CNSH. Trương Văn Hải - IVFMD Tân Bình

Đại dịch COVID 19 đang gây nên những hậu quả vô cùng nghiêm trọng, chiến lược zero virus là không khả thi. Trong bối cảnh đó, việc điều trị hỗ trợ sinh sản (HTSS) không thể ngưng trệ, phải chấp nhận rằng có thể bệnh nhân đến điều trị đã nhiễm SARS-CoV-2 hoặc giao tử, hợp tử hay những mẫu lưu trữ sẽ có thể chứa virus. Từ năm 2005, EU đã ban hành chỉ thị sàng lọc bệnh nhân trước khi điều trị HTSS với 3 loại virus HBV, HCV, HIV; một số trung tâm có sàng lọc cả virus ZIKA. Hiện nay, phải chấp nhận rằng SARS-CoV-2 có thể hiện diện trong tinh dịch, ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, và vấn đề cấp thiết là cần xây dựng quy trình an toàn đối với nhóm bệnh nhân này.
 
Thông thường, virus có thể có trong dịch cơ thể như mồ hôi, nước tiểu, phân, sữa mẹ. Cũng đã có 27 virus khác nhau được phát hiện trong tinh dịch, do dó không loại trừ khả năng SARS-CoV-2 có hiện diện trong tinh dịch và có thể lây nhiễm. Một số nghiên cứu cho rằng, không phát hiện RNA của virus trong tinh dịch hoặc mô tinh hoàn của bệnh nhân chết vì COVID 19 hoặc bệnh nhân khỏi bệnh. Tuy nhiên những nghiên cứu này đều có cỡ mẫu nhỏ. Một số nghiên cứu khác lại cho rằng SARS-CoV-2 hiện diện trong tinh dịch của người nhiễm bệnh. Điều này làm dấy lên lo ngại về sự lây truyền qua đường tình dục. Theo một nghiên cứu, khoảng 20% trong số 34 nam giới đang hồi phục sau các triệu chứng nhẹ của COVID-19 đã báo cáo cảm thấy khó chịu ở bìu, có thể là dấu hiệu viêm tinh hoàn. Có lẽ với việc phát hiện sớm và có biện pháp điều trị thích hợp, khả năng sinh sản của những người đàn ông nhiễm SARS-CoV-2 có thể được bảo toàn nếu có trường hợp di chứng bệnh tương tự như đã từng thấy với SARS-CoV trước đây.
 
Thực tế đã chứng minh các virus, đặc biệt là virus RNA như một số loại virus cúm mùa, ZIKA, hơn nữa là SARS-CoV-1 đều không bị ảnh hưởng do tác động của nito lỏng. Virus có thể tồn tại trong mẫu đông lạnh đến hơn 40 năm mà vẫn có thể hoạt động bình thường sau khi rã đông. Công bố này nêu một số biện pháp cần thực hiện trong thời kì sống chung với COVID 19 đối với xử lý mẫu tinh dịch.
 
Đầu tiên, đối với mẫu NHTT, khi nhận mẫu phải hỏi bệnh sử kết hợp với xét nghiệm để đảm bảo mẫu hiến vào ngân hàng không tồn tại SARS-CoV-2. Tiếp theo, đối với những mẫu trữ lạnh dùng cho điều trị hoặc bảo tồn khả năng sinh sản, tùy vào trường hợp để tư vấn cho bệnh nhân điều trị Covid trước hay có thể tiến hành điều trị HTSS, cần có quy trình xử lý nghiêm ngặt ở từng giai đoạn để giảm tải lượng virus và tình trạng lây nhiễm chéo. Do SARS-CoV-2 có thể lây nhiễm qua đường không khí, hoặc các giọt bắn, nên phải đảm bảo quy trình thực hành tốt và an toàn, trong quá trình thực hiện có thể mang thiết bị bảo hộ cá nhân (không bắt buộc). Việc mở nắp lọ chứa tinh trùng và thực hiện các thao tác vô trùng phải được thực hiện trong khu vực tủ an toàn sinh học, an toàn cho người xử lý mẫu. Mẫu tinh dịch dương tính nên được tiến hành lọc rửa để loại bỏ bớt thành phần tinh dịch và giảm tải lượng virus, có thể thực hiện quy trình ly tâm thang nồng độ kết hợp swim up (tương tự như xử lý với mẫu nhiễm HIV). Trong quá trình ly tâm, cần đậy chặt nắp, khuyến cáo nên sử dụng máy ly tâm có nắp đậy từng khoang riêng biệt. Dụng cụ trữ cần sử dụng hệ thống kín, đảm bảo mẫu không tiếp xúc trực tiếp với nito lỏng. Ngoài ra, những thùng đựng mẫu nhiễm cũng cần đặt riêng khỏi khu vực chứa mẫu bình thường, theo dõi giám sát nghiêm ngặt việc mở nắp các thùng này. Sau khi trữ lạnh, cần xử lý vật tư tiêu hao, dụng cụ trữ, bề mặt thao tác nghiêm ngặt.
 
Quá trình rã đông và sử dụng mẫu cũng cần đảm bảo nguyên tắc cách ly riêng biệt và an toàn thao tác. Hiện nay, chưa có những báo cáo cụ thể về tình trạng lây nhiễm giữa giao tử và hợp tử, nên vẫn chưa kết luận được vấn đề này, cần chờ đợi các kết luận cụ thể. Mẫu sau khi rã đông có thể xét nghiệm sự hiện diện của SARS-CoV-2 trước điều trị.
 
Tại thời điểm này, vẫn còn nhiều tranh cãi về việc virus SARS-CoV-2 có hiện diện trong tinh dịch hay không. Tuy nhiên vấn đề an toàn vẫn cần đặt lên hàng đầu để tránh lây nhiễm. Bài viết này cung cấp một số kiến nghị trong thực hành tốt để giảm thiểu những nguy cơ nói trên.
  
Tài liệu tham khảo:
M. B. Yakass, O. Quaye, and B. J. Woodward, “Risks of SARS-CoV-2 on male reproductive health and the practice of semen analysis and cryopreservation,” Future Microbiol, vol. 15, no. 15, pp. 1415–1418, doi: 10.2217/fmb-2020-0114.

Từ khóa: Những nguy cơ của SARS-CoV-2 đối với sức khỏe sinh sản nam giới và khuyến cáo thực hành phân tích, bảo quản lạnh tinh dịch