Nhiều nghiên cứu cho rằng nồng độ progesterone tăng trong ngày khởi động trưởng thành noãn có liên quan đến kết cục xấu trong chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm – chuyển phôi tươi do tác động đến cửa sổ làm tổ. Tuy nhiên, mặc dù còn nhiều tranh cãi liên quan đến hiệu ứng thực sự của progesterone lên tỷ lệ thai và dù chưa xác định được ngưỡng cắt nồng độ progesterone, nhiều bệnh nhân vẫn được khuyên nên trì hoãn việc chuyển phôi khi nồng độ progesterone vượt ngưỡng 1,5 ng/ml trong ngày khởi động trưởng thành noãn. Câu hỏi lâm sàng được nhiều nhà nghiên cứu đặt ra là: Liệu có hay không sự biến động của nồng độ progesterone trong ngày trưởng thành noãn ở những bệnh nhân thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm?



Để giải đáp cho câu hỏi đó, tác giả I González-Foruria và các cộng sự đã tiến hành một nghiên cứu đoàn hệ tiến cứu thực hiện trên 22 chu kỳ xin-cho noãn tại Tây Ban Nha, trong khoảng thời gian từ tháng 11 năm 2017 đến tháng 1 năm 2018. Nhóm nghiên cứu đo nồng độ progesterone ở 4 thời điểm khác nhau trong ngày quyết định khởi động trưởng thành noãn (08:00, 12:00, 16:00 và 20:00) ở các bệnh nhân cho noãn khỏe mạnh, sử dụng phác đồ GnRH antagonist linh động và kích thích buồng trứng được thực hiện bằng rFSH. Tỷ lệ phần trăm khác biệt về nồng độ progesterone của mỗi bệnh nhân được tính toán theo từng cặp thời gian. Phân tích hồi quy tuyến tính đơn biến để đánh giá các biến liên quan đến nồng độ progesterone trên phép đo đầu tiên. Tác giả phân tích các yếu tố liên quan đến mức độ biến động trong ngày của progesterone bằng các mô hình hỗn hợp (mixed models), sử dụng package nlme của phần mềm SPSS.

Kết quả cho thấy giá trị progesterone huyết thanh trung bình của 22 người tham gia lúc 08:00, 12:00, 16:00 và 20:00 lần lượt là 1,75 ng/ml, 1,40 ng/ml, 1,06 ng/ml và 0,97 ng/ml. Chênh lệch progesterone giữa 08:00 và 20:00 là 0,77 (KTC 95% 0,56 - 0,99), tương đương với mức giảm 44% giá trị progesterone trung bình giữa lần đầu tiên (08:00) và lần đo cuối cùng (20:00; P < 0,001). Trong số 10 bệnh nhân có mức progesterone cơ bản (08:00) > 1,5 ng/ml, có 7 bệnh nhân đã có sự giảm nồng độ progesterone huyết thanh xuống < 1,5 ng/ml vào thời điểm 20:00. Phân tích mô hình hỗn hợp cho thấy việc giảm progesterone trong ngày có liên quan đáng kể với thời gian và tổng liều rFSH được sử dụng. Cụ thể, cứ giảm mỗi 100 IU rFSH sử dụng thì nồng độ progesterone giảm đi 0,3 ng/ml (KTC 95% 0,02 – 0,04).
Trong nghiên cứu trên, tác giả chỉ tuyển chọn những người cho noãn trẻ, khỏe mạnh, thực hiện kích thích buồng trứng bằng phác đồ GnRH antagonist linh động. Do đó, nếu ngoại suy cho dân số thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm nói chung, với các phác đồ và loại gonadotropin khác nhau là chưa phù hợp và nên có những nghiên cứu tiếp theo trên những nhóm bệnh nhân khác để kiểm chứng kết quả nghiên cứu này. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu này cũng gợi ý rằng nếu chỉ sử dụng mức progesterone duy nhất vào ngày khởi động trưởng thành noãn là không đủ tin cậy để đưa ra quyết định lâm sàng do sự biến động rất lớn của nồng độ progesterone trong ngày.

Nguồn: González-Foruria, I., Rodríguez, I., Martínez, F., Rodríguez-Purata, J., Montoya, P., Rodríguez, D., … Polyzos, N. P. (2019). Clinically significant intra-day variability of serum progesterone levels during the final day of oocyte maturation: a prospective study with repeated measurements. Human Reproduction.doi:10.1093/humrep/dez091