Tin tức
on Saturday 10-05-2025 1:32pm
Danh mục: Tin quốc tế
CNSH. Phan Thị Thanh Loan - IVFMD Tân Bình
Giới thiệu
Hiện nay, vô sinh trở thành vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 8 - 12% các cặp vợ chồng, trong đó yếu tố nam giới chiếm 40 - 50% nguyên nhân. Các yếu tố lối sống như hút thuốc và béo phì đã được chứng minh có tác động tiêu cực đến chức năng sinh sản nam giới, gây tổn thương mô tinh hoàn, DNA tinh trùng và suy giảm chất lượng tinh trùng. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy môi trường đóng vai trò quan trọng đến chức năng sinh sản nam giới. Việc phơi nhiễm với các chất hóa học như kim loại nặng và thuốc trừ sâu, đã được xác định là yếu tố gây ra suy giảm chức năng sinh sản nam. Những tác động này không chỉ xảy ra ở nhóm nghề nghiệp đặc thù mà còn ở những khu vực ô nhiễm cao, làm gia tăng lo ngại về sức khỏe cộng đồng.
Các kim loại nặng, trong đó chì (Pb) là tác nhân phổ biến, có thể gây tổn thương tế bào, thay đổi biểu hiện gen và tăng stress oxy hóa, dẫn đến rối loạn chức năng sinh sản. Chì có khả năng tích lũy trong cơ thể và gây ảnh hưởng lâu dài đến cơ quan sinh sản. Tác động của Pb đến chức năng sinh sản nam giới chủ yếu lên hệ trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn dẫn đến ức chế tiết GnRH, gây thoái hóa tế bào tuyến yên tiết gonadotropin, rối loạn chức năng tế bào Sertoli, từ đó ảnh hưởng đến thụ thể LH tại tinh hoàn và quá trình tổng hợp steroid.
Mặc dù có nhiều nghiên cứu về tác động của chì đến chức năng sinh sản, vẫn chưa có tổng quan hệ thống nào đánh giá toàn diện mối liên hệ giữa phơi nhiễm chì và chất lượng tinh dịch nam giới. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tổng hợp và đánh giá có hệ thống các tác động của phơi nhiễm chì đến các thông số tinh dịch, qua đó cung cấp cơ sở khoa học cho việc phòng ngừa và can thiệp trong lĩnh vực sức khỏe sinh sản nam.
Phương pháp
Nghiên cứu tổng quan hệ thống được thực hiện nhằm đánh giá tác động của phơi nhiễm chì đến các chỉ số tinh dịch ở nam giới. Quá trình tìm kiếm tài liệu được tiến hành trên ba cơ sở dữ liệu (PubMed, Scopus và Embase) vào ngày 12 tháng 11 năm 2022, với từ khóa liên quan đến vô sinh nam và phơi nhiễm chì. Các nghiên cứu quan sát (cắt ngang, bệnh chứng và đoàn hệ) trên người có dữ liệu về chất lượng tinh dịch được đưa vào phân tích. Các bài tổng quan, nghiên cứu trên động vật, báo cáo ca bệnh và bài viết không phải tiếng Anh bị loại trừ. Việc lựa chọn nghiên cứu được thực hiện độc lập bởi hai nhà nghiên cứu theo mô hình PICOS, với sự hỗ trợ của phần mềm Covidence và người thứ ba để giải quyết bất đồng. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm Review Manager 5.4.1, đánh giá nguy cơ sai lệch được thực hiện theo công cụ OHAT.
Kết quả
Sau quá trình tìm kiếm và sàng lọc trên ba cơ sở dữ liệu, 10 bài báo từ 8 nghiên cứu đáp ứng đủ tiêu chuẩn được đưa vào phân tích. Tổng số 829 nam giới được đưa vào nghiên cứu, bao gồm 395 trường hợp phơi nhiễm với chì và 434 đối chứng không tiếp xúc.
Kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của chì đến các thông số tinh dịch đồ như sau:
Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng rõ ràng cho thấy phơi nhiễm chì trong môi trường hoặc nghề nghiệp có liên quan chặt chẽ đến sự suy giảm chất lượng tinh dịch ở nam giới. Các thông số quan trọng trong tinh dịch như thể tích tinh dịch, tổng số lượng tinh trùng, mật độ tinh trùng và tổng số tinh trùng di động đều giảm có ý nghĩa thống kê ở nhóm phơi nhiễm chì so với nhóm không phơi nhiễm. Về mặt cơ chế bệnh sinh, tác động của chì lên hệ thống sinh sản nam giới là phức tạp và đa yếu tố. Chì có thể gây rối loạn chức năng các kênh kali liên quan đến phản ứng cực đầu, ức chế hoạt tính các enzym thiết yếu như creatine kinase, gia tăng stress oxy hóa, và tương tác với cấu trúc DNA thông qua ái lực cao với kẽm - một yếu tố thiết yếu trong quá trình đóng gói DNA của tinh trùng dưới dạng protamine. Ngoài ra, chì còn có khả năng vượt qua hàng rào máu - tinh hoàn và gây rối loạn quá trình sinh tinh, với các bằng chứng mô học ghi nhận tình trạng rối loạn mô kẽ, tích tụ tinh trùng chưa trưởng thành, giảm số lượng tinh trùng trưởng thành, và tổn thương cấu trúc tế bào như ty thể, nhân và màng tế bào. Các thay đổi ở mức phân tử bao gồm đứt gãy DNA, biến đổi biểu hiện gen liên quan đến nội tiết, giảm hoạt tính của các enzyme chống oxy hóa. Đặc biệt, nồng độ chì trong máu hoặc tinh dịch có mối liên hệ nghịch với chất lượng tinh trùng theo mô hình liều - đáp ứng, cho thấy rằng ngay cả mức chì thấp hơn giới hạn cho phép cũng có thể gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
Một số thông số như độ nhớt tinh dịch và khả năng di động tiến tới của tinh trùng không bị ảnh hưởng rõ rệt ở nhóm phơi nhiễm, nhưng các bằng chứng mô học và chức năng cho thấy chì vẫn có thể tác động gián tiếp đến khả năng di chuyển và thụ tinh của tinh trùng thông qua ảnh hưởng lên cấu trúc sợi phụ ở đuôi tinh trùng. Ngoài ra, giảm chức năng bài tiết của tuyến tiền liệt và túi tinh cũng góp phần vào thay đổi tính chất hóa - lý của tinh dịch.
Phần lớn các nghiên cứu được đưa vào phân tích đều có thiết kế quan sát, nên không thể loại trừ hoàn toàn các yếu tố gây nhiễu như tuổi tác, thói quen hút thuốc, uống rượu, béo phì hay các yếu tố môi trường khác. Ngoài ra, sự khác biệt về phương pháp đo lường và mức độ phơi nhiễm chì giữa các nghiên cứu cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả. Vì vậy, không thể khẳng định chắc chắn rằng sự suy giảm chất lượng tinh trùng chỉ do phơi nhiễm chì. Tuy nhiên, việc nhiều chỉ số tinh dịch trong các nghiên cứu này thấp hơn ngưỡng chuẩn (bách phân vị thứ 5) theo hướng dẫn của WHO cho thấy mối liên quan giữa phơi nhiễm chì và rối loạn chức năng sinh sản là có cơ sở và đáng lưu ý.
Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khai thác tiền sử nghề nghiệp và môi trường sống ở những bệnh nhân nam có bất thường tinh dịch đồ. Đồng thời, cần có các nghiên cứu can thiệp để đánh giá khả năng phục hồi tinh dịch khi loại trừ hoặc giảm phơi nhiễm chì. Cuối cùng, mối liên hệ giữa nồng độ chì và khả năng sinh sản (tỉ lệ thai, thời gian có thai) cũng cần được làm rõ hơn trong các nghiên cứu đoàn hệ lớn và có kiểm soát.
Kết luận
Nồng độ chì trong máu và tinh dịch có mối tương quan nghịch rõ rệt với chất lượng tinh trùng, phản ánh một mối quan hệ liều - đáp ứng: càng phơi nhiễm chì, chất lượng tinh trùng càng suy giảm. Điều đặc biệt đáng chú ý là tác động này vẫn xảy ra ngay cả khi nồng độ chì chưa vượt quá ngưỡng cho phép theo quy định hiện hành. Điều này cho thấy rằng ngưỡng an toàn hiện tại có thể chưa đủ bảo vệ sức khỏe sinh sản nam giới một cách toàn diện. Những kết quả này không chỉ khẳng định mối liên hệ giữa phơi nhiễm chì và suy giảm chức năng sinh sản, mà còn nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét lại các tiêu chuẩn về phơi nhiễm chì trong môi trường và nghề nghiệp. Do đó, việc đánh giá phơi nhiễm chì cần được tích hợp vào quá trình thăm khám, chẩn đoán và điều trị vô sinh nam, nhằm nâng cao hiệu quả can thiệp và bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Nguồn: Giulioni, C., Maurizi, V., De Stefano, V., Polisini, G., Teoh, J. Y. C., Milanese, G., ... & Castellani, D. (2023). The influence of lead exposure on male semen parameters: a systematic review and meta-analysis. Reproductive Toxicology, 118, 108387.
