CNSH. Nguyễn Như Quỳnh – IVF Vạn Hạnh

Nuôi cấy và lựa chọn được phôi có chất lượng tốt nhất để chuyển là thách thức và cũng là mục tiêu hướng đến của kĩ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (in vitro fertilization – IVF). Trong thực hành thực tế, nhằm tăng tỉ lệ thành công khi chuyển phôi, số lượng phôi chuyển thường được tăng lên. Tuy nhiên, lựa chọn này thường đi kèm với nguy cơ xảy ra các biến chứng ảnh hưởng đến người mẹ (như đái tháo đường thai kì, tăng huyết áp, băng huyết sau sinh…) và trẻ mới sinh sau này (như trẻ sinh non, nhẹ cân, các biến chứng liên quan đến hệ thần kinh hay bại não…).
 
Trong công nghệ hỗ trợ sinh sản, để hạn chế đa thai cần tối ưu phương pháp đánh giá phôi nhằm lựa chọn và chuyển một phôi duy nhất có chất lượng tốt. Chuyển đơn phôi chọn lọc (elective single embryo transfer – SET) mà phổ biến là chuyển đơn phôi nang đang là lựa chọn hàng đầu ở nhiều trung tâm hỗ trợ sinh sản trên thế giới vì phân tích cho thấy kết quả thai mang lại tích cực hơn. Tuy nhiên, các báo cáo về việc sinh non, song sinh đồng hợp tử, dị tật bẩm sinh và thay đổi tỉ lệ giới tính sau khi chuyển phôi nang đang thu hút nhiều sự quan tâm. Ngoài ra, những thay đổi trong biểu hiện gen khi nuôi cấy phôi dài ngày trong labo phôi học cũng là một vấn đề khác không thể bỏ qua. Hơn nữa, nuôi cấy phôi đến giai đoạn phôi nang cũng làm tăng nguy cơ hủy bỏ chu kì trong trường hợp phôi ngưng phát triển và bệnh nhân không có phôi để chuyển. Vì vậy, cần có những quyết định đúng đắn trong lựa chọn chuyển 1 phôi hay 2 phôi ở giai đoạn phôi phân chia. Phương pháp đánh giá tiềm năng làm tổ của phôi qua các đặc điểm hình thái ở những chu kì chuyển phôi tươi đã được phát triển dựa trên số lượng phôi bào, sự phân chia đồng đều của phôi, tỉ lệ phân mảnh (đối với phôi giai đoạn phân chia) hay chất lượng khối tế bào bên trong (inner cell mass – ICM) và tế bào ngoại bì lá nuôi (trophectoderm cell – TE) (đối với phôi giai đoạn phôi nang). Mặc dù sự phát triển phôi và hình thái phôi giúp đánh giá phôi có tiềm năng làm tổ cao nhất và có thể có thai, tuy nhiên, kết quả thai vẫn chịu ảnh hưởng bởi số lượng phôi và tuổi phôi chuyển. Khi chuyển phôi trữ, do đặc thù về không gian thời gian của các chu kì trữ – rã phôi và khả năng phục hồi lại trạng thái ban đầu của phôi mà các đánh giá về chất lượng của cùng 1 phôi có thể có thay đổi giữa phôi sau rã và phôi tươi trước trữ. Hiện tại, nhằm tận dụng tối đa số phôi mà bệnh nhân có, một số trung tâm hỗ trợ sinh sản thực hiện trữ lạnh số ít phôi ngày 3, các phôi còn lại được tiếp tục nuôi cấy đến giai đoạn phôi nang. Số lượng phôi bào trong một phôi giai đoạn phân chia là đặc điểm quan trọng trong đánh giá hình thái. Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm phân tích mối liên hệ giữa số lượng phôi bào có trong phôi trước khi trữ và kết quả lâm sàng ở các chu kì chuyển phôi trữ cũng như đưa ra ủng hộ đối với phương pháp trữ phôi để chuyển, có kết hợp với hệ thống phân loại phôi.
           
Nghiên cứu được thực hiện theo hướng hồi cứu, thu thập thông tin của những bệnh nhân thực hiện chu kì chuyển phôi trữ với số lượng phôi chuyển là 2 phôi ngày 3. Dựa trên số lượng phôi bào của phôi trước khi trữ, bệnh nhân được chia thành 6 nhóm nghiên cứu:
            - 8C₂ : cả hai phôi đều có 8 phôi bào
            - 8C₁ - < 8C₁ : một phôi có 8 phôi bào và một phôi có ít hơn 8 phôi bào
            - 8C₁ - > 8C₁ : một phôi có 8 phôi bào và một phôi có nhiều hơn 8 phôi bào
            - < 8C₂ : cả hai phôi đều có ít hơn 8 phôi bào
            - < 8C₁ - > 8C₁ : một phôi có ít hơn 8 phôi bào và một phôi có nhiều hơn 8 phôi bào
            - > 8C₂ : cả hai phôi đều có nhiều hơn 8 phôi bào
           
Đối tượng nhận của nghiên cứu bao gồm: i) phôi chất lượng tốt phát triển từ hợp tử 2PN với tỉ lệ phân mảnh < 10% và phôi có tính đồng nhất cao, ii) tất cả phôi đều sống sau rã và iii) chuyển hai phôi ngày 3.
           
