Hội chứng buồng trứng đa nang (Polycystic Ovarian Syndrome) là một rối loạn nội tiết có tính hệ thống, có tần suất xuất hiện ở 6-15% phụ nữ ở độ tuổi sinh sản. Thừa cân béo phì, đề kháng insulin, rối loạn lipid máu và đái tháo đường type 2 là những vấn đề thường gặp ở phụ nữ PCOS. Khi mang thai, những phụ nữ PCOS thường tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ, tăng huyết áp và tiền sản giật so với phụ nữ không PCOS. Không chỉ vậy, trẻ sinh ra từ mẹ PCOS thường gặp những vấn đề sức khỏe chu sinh, đặc biệt liên quan đến sinh non. Tuy nhiên, thông tin về sự phát triển của những trẻ sinh ra từ mẹ PCOS vẫn còn hạn chế trên y văn thế giới. Bài phân tích gộp và tổng quan hệ thống dựa trên dữ liệu cá thể (individual participant data) dưới đây được thực hiện bởi nhóm tác giả Marlise N. Gunning và cộng sự, nhằm góp thêm hiểu biết có mức độ chứng cứ mạnh về sức khỏe tim mạch chuyển hóa của trẻ sinh ra từ mẹ có PCOS (OPCOS: Offspring of women with PCOS).
 
Tổng quan hệ thống được thực hiện theo hướng dẫn PRISMA, nguồn tài liệu được tìm trên PubMed và EMBASE từ 1 tháng 6 năm 2016 đến 1 tháng 2 năm 2018 với từ khóa “offspring” “polycystic ovarian syndrome” cùng với các thuật ngữ liên quan đến chuyển hóa như “glucose”, “insulin”, giới hạn ngôn ngữ tài liệu viết bằng tiếng Anh, Hà Lan, Đức, Pháp, và Tây Ban Nha. Cuối cùng có 9 tài liệu được tham gia vào tổng quan hệ thống, bao gồm 6 nghiên cứu có nguy cơ bias trung bình và 3 nghiên cứu có nguy cơ bias thấp. Thông tin của trẻ thu thập ở cả 2 giới, trong khoảng 1-18 tuổi, không ghi nhận thông tin chu sinh. Các biến số ghi nhận là BMI theo tuổi và giới, huyết áp tâm thu, nồng độ đường huyết cùng với nồng độ insulin đói và sau ăn, chỉ số HOMA-IR (homeostatic model assesssment for insulin resistance), nồng độ cholesterol toàn phần, triglycerides, LDL, HDL-c, từ đó tính tổng chỉ số chuyển hóa (metabolic sum score) theo hướng dẫn của Oostvogels và cộng sự năm 2014.
 
Kết quả nghiên cứu sau khi hiệu chỉnh cho thấy OPCOS nhẹ cân hơn so với trẻ sinh ra từ mẹ không PCOS (β = −116 (95%CI: −195 - 38), P < 0.01), ngoài ra nồng độ HDL của nhóm OPCOS cũng cao hơn có ý nghĩa thống kê β = 0.31 (95%CI: 0.08–0.54), P < 0.01). Nhóm nghiên cứu không tìm ra sự khác biệt về chỉ số đề kháng insulin ở nhóm OPCOS so với nhóm chứng. Khi phân tích riêng theo giới tính của trẻ, trẻ gái OPCOS có nồng độ LDL thấp hơn, cholesterol toàn phần thấp hơn có ý nghĩa thống kê so với trẻ gái ở nhóm chứng. Interaction test được thực hiện với tổng chỉ số chuyển hóa cho thấy có sự khác biệt rõ ràng giữa trẻ gái (OPCOS và nhóm chứng) so với trẻ trai (OPCOS và nhóm chứng). Tuy nhiên, khi phân tích riêng từng giới thì lại không tìm ra sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (OPCOS versus controls: βf = −0.14 (95%CI: −1.05 - 0.77) và βm = 0.85 (95%CI: −0.10 - 1.79)), P-value < 0.01.
 
Cơ chế của sự khác biệt về sức khỏe giữa nhóm OPCOS và nhóm chứng vẫn chưa được chứng minh rõ ràng. Whitaker và Dietz cũng như de Ferranti và Mozaffarian cho rằng, tình trạng thừa cân của mẹ có thể làm cho đường, acid béo, amino acid được vận chuyển từ mẹ sang thai nhi nhiều hơn, sự thay đổi này sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ sau này. Vai trò của androgen hiện tại chưa vẫn được chứng minh rõ ràng và có nhiều giả thuyết trái chiều nhau liên quan đến chuyển hóa androgen cũng như ảnh hưởng của bánh nhau.
 
Tóm lại, trẻ sinh ra từ mẹ PCOS có một số dấu hiệu liên quan đến sức khỏe tim mạch và chuyển hóa, đặc biệt là trẻ gái. Nhóm tác giả đề nghị thực hiện thêm những nghiên cứu tập trung vào sức khỏe tim mạch chuyển hóa của trẻ sinh ra từ mẹ PCOS để tìm hiểu ảnh hưởng của tình trạng sức khỏe mẹ cũng như các yếu tố liên quan đến di truyền đến trẻ sinh ra.
 
Nguồn: Marlise N Gunning, Teresa Sir Petermann, Nicolas Crisosto, Bas B van Rijn, Marlieke A de Wilde, Jacob P Christ, C S P M Uiterwaal, Wilco de Jager, Marinus J C Eijkemans, Allen R Kunselman, Richard S Legro, Bart C J M Fauser. Cardiometabolic health in offspring of women with PCOS compared to healthy controls: a systematic review and individual participant data meta-analysis. Human Reproduction Update, Volume 26, Issue 1, January-February 2020, Pages 104–118, https://doi.org/10.1093/humupd/dmz036

Từ khóa: Sức khỏe tim mạch và chuyển hóa của trẻ có mẹ PCOS: Tổng quan hệ thống và phân tích gộp dựa trên dữ liệu cá thể