CN. Phạm Diệp Vũ Khang – IVF Tâm Anh
 
Giới thiệu
Đông lạnh tinh trùng mang đến cho những bệnh nhân cơ hội thứ hai để thụ thai thông qua kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (In Vitro Fertilization - IVF). Quá trình này dừng hoạt động trao đổi chất và chức năng của tinh trùng, bảo toàn khả năng thụ tinh của chúng ở nhiệt độ -196 °C. Các tác nhân bảo vệ lạnh giúp làm giảm tác động của nhiệt độ thấp và ngăn sự hình thành tinh thể đá trong tế bào. Tuy nhiên, bảo quản lạnh có thể ảnh hưởng xấu đến hoạt động của tinh trùng bằng cách làm giảm khả năng di động.
Các loại oxy phản ứng (Reactive Oxygen Species - ROS) là các gốc tự do được sản xuất bởi tinh trùng ở nồng độ thấp để hỗ trợ quá trình trưởng thành và chức năng sinh lý của chúng. Tuy nhiên, sản xuất ROS quá mức có thể dẫn đến stress oxy hóa, làm giảm khả năng vận động, khả năng sống, tính toàn vẹn của màng bào tương và cấu trúc vật liệu di truyền.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung một tác nhân chống oxy hóa vào tinh trùng trong quá trình bảo quản đông lạnh có thể giúp loại bỏ lượng ROS dư thừa và giảm thiểu tác động của chúng đối với chất lượng và chức năng sau khi rã đông của tinh trùng của một loài nhất định.
Tinh dầu là chất chuyển hóa thứ cấp của cây thuốc và cây thơm, đặc trưng bởi thành phần giàu chất hóa học thực vật với khả năng chống oxy hóa và chúng được tổng hợp để đảm bảo một số hoạt động thiết yếu trong hệ sinh thái.
Nghiên cứu này nhằm đánh giá tác động của việc bổ sung ba loại tinh dầu được công nhận về đặc tính chống oxy hóa: Thymus satureoides (TSEO), Rosmarinus officinalis (ROEO) và Artemisia vulgaris (AVEO) vào các mẫu tinh trùng đông lạnh. Đánh giá tác động của chúng đối với khả năng di động, khả năng sống, tính toàn vẹn của màng bào tương và mức độ peroxy hóa lipid.
 
Phương pháp
102 mẫu tinh trùng trong đó có 51 mẫu tinh trùng bình thường và 51 mẫu tinh trùng di động kém được sử dụng trong nghiên cứu này. 3 loại tinh dầu TSEO, ROEO và AVEO được bổ sung trong quá trình đông lạnh. Đánh giá tác động của TSEO, ROEO và AVEO lên khả năng vận động, khả năng sống, mức độ peroxy hóa lipid (sự hình thành của Malondialdehyde - MDA) và chức năng màng bào tương của tinh trùng thông qua xét nghiệm phồng tinh trùng nhược trương (Hypo-osmotic Swelling Test – HOST).
 
