm tăng nguy cơ quá kích buồng trứng (OHSS), ảnh hưởng đến nội mạc tử cung. Coenzyme Q10 (CoQ10) được biết đến là một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ ty thể và cải thiện chất lượng trứng. Các nghiên cứu cho thấy CoQ10 có thể giúp tăng số lượng trứng thu được, nâng cao tỷ lệ thụ tinh và tạo phôi chất lượng cao hơn ở phụ nữ DOR. Tuy nhiên, kết quả từ các nghiên cứu còn chưa đồng nhất, do quy mô mẫu nhỏ và hạn chế về phương pháp. Nghiên cứu này đánh giá tác động của việc bổ sung CoQ10 trước điều trị đến kết quả của IVF/ICSI ở phụ nữ DOR dựa trên các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng (RCT).
 
Vật liệu và phương pháp
Chín cơ sở dữ liệu (Scopus, PubMed, Cochrane Library, Web of Science, Sinomed, EBSCO, Wanfang, VIP Information và China National Knowledge Infrastructure (CNKI)) đã được tìm kiếm toàn diện từ khi thành lập đến ngày 1 tháng 11 năm 2023 để xác định các RCT đủ điều kiện. Phân tích độ nhạy được sử dụng để xác minh độ tin cậy của kết quả tổng hợp.
 
Kết quả
Tổng cộng có sáu RCT với 1.529 phụ nữ DOR được điều trị vô sinh bằng IVF/ICSI. Bằng chứng hiện có cho thấy việc bổ sung CoQ10 trước điều trị có liên quan đáng kể đến việc tăng tỷ lệ có thai lâm sàng (OR = 1,84, KTC 95% [1,33, 2,53], p = 0,0002), số lượng phôi chất lượng cao (OR = 0,59, KTC 95% [0,21, 0,96], p = 0,002), số lượng trứng thu được (MD = 1,30, KTC 95% [1,21, 1,40], p < 0,00001), và mức E2 vào ngày tiêm hCG (SMD = 0,37, KTC 95% [0,07, 0,66], p = 0,01). Đồng thời, việc bổ sung CoQ10 giúp giảm tỷ lệ hủy chu kỳ (OR = 0,60, KTC 95% [0,44, 0,83], p = 0,002), tỷ lệ sảy thai (OR = 0,38, KTC 95% [0,15, 0,98], p = 0,05), tổng số ngày sử dụng gonadotropin (MD = −0,89, KTC 95% [–1,37, −0,41], p = 0,0003), và tổng liều lượng gonadotropin sử dụng (MD = −330,44, KTC 95% [–373,93, −286,96], p < 0,00001). Phân tích độ nhạy cho thấy kết quả tổng hợp có độ tin cậy cao.
 
Bàn luận
Việc bổ sung CoQ10 trước khi kích thích buồng trứng được xem là một chiến lược có lợi trong việc cải thiện kết quả thụ tinh trong IVF/ICSI ở phụ nữ suy DOR. CoQ10 giúp tăng tỷ lệ thụ tinh, thúc đẩy sự phát triển của phôi, cải thiện chất lượng trứng bằng cách tăng biểu hiện mRNA của FSHR và PCNA, làm giảm mức stress oxy hóa trong buồng trứng. Ngoài ra, CoQ10 còn làm giảm biểu hiện của các gen liên quan đến quá trình chết tế bào như Caspase 3, Bax, HSD11B1 và FKBP5, giúp nâng cao khả năng phát triển của phôi. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng CoQ10 có thể cải thiện chất lượng trứng thông qua nhiều con đường tín hiệu như FoxO, IL-1, MAPK và Jak-STAT. Hơn nữa, CoQ10 còn giúp chống lại quá trình lão hóa của trứng bằng cách khôi phục sự sắp xếp nhiễm sắc thể, cải thiện phân bố ty thể và hình thành thoi vô sắc, đồng thời tăng cường biểu hiện các gen liên quan đến chức năng ty thể. Một số nghiên cứu cho thấy CoQ10 có thể giảm tỷ lệ sảy thai bằng cách giảm mức ROS, IFN-γ, TNF-α và điều chỉnh lượng tế bào T trong máu ngoại vi. CoQ10 cũng giúp khắc phục các khiếm khuyết phân ly nhiễm sắc thể trong giai đoạn đầu phát triển phôi, từ đó cải thiện chất lượng phôi. Ngoài ra, CoQ10 còn giúp cải thiện mức E2 vào ngày tiêm hCG, điều này có lợi cho phụ nữ có mức E2 thấp trong quá trình kích thích buồng trứng. Một phát hiện quan trọng khác là CoQ10 giúp giảm nguy cơ sảy thai, vốn là một thách thức lớn đối với phụ nữ bị DOR. Quá kích buồng trứng là một biến chứng nghiêm trọng liên quan đến liều lượng Gn sử dụng trong quá trình kích thích buồng trứng. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc bổ sung CoQ10 giúp giảm tổng số ngày và tổng liều Gn sử dụng mà không làm ảnh hưởng đến kết quả IVF/ICSI. Ngoài CoQ10, một số chất bổ sung khác như inositols, acid alpha-lipoic, vitamin D và metformin cũng đã được chứng minh có tác dụng cải thiện dự trữ buồng trứng và điều trị vô sinh. Với quy mô lớn, bao gồm sáu RCT với 1.529 phụ nữ DOR giúp cung cấp bằng chứng rõ ràng hơn về hiệu quả của CoQ10. Tuy nhiên, phân tích tổng hợp này vẫn bao gồm các nghiên cứu có quy mô mẫu tương đối hạn chế và phương pháp nghiên cứu chưa được mô tả chi tiết. Do đó, cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn và chất lượng cao hơn để đánh giá chính xác tác dụng của CoQ10 trong điều trị vô sinh liên quan đến DOR
 
Nguồn: Lin, G., Li, X., Jin Yie, S. L., & Xu, L. (2024). Clinical evidence of coenzyme Q10 pretreatment for women with diminished ovarian reserve undergoing IVF/ICSI: a systematic review and meta-analysis. Annals of medicine, 56(1), 2389469
 

Từ khóa: Coenzyme Q10, giảm dự trữ buồng trứng, IVF, ICSI, phân tích tổng hợp