Thấp khớp cấp, hay còn gọi là bệnh Bouillaud, là một biến chứng muộn của bệnh cảnh nhiễm trùng đường hô hấp trên do liên cầu trùng tán huyết beta nhóm A. Đây là một bệnh lý viêm đa cơ quan, thường nhất là biểu hiện viêm ở khớp, tim và hệ thần kinh trung ương.

Ở những nước đang phát triển, TKC vẫn còn là một căn bệnh thường gặp và là một vấn đề y tế cộng đồng quan trọng. Trong khi tỷ lệ mắc mới TKC tại các nước đã phát triển khá thấp, khoảng 0,5 ca/100.000 trẻ lứa tuổi đến trường, thì tại các nước đang phát triển tỷ lệ này lên đến 100-200 ca/100.000 trẻ. Nhiều tác giả trên thế giới đã nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố kinh tế-xã hội trong bệnh sinh của TKC, cụ thể như dân số đông, sống hỗn tạp, điều kiện sinh sống và vệ sinh kém, dinh dưỡng kém.

Nhằm phân tích đặc điểm dịch tễ của TKC cũng như xác định bệnh cảnh lâm sàng, cận lâm sàng, điều trị và tiến triển của bệnh, C.B Meriem và cộng sự đã tiến hành một nghiên cứu hồi cứu trên 169 ca TKC ở trẻ ≤15 tuổi nhập viện tại khoa Nhi bệnh viện đại học Monastir, Tuy-ni-di (Tunisie), trong khoảng thời gian 16 năm (1988-2003). Các trẻ trong nghiên cứu này được điều trị kháng sinh thường quy với Penicilline G 1 triệu UI,  hoặc thay bằng Erythromycine 50mg/kg nếu trẻ dị ứng Penicilline. Đồng thời, tùy theo phân độ bệnh mà trẻ sẽ được điều trị kháng viêm không steroid hoặc điều trị corticoid.

Một số kết quả chính thu được như sau:

• TKC chiếm tỷ lệ 0,61% tổng số trẻ nhập khoa Nhi. Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhi nghiên cứu là 9 tuổi 7 tháng. Bệnh xuất hiện đa số ở nam với tỷ lệ nam : nữ là 1,77. Đỉnh xuất hiện bệnh từ 9-12 tuổi.
• Các triệu chứng chính bao gồm biểu hiện ở khớp (viêm khớp: 40,8%, đau khớp: 95,8%, các khớp thường bị bao gồm khớp gối và khớp mắt cá chân) và tim mạch (53,25% trẻ).
• Múa vờn Sydenham chiếm 3,6% trường hợp. Đây là một biểu hiện muộn của bệnh, thậm chí có thể xuất hiện sau vài tháng kể từ khi khởi bệnh.
• Hội chứng viêm hiện diện ở 100% các trường hợp.
• Chỉ có 71% trẻ được theo dõi thường xuyên. Viêm tim được xác định trong 83,3% ca, trong đó 8% tiến triển nặng thêm, 49,3% giảm hoặc mất hẳn triệu chứng viêm tim, triệu chứng ổn định trong 42,6% trường hợp.

Nghiên cứu trên đã cho thấy TKC vẫn còn là một trong những bệnh lý thường gặp tại các nước đang phát triển. Việc chẩn đoán bệnh còn gặp nhiều khó khăn do có nhiều trường hợp triệu chứng biểu hiện không điển hình, và từ đó gây không ít trở ngại trong việc điều trị. Cho đến nay, việc điều trị và phòng ngừa viêm họng do liên cầu tán huyết beta nhóm A vẫn được xem là biện pháp phòng ngừa rất hiệu quả đối với TKC.

Nguyễn An Nghĩa

Nguồn: Journal de pédiatrie et de puériculture (2008) 21