Giới thiệu
Hiện nay, vô sinh trở thành vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 8 - 12% các cặp vợ chồng, trong đó yếu tố nam giới chiếm 40 - 50% nguyên nhân. Các yếu tố lối sống như hút thuốc và béo phì đã được chứng minh có tác động tiêu cực đến chức năng sinh sản nam giới, gây tổn thương mô tinh hoàn, DNA tinh trùng và suy giảm chất lượng tinh trùng. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy môi trường đóng vai trò quan trọng đến chức năng sinh sản nam giới. Việc phơi nhiễm với các chất hóa học như kim loại nặng và thuốc trừ sâu, đã được xác định là yếu tố gây ra suy giảm chức năng sinh sản nam. Những tác động này không chỉ xảy ra ở nhóm nghề nghiệp đặc thù mà còn ở những khu vực ô nhiễm cao, làm gia tăng lo ngại về sức khỏe cộng đồng.
Các kim loại nặng, trong đó chì (Pb) là tác nhân phổ biến, có thể gây tổn thương tế bào, thay đổi biểu hiện gen và tăng stress oxy hóa, dẫn đến rối loạn chức năng sinh sản. Chì có khả năng tích lũy trong cơ thể và gây ảnh hưởng lâu dài đến cơ quan sinh sản. Tác động của Pb đến chức năng sinh sản nam giới chủ yếu lên hệ trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn dẫn đến ức chế tiết GnRH, gây thoái hóa tế bào tuyến yên tiết gonadotropin, rối loạn chức năng tế bào Sertoli, từ đó ảnh hưởng đến thụ thể LH tại tinh hoàn và quá trình tổng hợp steroid.
Mặc dù có nhiều nghiên cứu về tác động của chì đến chức năng sinh sản, vẫn chưa có tổng quan hệ thống nào đánh giá toàn diện mối liên hệ giữa phơi nhiễm chì và chất lượng tinh dịch nam giới. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tổng hợp và đánh giá có hệ thống các tác động của phơi nhiễm chì đến các thông số tinh dịch, qua đó cung cấp cơ sở khoa học cho việc phòng ngừa và can thiệp trong lĩnh vực sức khỏe sinh sản nam.
Phương pháp
Nghiên cứu tổng quan hệ thống được thực hiện nhằm đánh giá tác động của phơi nhiễm chì đến các chỉ số tinh dịch ở nam giới. Quá trình tìm kiếm tài liệu được tiến hành trên ba cơ sở dữ liệu (PubMed, Scopus và Embase) vào ngày 12 tháng 11 năm 2022, với từ khóa liên quan đến vô sinh nam và phơi nhiễm chì. Các nghiên cứu quan sát (cắt ngang, bệnh chứng và đoàn hệ) trên người có dữ liệu về chất lượng tinh dịch được đưa vào phân tích. Các bài tổng quan, nghiên cứu trên động vật, báo cáo ca bệnh và bài viết không phải tiếng Anh bị loại trừ. Việc lựa chọn nghiên cứu được thực hiện độc lập bởi hai nhà nghiên cứu theo mô hình PICOS, với sự hỗ trợ của phần mềm Covidence và người thứ ba để giải quyết bất đồng. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm Review Manager 5.4.1, đánh giá nguy cơ sai lệch được thực hiện theo công cụ OHAT.
Kết quả
Sau quá trình tìm kiếm và sàng lọc trên ba cơ sở dữ liệu, 10 bài báo từ 8 nghiên cứu đáp ứng đủ tiêu chuẩn được đưa vào phân tích. Tổng số 829 nam giới được đưa vào nghiên cứu, bao gồm 395 trường hợp phơi nhiễm với chì và 434 đối chứng không tiếp xúc.
Kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của chì đến các thông số tinh dịch đồ như sau:
- Thể tích tinh dịch: Phân tích 6 nghiên cứu (350 trường hợp phơi nhiễm chì và 418 đối chứng) cho thấy thể tích tinh dịch ở nhóm phơi nhiễm chì thấp hơn đáng kể so với nhóm đối chứng (KTC 95%: -1,47 đến -0,05; p = 0,04).
- Mật độ tinh trùng: Phân tích 8 nghiên cứu (365 trường hợp phơi nhiễm và 434 đối chứng) chỉ ra rằng mật độ tinh trùng ở nhóm phơi nhiễm chì thấp hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm đối chứng (KTC 95%: -1,15 đến -0,12; p = 0,02).
- Tổng số lượng tinh trùng: Phân tích 4 nghiên cứu (167 trường hợp phơi nhiễm và 95 đối chứng) cho thấy tổng số lượng tinh trùng ở nhóm phơi nhiễm chì giảm đáng kể (KTC 95%: -3,77 đến -0,11; p = 0,04).
- Sức sống tinh trùng: Phân tích 4 nghiên cứu (283 trường hợp phơi nhiễm chì và 313 đối chứng) cho thấy khả năng sống của tinh trùng ở nhóm phơi nhiễm chì thấp hơn so với nhóm đối chứng (KTC 95%: -3,92 đến -0,45; p = 0,01).
- Tổng tinh trùng di động: Phân tích 6 nghiên cứu (287 trường hợp phơi nhiễm chì và 335 đối chứng) cho thấy tổng tinh trùng di động giảm đáng kể ở nhóm phơi nhiễm chì (KTC 95%: -2,33 đến -0,30; p = 0,01).
- Tinh trùng di động tiến tới: Phân tích 3 nghiên cứu (242 trường hợp phơi nhiễm chì và 250 đối chứng) không phát hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ tinh trùng di động tiến tới (KTC 95%: -0,78 đến 0,009; p = 0,12).
- Hình dạng tinh trùng bình thường: Phân tích 6 nghiên cứu (292 trường hợp phơi nhiễm chì và 337 đối chứng) không cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường (KTC 95%: -1,74 đến -0,04; p = 0,06).
- Độ nhớt tinh dịch: Phân tích 2 nghiên cứu (25 trường hợp phơi nhiễm chì và 23 đối chứng) không phát hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về độ nhớt tinh dịch giữa hai nhóm (KTC 95%: -0,49 đến 0,97; p = 0,51).
Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng rõ ràng cho thấy phơi nhiễm chì trong môi trường hoặc nghề nghiệp có liên quan chặt chẽ đến sự suy giảm chất lượng tinh dịch ở nam giới. Các thông số quan trọng trong tinh dịch như thể tích tinh dịch, tổng số lượng tinh trùng, mật độ tinh trùng và tổng số tinh trùng di động đều giảm có ý nghĩa thống kê ở nhóm phơi nhiễm chì so với nhóm không phơi nhiễm. Về mặt cơ chế bệnh sinh, tác động của chì lên hệ thống sinh sản nam giới là phức tạp và đa yếu tố. Chì có thể gây rối loạn chức năng các kênh kali liên quan đến phản ứng cực đầu, ức chế hoạt tính các enzym thiết yếu như creatine kinase, gia tăng stress oxy hóa, và tương tác với cấu trúc DNA thông qua ái lực cao với kẽm - một yếu tố thiết yếu trong quá trình đóng gói DNA của tinh trùng dưới dạng protamine. Ngoài ra, chì còn có khả năng vượt qua hàng rào máu - tinh hoàn và gây rối loạn quá trình sinh tinh, với các bằng chứng mô học ghi nhận tình trạng rối loạn mô kẽ, tích tụ tinh trùng chưa trưởng thành, giảm số lượng tinh trùng trưởng thành, và tổn thương cấu trúc tế bào như ty thể, nhân và màng tế bào. Các thay đổi ở mức phân tử bao gồm đứt gãy DNA, biến đổi biểu hiện gen liên quan đến nội tiết, giảm hoạt tính của các enzyme chống oxy hóa. Đặc biệt, nồng độ chì trong máu hoặc tinh dịch có mối liên hệ nghịch với chất lượng tinh trùng theo mô hình liều - đáp ứng, cho thấy rằng ngay cả mức chì thấp hơn giới hạn cho phép cũng có thể gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
Một số thông số như độ nhớt tinh dịch và khả năng di động tiến tới của tinh trùng không bị ảnh hưởng rõ rệt ở nhóm phơi nhiễm, nhưng các bằng chứng mô học và chức năng cho thấy chì vẫn có thể tác động gián tiếp đến khả năng di chuyển và thụ tinh của tinh trùng thông qua ảnh hưởng lên cấu trúc sợi phụ ở đuôi tinh trùng. Ngoài ra, giảm chức năng bài tiết của tuyến tiền liệt và túi tinh cũng góp phần vào thay đổi tính chất hóa - lý của tinh dịch.
