ThS. BS. Lê Phạm Thu Hà
Bộ môn Nhi ĐHYD TP.HCM

Đã từ rất lâu, siêu vi sởi được biết có thể làm suy yếu tạm thời hệ miễn dịch của trẻ và làm trẻ dễ mắc phải một số bệnh lý khác. Nhưng thay vì hậu quả này chỉ kéo dài trong 1 hoặc 2 tháng, một nghiên cứu gần đây phát hiện ra rằng nó có thể kéo dài tới tận 3 năm.

Đồng tác giả của nghiên cứu, C. Jessica Metcalf, trợ lý giáo sư tại đơn vị Quản lý công và Sinh thái học-Sinh học tiến hóa tại Đại học Princeton, New Jersey, Hoa Kỳ, cho rằng: “Chúng ta đều đã biết sởi tấn công trí nhớ miễn dịch và làm suy yếu hệ miễn dịch trong thời gian ngắn. Nhưng bài báo này gợi ý sự suy giảm miễn dịch lại kéo dài hơn so với dự đoán trước đây. Nói theo một cách khác, nếu bạn bị mắc sởi, 3 năm sau đó, bạn có thể chết bởi những bệnh mà có thể bạn sẽ không chết nếu không mắc sởi”.



Sởi thu hút khá nhiều mối quan tâm trong thời gian gần đây. Mặc dù vào năm 2000, Hoa Kỳ đã tuyên bố loại trừ bệnh sởi, số trường hợp mắc sởi tại nước này lại bắt đầu gia tăng. Năm 2014 có 644 trường hợp mắc sởi được báo cáo – một con số cao nhất kể từ năm 2000. Và năm nay, 2015,  cũng ghi nhận 169 trường hợp cho đến thời điểm hiện tại.

Nguyên nhân dịch sởi gần đây tại Hoa Kỳ liên quan đến tình trạng không chủng ngừa vắc-xin sởi đầy đủ. Một số khảo sát cho thấy khá nhiều người lo lắng về độ an toàn của vắc-xin ngừa sởi-quai bị-rubella (MMR) và điều này ngăn cản các bậc phụ huynh đưa con họ đi tiêm chủng.

Theo Metcalf, nghiên cứu của họ nhấn mạnh tầm quan trọng của vắc-xin sởi đồng thời cũng chứng tỏ vắc-xin này có thể có tác dụng bảo vệ chống lại một số các bệnh lý khác.

Michael Mina, tác giả chính của nghiên cứu và hiện đang là sinh viên tại Đại học Emory, Atlanta, Georgia, Hoa Kỳ cũng nhận định: “Đây là một trong những can thiệp hiệu quả nhất cho sức khoẻ toàn cầu”. Chính một nghiên cứu đến từ Trung tâm Y khoa Đại học Erasmus ở Hà Lan, chứng minh mối liên quan mạnh mẽ giữa siêu vi sởi và sự suy giảm các tế bào miễn dịch trí nhớ, đã thôi thúc Mina theo đuổi nghiên cứu này.

Nghiên cứu tại Hà Lan cho thấy siêu vi sởi tấn công và phá huỷ lympho T – một loại tế bào bạch cầu trong hệ miễn dịch có nhiệm vụ ngăn cản các bệnh lý bằng cách ghi nhớ những vật thể ngoại lai đi ngang qua chúng. Các nghiên cứu cho thấy khi tế bào T hồi phục lại trong vòng 1 tháng, chúng chỉ có thể chống lại siêu vi sởi và hầu như phớt lờ tất cả các tác nhân gây bệnh khác mà trước đây chúng đã từng ngăn cản.

Trong nghiên cứu của mình, Mina và các đồng nghiệp cố gắng xác định khoảng thời gian để hệ miễn dịch hoàn toàn hồi phục và có khả năng ngăn cản nhiễm trùng sau khi phơi nhiễm với siêu vi sởi. Để làm điều đó, nhóm nghiên cứu tiến hành phân tích chi tiết dữ liệu dân số từ Hoa Kỳ, Anh, xứ Wale và Đan Mạch, điều tra tỷ lệ tử vong và tỷ lệ mắc sởi ở trẻ từ 1-9 tuổi tại các quốc gia châu Âu và ở trẻ từ 1-14 tuổi tại Hoa Kỳ trong suốt thời gian trước và sau tiêm chủng.

Sau khi áp dụng một số các ước đoán khác nhau cho các dữ liệu liên quan đến khoảng thời gian suy giảm miễn dịch sau khi mắc sởi, các nhà nghiên cứu xác định được mối quan hệ mạnh mẽ giữa tỷ lệ mắc sởi và tử vong do các bệnh lý khác sau một “giai đoạn tiềm phát” kéo dài 28 tháng.

Nhóm nghiên cứu thấy rằng kết quả này hằng định ở tất cả các quốc gia, các nhóm tuổi và trong cả khoảng thời gian trước và sau tiêm chủng.

Giải thích về ý nghĩa của những phát hiện này, đồng tác giả của nghiên cứu, Bryan Grenfell, thuộc Khoa Sinh thái học và Sinh học tiến hóa tại Princeton và Trung tâm quốc tế Fogarty tại Viện sức khoẻ Quốc gia Hoa Kỳ, cho rằng việc giảm tỷ lệ mắc sởi dường như có liên quan đến việc làm giảm tử vong của các bệnh lý nhiễm trùng mắc phải do ảnh hưởng gián tiếp của siêu vi sởi lên hệ miễn dịch của con người. Ở mức độ cộng đồng, thông tin này gợi ý rằng việc không khống chế được bệnh sởi sẽ dẫn đến suy giảm miễn dịch của cả cộng đồng.

Những phát hiện từ nghiên cứu trên cho thấy vắc-xin sởi có thể bảo vệ chống lại việc mất các tế bào trí nhớ miễn dịch liên quan đến sởi, từ đó vắc-xin này có thể giúp bảo vệ khỏi các bệnh lý khác.
 
(Nguồn: Medicalnewstoday 5/2015)