Kết quả
Tác động của tinh dầu ở những nồng độ khác nhau
Nồng độ tinh dầu được lựa chọn phụ thuộc vào tỷ lệ tinh trùng di động và tỷ lệ sống. Đối với ROEO 13 µg/mL (1/125), TSEO là 20 µg/mL (1/625) và AVEO 48 µg/mL (1/625) với tỷ lệ di động và tỷ lệ sống lần lượt như sau: 77% và 83%, 76% và 86%, 58% và 82%.
Tác động của tinh dầu lên độ di động
Di động tiến tới giảm đáng kể sau khi đông lạnh so với các mẫu tươi (p < 0,001). So với nhóm không bổ sung tinh dầu (G0), di dộng tiến tới ở nhóm TSEO đối với 2 loại mẫu đều thấp hơn (p = 0,006). Tuy nhiên, ở nhóm ROEO cho thấy độ di động cao hơn, trong đó nó cao hơn trong các mẫu thường (p = 0,039) so với mẫu di động kém (p = 0,045). Trong khi đó, không có sự khác biệt đáng kể nào được quan sát thấy đối với nhóm AVEO (p > 0,05).
Tác động của tinh dầu lên khả năng sống
Khả năng sống của tinh trùng người giảm đáng kể sau khi đông lạnh so với các mẫu tươi (p <0,001). Ngoài ra, khả năng sống ở mẫu di động kém trong nhóm ROEO cao hơn mẫu thường (p = 0,003). Ở nhóm TSEO cho thấy sự giảm đáng kể ở cả hai mẫu (p = 0,017 và p = 0,008). Tuy nhiên, nhóm AVEO cho thấy sự gia tăng về số lượng tinh trùng sống so với nhóm đối chứng (G0), nhưng sự gia tăng này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05).
Tác động của tinh dầu lên chức năng màng bào tương
Việc bổ sung ROEO dẫn đến sự gia tăng đáng kể tỷ lệ HOS dương tính đối với các mẫu thường (p = 0,015) và mẫu di động kém (p = 0,002) so với nhóm G0. Trong nhóm TSEO cho thấy sự suy giảm cao hơn tỷ lệ các mẫu HOS dương tính ở mẫu thường (p = 0,007) so với mẫu di động kém (p = 0,325). Nhóm AVEO không cho thấy bất kỳ sự khác biệt đáng kể nào.
Mức độ peroxy hóa lipid
Thử nghiệm các chất phản ứng với axit thiobarbituric (TBARS) cho thấy mức MDA tăng sau khi đông lạnh đối với cả mẫu thường (p = 0,002) và mẫu di động kém (p = 0,006). Mức MDA thấp đối với nhóm ROEO so với nhóm G0. Đối với nhóm TSEO và AVEO, không quan sát thấy sự khác biệt đáng kể nào (p > 0,05).

Bàn luận
Nghiên cứu này đã đánh giá tác động của việc bổ sung tinh dầu đối với khả năng di động, khả năng sống, chức năng màng bào tương, mức độ peroxy hóa lipid. Đây là nghiên cứu đầu tiên phát hiện ra rằng việc bổ sung một số loại tinh dầu có khả năng chống oxy hóa vào quá trình đông lạnh có thể tăng cường chức năng của tinh trùng và bảo toàn khả năng thụ tinh.
Sự cải thiện đáng kể các thông số đặc trưng của tinh trùng được đông lạnh đã được quan sát thấy ở nhóm bổ sung ROEO (13 µg/mL) so với nhóm đối chứng thông qua sự gia tăng khả năng di động tiến tới, khả năng sống và chức năng màng bào tương và sự giảm mức độ peroxy hóa lipid. Các quy trình đông lạnh tinh trùng có thể được cải thiện bằng cách thêm tinh dầu Rosmarinus Officinalis như một chất chống oxy hóa, vì nó sẽ giảm thiểu tác động tiêu cực của việc đông lạnh đối với hoạt động và chất lượng của tinh trùng.
 
Kết luận
Kết quả của nghiên cứu cho thấy, stress oxy hóa làm giảm các thông số tinh trùng sau khi đông lạnh. Việc bổ sung tinh dầu như một chất chống oxy hóa giúp cải thiện và bảo tồn khả năng của tinh trùng.

Tài liệu tham khảo: Goujet H, Kaarouch I, Malki A, Mbaye MM, Cabry R, Louanjli N, Rhouda T, Benkhalifa M. Effects of Essential Oils as Antioxidant and Cryoprotective Agents in Improving Frozen and Thawed Human Sperm Criteria. Antioxidants. 2025; 14(1):75. https://doi.org/10.3390/antiox14010075

Từ khóa: Đông lạnh tinh trùng, tinh dầu, bảo tồn khả năng sinh sản, chất lượng tinh trùng