Đánh giá phôi và trữ lạnh
Phôi giai đoạn phân chia được đánh giá thông qua các đặc điểm hình thái như số lượng phôi bào , mức độ phân mảnh, phôi bào đơn nhân hay đa nhân, không bào. Tiêu chuẩn để một phôi ngày 3 được trữ lạnh gồm: i) phôi phát triển từ hợp tử 2PN, ii) số lượng phôi bào không ít hơn 6, iii) tỉ lệ phân mảnh nhỏ hơn 10%, iv) tính đồng nhất của phôi cao và v) phôi không có bất thường cụ thể nào về hình thái.
           
Mô hình cây quyết định phân loại
Trong mô hình cây quyết định phân loại, mang đơn thai, đa thai hay không mang thai là những biến phụ thuộc, ngược lại, sáu nhóm nghiên cứu (như đã liệt kê), độ tuổi, lần chuyển phôi đầu tiên, nguyên nhân vô sinh, thời gian vô sinh là những biến độc lập. Sự thay đổi liên quan đến độ dày nội mạc được xem là biến ảnh hưởng. Trường hợp danh mục các biến độc lập không có khác biệt so với biến phụ thuộc, nghiên cứu sẽ lựa chọn những biến độc lập có tác động mạnh nhất đến các biến phụ thuộc và kết hợp chúng lại với nhau để xây dựng mô hình cây quyết định phân loại.
           
Kết quả
         
Có tổng cộng 2184 chu kì thỏa điều kiện nhận vào nghiên cứu. Có sự khác biệt về tuổi giữa nhóm < 8C₁ - > 8C₁ và nhóm 8C₂ và thời gian vô sinh giữa nhóm < 8C₂ và nhóm 8C₂, 8C₁ - > 8C₁ hoặc > 8C₂.
           
Kết quả lâm sàng
Tỉ lệ trẻ sinh sống và tỉ lệ đa thai ở nhóm 8C₂ (53,8% và 44,7%) và nhóm 8C₁ - > 8C₁ (55,8% và 40,9%) cao hơn rõ rệt so với các nhóm còn lại (P < 0,05). Đồng thời, giữa 2 nhóm này không có khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ làm tổ lẫn tỉ lệ thai lâm sàng. Tỉ lệ thai lâm sàng và tỉ lệ đa thai thấp hơn đáng kể ở nhóm 8C₁ - < 8C₁ (31,4% và 29,9%) so với nhóm 8C₂ (38,9% và 44,7%) hoặc nhóm 8C₁ - > 8C₁ (39,3% và 40,9%) (P < 0,001).
           
Kết quả lâm sàng ở nhóm 8C₂ khi so sánh với các nhóm nghiên cứu khác
- Tỉ lệ làm tổ thấp hơn đáng kể ở nhóm 8C₁ - < 8C₁, < 8C₂ ,< 8C₁ - > 8C₁, > 8C₂ so với nhóm 8C₂ (P < 0,05).
- Tỉ lệ thai lâm sàng thấp hơn đáng kể ở nhóm < 8C₁ - > 8C₁, > 8C₂ so với nhóm 8C₂ (P < 0,05).
- Tỉ lệ đa thai thấp hơn đáng kể ở nhóm 8C₁ - < 8C₁, < 8C₂, > 8C₂ so với nhóm 8C₂ (P < 0,05).
- Tỉ lệ trẻ sinh sống thấp hơn đáng kể ở nhóm < 8C₁ - > 8C₁, > 8C₂ so với nhóm 8C₂ (P < 0,05).
 
Phân tích cây quyết định phân loại
Mô hình cây quyết định phân loại gồm 7 nhánh, trong đó, tỉ lệ đa thai ở 2 nhánh cao hơn so với các nhánh còn lại (độ tuổi ≤ 29 tuổi: 8C₂ / 8C₁ - > 8C₁; độ tuổi trong khoảng lớn hơn 29 tuổi và không quá 36 tuổi trong lần chuyển phôi đầu tiên: 8C₁ / 8C₁ - < 8C₁ / 8C₁ - > 8C₁). Một nhánh có tỉ lệ đa thai tương đương với tỉ lệ tính toán trên toàn bộ chu kì chuyển phôi (độ tuổi ≤ 29 tuổi trong lần chuyển phôi đầu tiên: 8C₁ - < 8C₁ / < 8C₂ / < 8C₁ - > 8C₁ / > 8C₂).
 
Như vậy, dựa trên kết quả nghiên cứu, số lượng phôi bào trong một phôi là đặc điểm quan trọng có tác động đến kết quả lâm sàng ở các chu kì chuyển phôi trữ với số lượng phôi chuyển là hai phôi ngày 3. Ngoài ra, độ tuổi của bệnh nhân, số lượng phôi bào và chu kì chuyển phôi lần đầu tiên cũng là những yếu tố giúp dự đoán kết cục điều trị.
 
Lược dịch từ: Zhu, X.L., Zhao, Z.M., Du, Y.J., Zhou, L., Wang, Y., Sun, Q.Y., Hao, G.M. and Gao, B.L., 2021. The optimal number of embryo cells for effective pregnancy and decrease of multiple pregnancy rate in frozen-thawed embryo transfer. Human Cell, 34(3), pp.836-846.

Từ khóa: Số lượng phôi bào tối ưu và mối liên hệ với kết quả thai và tỉ lệ đa thai ở các chu kì chuyển phôi trữ