Lạc nội mạc tử cung (LNMTC), đặc biệt là LNMTC sâu là vấn đề đang được liên tục cập nhật. Khía cạnh rất mới của vấn đề này đang được quan tâm là mối liên quan giữa LNMTC và LNMTC sâu và kết cục thai kỳ, những ảnh hưởng của bệnh lý này lên thai kỳ. Một số tai biến cấp tính như xuất huyết nội, thủng trực tràng, hay vỡ tử cung đã được công bố. Dù những tai biến này đe doạ tính mạng của bệnh nhân nhưng rất hiếm và khó dự đoán. Vì vậy, cho đến hiện tại, y văn vẫn chưa cập nhật bất kỳ biện pháp điều trị dự phòng nào cho những tai biến sản khoa liên quan LNMTC và LNMTC sâu.

Bài báo này tổng hợp những số liệu về những tai biến sản khoa liên quan LNMTC và LNMTC sâu nhằm cung cấp thông tin tổng hợp cho các bác sĩ lâm sàng.

Những tai biến trong thai kỳ bao gồm:

Thủng ruột

Có tổng cộng 17 ca đã được báo cáo thủng đại tràng trong thai kỳ, trong đó 14 bệnh nhân có thai tự nhiên và có 4 trường hợp đã từng phẫu thuật vì LNMTC trước khi có thai. Triệu chứng của tất cả những bệnh nhân này là đau bụng cấp và 62,5% có dấu hiệu viêm phúc mạc. Tất cả những bệnh nhân này đều được chỉ định phẫu thuật điều trị. Kết quả giải phẫu bệnh cho thấy đều có dấu hiệu phản ứng màng rụng ở mô LNMTC.

Viêm ruột thừa

Số bệnh nhân viêm ruột thừa (VRT) trong thai kỳ liên quan LNMTC được báo cáo là 10 trường hợp. Tiền căn phẫu thuật của những bệnh nhân này không được ghi nhận, và  hầu hết VRT xảy ra ở tam cá nguyệt 2 của thai kỳ. Trong số 10 bệnh nhân được báo cáo, 80% mổ hở và 20% nội soi cắt ruột thừa viêm, chẩn đoán xác định giải phẫu bệnh lý sau mổ. Có một trường hợp sanh non và bé tử vong sau sinh, số còn lại đều sinh sống và 30% sinh đủ tháng.

Tổn thương hệ niệu

Chỉ có 2 trường hợp viêm phúc mạc niệu liên quan LNMTC được báo cáo. Một bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật nội soi điều trị LNMTC giai đoạn 4 nhưng không bóc nốt LNMTC ở dây chằng tử cung – cùng bên phải. Sau phẫu thuật 8 tháng, bệnh nhân có thai. Khi thai được 31 tuần, bệnh nhân nhập viện với tình trạng đau bụng cấp và sốc mất máu, được chỉ định phẫu thuật mở bụng cấp cứu. Cuộc phẫu thuật ghi nhận tổn thương động mạch tử cung và niệu quản bên ngang đoạn dây chằng rộng bên phải. Trường hợp thứ hai là bệnh nhân sinh non ở tuổi thai 27 2/7 tuần, được chẩn đoán viêm phúc mạc niệu sau sinh 6 giờ. Tiền sử bệnh ghi nhận LNMTC ở bàng quang và ruột.

Xuất huyết nội tự phát trong thai kỳ

Y văn tổng hợp đến nay đã có 39 trường hợp xuất huyết nội tự phát trong thai kỳ liên quan LNMTC, đặc biệt có một bệnh nhân bị liên tiếp 2 lần. Tất cả những bệnh nhân đều được ghi nhận có tình trạng giãn tĩnh mạch bề mặt tử cung, chu cung và những tổn thương LNMTC vùng chậu. Có đến 27/39 bệnh nhân (gần 70%) rơi vào tình trạng sốc giảm thể tích. Khi phẫu thuật cấp cứu, 26 bệnh nhân được chỉ định mổ lấy thai đồng thời.

Vỡ tử cung

Vỡ tử cung do LNMTC được chẩn đoán xác định ở 63 trường hợp. Báo cáo của Berlac và cộng sự năm 2017 về 52 ca vỡ tử cung trước và trong chuyển dạ và tính tỉ số odds của vỡ tử cung ở bệnh nhân LNMTC là 2,7 (95% CI, 2,0 – 3,6). Nguy cơ vỡ tử cung có liên quan đến sẹo mổ ở thân tử cung ở bệnh nhân có LNMTC càng rõ. Trong số những bệnh nhân được báo cáo có đến 30% trường hợp đã từng phẫu thuật giảm khối adenomyosis. 15/52 bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật ngoại khoa trước đó. Triệu chứng chính của tai biến này là đau bụng cấp và bệnh cảnh lâm sàng của sốc xuất huyết.

Ngoài ra, những dữ kiệu về LNMTC và những ảnh hưởng lên thai kỳ cũng được khảo sát và đánh giá rất nhiều, hầu hết đều ghi nhận tăng tỷ lệ sẩy thai, sinh non, thai chậm tăng trưởng, nhau tiền đạo và xuất huyết chu sinh.

Vẫn còn cần những nghiên cứu thiết hế hoàn chỉnh để bổ sung những vấn đề còn chưa hiểu hết về LNMTC và LNMTC sâu, khi những tai biến sản khoa, đặc biệt là những tai biến nghiêm trọng được báo cáo ngày càng nhiều. Và nhắc lại rằng, đến hiện nay vẫn chưa có khuyến cáo nào về các phương pháp điều trị dự phòng.

Lược dịch: BS Lê Tiểu My - Bệnh viện Mỹ Đức
 
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Berlac JF, Hartwell D, Skovlund CW, Langhoff-Roos J, Lidegaar. Endometriosis increases the risk of obstetrical anhd neonatal complications. Act Obstetrics Gynecology Scand 2017;96:751-60
2. Umberto Leone Roberti Maggiore, Annalisa Inversetti, Matteo Schimberni, Paola Vigano, Veronica Giorgione and Massimo Candiani, Obstetrical complications of endometriosis, particularly deep endometriosis. Fertility and Sterility® Vol. 108, No. 6, December 2017 0015-0282

Từ khóa: Tai biến sản khoa của lạc nội mạc tử cung