CNXN. Nguyễn Thị Thanh Huệ - Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột

Tinh trùng đầu kim là một bất thường hình thái nghiêm trọng, hiếm gặp ở nhóm bệnh nhân vô sinh. Bất thường này lần đầu tiên được mô tả là “tinh trùng đầu nhỏ” nhưng đến năm 1981, Perotti và cộng sự đã chứng minh rằng tinh trùng đầu kim thực chất là không có đầu, do sự bất thường phần nối giữa đầu và đuôi tinh trùng. Các nghiên cứu trước đây cho rằng chất lượng tinh dịch ở bệnh nhân có tinh trùng đầu kim kém, tuy nhiên vẫn chưa có nghiên cứu phân tích có hệ thống về chất lượng tinh dịch ở những bệnh nhân có tỷ lệ tinh trùng đầu kim khác nhau. Trong nghiên cứu này nhóm tác giả thực hiện nhằm tìm ra sự ảnh hưởng của các tỉ lệ tinh trùng đầu kim khác nhau đến chất lượng tinh dịch.
 
Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 1/2018 đến tháng 7/2019, được chia làm 2 nhóm: nhóm nghiên cứu gồm bệnh nhân có tinh trùng đầu kim (n = 391) và nhóm đối chứng  (n = 413). Tất cả các mẫu được phân tích cùng một phương pháp dựa theo Cẩm nang xử lý tinh dịch đồ WHO 2010 và thực hiện tại cùng một phòng xét nghiệm.
 
Nghiên cứu ghi nhận so với nhóm đối chứng, số lượng, mật độ tinh trùng, tỷ lệ sống, khả năng di động tiến tới, hình thái tinh trùng bình thường và một số thông số vận động của tinh trùng (VCL – Vận tốc chuyển động theo đường cong, ALH – Biên độ dao động bên của đầu tinh trùng, VAP – Vận tốc đường trung bình, BCF – Tần suất quẫy đuôi) thấp hơn ở nhóm nghiên cứu (p < 0,05). Ngoài ra, tỷ lệ tinh trùng có ít acrosome hoặc không có acrosome chiếm 27,6% (108/391 bệnh nhân) trong nhóm nghiên cứu và 3,4% (14/413 bệnh nhân) trong nhóm đối chứng.
 
Ngoài ra khi chia nhóm nghiên cứu thành 4 nhóm nhỏ dựa trên tỷ lệ tinh trùng đầu kim (PHS), gồm có: 0 < PHS ≤ 5% (n  = 172, nhóm A1), 5 < PHS ≤ 10% (n  = 76, nhóm A2), 10 < PHS ≤ 20% (n  = 71, nhóm B) và PHS > 20% (n  = 71, nhóm C). Nghiên cứu ghi nhận ở nhóm A1, chỉ có tỷ lệ tinh trùng độ di động tiến tới thấp hơn so với nhóm đối chứng, tuy nhiên ở nhóm A2 cả năm thông số: tỷ lệ sống của tinh trùng, hình thái tinh trùng bình thường, khả năng di động của tinh trùng, VCL và ALH đều thấp hơn nhóm chứng. Hơn nữa, tất cả các thông số đánh giá chất lượng tinh dịch đều thấp hơn đáng kể ở nhóm B và nhóm C so với nhóm đối chứng (p < 0,05). Như vậy, các giá trị các thông số tinh dịch có xu hướng giảm khi tỷ lệ tinh trùng đầu kim tăng.
 
 Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng nguyên nhân của hội chứng tinh trùng đầu kim có thể đến từ các đột biến gen SUN5, PMFBP1, TSGA10, hoặc BRDT. Các đột biến gen này gây ra bất thường trong cấu trúc kết nối đầu-đuôi, do đó làm cho cổ tinh trùng không ổn định, đuôi tinh trùng tách ra khỏi đầu và đầu tinh trùng thường bị thực bào bởi các tế bào Sertoli. Mật độ tinh trùng được đánh giá theo tiêu chuẩn của WHO 2010 chỉ xem xét các tinh trùng có cả đầu và đuôi, trong khi tinh trùng đầu kim không được tính. Điều này giải thích tại sao tỷ lệ tinh trùng đầu kim cao hơn có liên quan đến mật độ tinh trùng thấp hơn. Ngoài ra trong những mẫu có tinh trùng đầu kim, những tinh trùng nguyên vẹn có đầy đủ đầu và đuôi thường có cấu trúc bất thường như ty thể bị hư hỏng và dị tật đuôi tinh trùng. Vì vậy làm giảm khả năng vận động của tinh trùng.
 
Tóm lại, nghiên cứu này cho thấy chất lượng tinh dịch có tương quan nghịch với tỷ lệ tinh trùng đầu kim. Chất lượng tinh dịch gần như không bị ảnh hưởng khi tỷ lệ tinh trùng đầu kim dưới 5%, tuy nhiên khi tỷ lệ tinh trùng đầu kim trên 5% gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các thông số tinh dịch.
 
Nguồn: Ying LJ, Yu L, Yang T, et al. Semen parameters are seriously affected in acephalic spermatozoa syndrome. Basic and Clinical Andrology. 2022 Aug;32(1):20. DOI: 10.1186/s12610-022-00170-y.

Từ khóa: Hội chứng tinh trùng đầu kim ảnh hưởng nghiêm trọng đến các thông số tinh dịch