Viêm màng não mủ (VMNM) là một trong các vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng, gây ra khá nhiều các tình huống bệnh nặng và tử vong, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Ba chủng vi khuẩn chịu trách nhiệm chính trong bệnh sinh là Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae típ b, và Streptococcus pneumoniae.

Riêng đối với Neisseria menigitidis, phân nhóm thường gây ra các đợt dịch bệnh là nhóm huyết thanh A và W-135

Chẩn đoán VMNM cũng như chẩn đoán tác nhân gây ra bệnh lý này thường khó khăn do các kỹ thuật xét nghiệm cổ điển thường kém nhạy đối với các chủng vi khuẩn gây bệnh trên thực nghiệm, tiến trình thực hiện kéo dài mất thời gian, sự tiếp xúc của vi khuẩn trong các mẫu bệnh phẩm với các điều kiện không thuận lợi của môi trường trong quá trình di chuyển. Mặt khác, việc bệnh nhân tự điều trị kháng sinh, và cũng thường gặp sự kê toa kháng sinh theo kinh nghiệm của các nhân viên y tế trước khi bệnh nhân nhập viện, gây ra những thay đổi trong kết quả xét nghiệm. Do đó, trong đa số các trường hợp, đánh giá chỉ bằng kết quả cấy thường không bảo đảm. Một khuynh hướng gần đây cho thấy việc chẩn đoán và xác định tác nhân sinh bệnh có thể được cải thiện với phản ứng trùng hợp chuỗi (polymerase chain reaction-PCR).

Cũng từ vấn đề trên, Boubacar Nacro và cộng sự đã tiến hành một nghiên cứu tại bệnh viện-đại học Sourou Sanou ở Bobo-Dioulasso, Burkina Faso. Mục đích  nhằm so sánh hiệu quả của PCR với các xét nghiệm vi sinh cơ bản trong xác định tác nhân gây VMNM trên 170 trẻ nghi ngờ VMNM từ 03/2002 đến 03/2003. Trong 170 mẫu dịch não tủy (DNT) thu được, 69 mẫu trong, 74 mẫu mờ đục, 26 mẫu có lẫn máu, và một nhuốm vàng. Do có một số mẫu bệnh phẩm DNT không đủ tiêu chuẩn, chỉ có 162 mẫu được nhuộm Gram, soi trực tiếp dưới kính hiển vi, cấy, 169 mẫu được thực hiện PCR.

Kết quả cho thấy:

• 60 trường hợp phân lập được vi khuẩn thông qua cấy với tỷ lệ các chủng vi khuẩn phân lập được như sau: 56% Nesseria menigitidis, 22% Streptococcus pneumoniae, 22% Heamophilus influenzae típ b.

• Phương pháp PCR phát hiện tác nhân gây bệnh trong 77 trường hợp (45,5%): 53% Nesseria menigitidis, 21% Streptococcus pneumoniae, 26% Heamophilus influenzae típ b.

• Trong 162 mẫu bệnh phẩm được nhuộm Gram, 64 ca (39,5%) có kết quả dương tính.

• Phản ứng tụ latex dương tính trong 74 trường hợp.

• Độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán dương, giá trị tiên đoán âm của PCR so với Streptococcus pneumoniae lần lượt là 76,92%, 97,3%, 83,33%, 96%; đối với Heamophilus influenzae típ b: 84,6%, 89,18%, 57,89%, 97,05%; và đối với Neisseria menigitidis:  100%, 86,8%, 82,92%, 100%.

Nghiên cứu trên cho thấy PCR là một xét nghiệm hữu hiệu trong đánh giá tác nhân gây VMNM, nhất là khi được dùng phối hợp với kết quả cấy vi khuẩn. Tuy nhiên, vấn đề giá thành của xét nghiệm này cho đến nay vẫn còn là rào cản đối với một số nước đang phát triển.

(Nguồn: Journal of Pediatric Infectious Diseases 3 (2008))