Phần lớn các nghiên cứu được đưa vào phân tích đều có thiết kế quan sát, nên không thể loại trừ hoàn toàn các yếu tố gây nhiễu như tuổi tác, thói quen hút thuốc, uống rượu, béo phì hay các yếu tố môi trường khác. Ngoài ra, sự khác biệt về phương pháp đo lường và mức độ phơi nhiễm chì giữa các nghiên cứu cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả. Vì vậy, không thể khẳng định chắc chắn rằng sự suy giảm chất lượng tinh trùng chỉ do phơi nhiễm chì. Tuy nhiên, việc nhiều chỉ số tinh dịch trong các nghiên cứu này thấp hơn ngưỡng chuẩn (bách phân vị thứ 5) theo hướng dẫn của WHO cho thấy mối liên quan giữa phơi nhiễm chì và rối loạn chức năng sinh sản là có cơ sở và đáng lưu ý.
Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khai thác tiền sử nghề nghiệp và môi trường sống ở những bệnh nhân nam có bất thường tinh dịch đồ. Đồng thời, cần có các nghiên cứu can thiệp để đánh giá khả năng phục hồi tinh dịch khi loại trừ hoặc giảm phơi nhiễm chì. Cuối cùng, mối liên hệ giữa nồng độ chì và khả năng sinh sản (tỉ lệ thai, thời gian có thai) cũng cần được làm rõ hơn trong các nghiên cứu đoàn hệ lớn và có kiểm soát.
Kết luận
Nồng độ chì trong máu và tinh dịch có mối tương quan nghịch rõ rệt với chất lượng tinh trùng, phản ánh một mối quan hệ liều - đáp ứng: càng phơi nhiễm chì, chất lượng tinh trùng càng suy giảm. Điều đặc biệt đáng chú ý là tác động này vẫn xảy ra ngay cả khi nồng độ chì chưa vượt quá ngưỡng cho phép theo quy định hiện hành. Điều này cho thấy rằng ngưỡng an toàn hiện tại có thể chưa đủ bảo vệ sức khỏe sinh sản nam giới một cách toàn diện. Những kết quả này không chỉ khẳng định mối liên hệ giữa phơi nhiễm chì và suy giảm chức năng sinh sản, mà còn nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét lại các tiêu chuẩn về phơi nhiễm chì trong môi trường và nghề nghiệp. Do đó, việc đánh giá phơi nhiễm chì cần được tích hợp vào quá trình thăm khám, chẩn đoán và điều trị vô sinh nam, nhằm nâng cao hiệu quả can thiệp và bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Nguồn: Giulioni, C., Maurizi, V., De Stefano, V., Polisini, G., Teoh, J. Y. C., Milanese, G., ... & Castellani, D. (2023). The influence of lead exposure on male semen parameters: a systematic review and meta-analysis. Reproductive Toxicology, 118, 108387.
Các tin khác cùng chuyên mục:










TIN CẬP NHẬT
TIN CHUYÊN NGÀNH
LỊCH HỘI NGHỊ MỚI
Năm 2020
Tiền Hội nghị: Trung tâm Hội nghị Grand Saigon, thứ bảy ngày ...
Năm 2020
New World Saigon hotel, thứ bảy 14 tháng 06 năm 2025 (12:00 - 16:00)
Năm 2020
Vinpearl Landmark 81, ngày 9-10 tháng 8 năm 2025
GIỚI THIỆU SÁCH MỚI

Kính mời quý đồng nghiệp quan tâm đến hỗ trợ sinh sản tham ...

Y học sinh sản số 73 (Quý I . 2025) ra mắt ngày 20 . 3 . 2025 và ...

Sách ra mắt ngày 6 . 1 . 2025 và gửi đến quý hội viên trước ...
FACEBOOK