CN. Phạm Diệp Vũ Khang – IVF Tâm Anh

Giới thiệu
Đái tháo đường tuýp 1 (DM1 - Type 1 Diabetes Mellitus) là một rối loạn chuyển hóa đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính và rối loạn chuyển hóa glucose do thiếu hụt insulin xuất phát từ tế bào β tụy. Tình trạng này là hậu quả của sự phá hủy tế bào β tụy do cơ chế tự miễn hoặc không rõ nguyên nhân, dẫn đến thiếu hụt insulin. Mặc dù các bệnh tự miễn thường gặp ở nữ giới hơn, nhưng DM1 lại có tần suất tương đương giữa hai giới, thậm chí hơi nghiêng về nam giới (chiếm khoảng 53% các trường hợp).
Ở nam giới, nguyên nhân vô sinh có thể đến từ trước tinh hoàn, tại tinh hoàn hoặc sau tinh hoàn. Phân tích tinh dịch là bước cơ bản trong đánh giá khả năng sinh sản của nam giới, cung cấp thông tin về chất lượng và số lượng tinh dịch dựa trên các giá trị tham chiếu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO - World Health Organization), đồng thời đánh giá tình trạng chung của hệ sinh dục nam, từ đó định hướng chẩn đoán vô sinh nam. Ngoài phân tích tinh dịch, các xét nghiệm quan trọng khác để đánh giá khả năng sinh sản nam bao gồm xét nghiệm nội tiết sinh dục, nuôi cấy tinh trùng và siêu âm tinh hoàn.
Mặc dù các nghiên cứu in vitro hoặc trên động vật cho thấy tăng đường huyết và thiếu hụt insulin có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh, nhưng vẫn còn rất ít nghiên cứu lâm sàng đánh giá tác động của DM1 đối với khả năng sinh sản nam. Phân tích gộp gần đây cho thấy, so với nhóm chứng, nam giới mắc DM1 có giảm đáng kể về khả năng di động tinh trùng tiến tới, hình dạng bình thường của tinh trùng và thể tích tinh dịch, trong khi mật độ và tổng số lượng tinh trùng không thay đổi đáng kể. Cho đến nay, các nghiên cứu đánh giá toàn diện và chính xác khía cạnh sinh sản ở nam giới mắc DM1 vẫn còn hạn chế, phần lớn đã cũ và có những giới hạn về phương pháp chẩn đoán. Do đó, tác động tiềm tàng của DM1 đến khả năng sinh sản ở nam giới vẫn chưa được xác định rõ ràng. Trên cơ sở đó, mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá sâu hơn chất lượng tinh dịch ở bệnh nhân nam mắc DM1.
Phương pháp
Các mẫu tinh dịch từ 42 nam giới được chuẩn đoán mắc đái tháo đường tuýp 1 (DM1) do cơ chế tự miễn được đánh giá. Phân tích thống kê được thực hiện bằng phần mềm IBM SPSS Statistics phiên bản 26.0
Kết quả
Trong nghiên cứu này, nam giới mắc đái tháo đường týp 1 (DM1) có tỷ lệ vô sinh cao hơn đáng kể so với nhóm chứng (14,3% so với 2,3%), dù không có sự khác biệt về tỷ lệ làm cha. Họ cũng có chức năng tình dục kém hơn, với điểm IIEF-5 thấp hơn, tỷ lệ rối loạn cương dương và điểm số AMS cao hơn. Phân tích tinh dịch cho thấy bệnh nhân DM1 có thể tích tinh dịch, tổng số tinh trùng, độ di động tổng thể và tiến tới đều thấp hơn đáng kể; tỷ lệ hypoposia (15,4%) và asthenozoospermia (33,3%) cũng cao hơn. Ngoài ra, tỷ lệ dương tính với kháng thể kháng tinh trùng (ASA) trong nhóm DM1 cao gấp 4 lần nhóm chứng. Phân tích hồi quy cho thấy HbA1c là yếu tố dự đoán có ý nghĩa đối với các bất thường tinh dịch. Không có tác động đáng kể từ các bệnh lý kèm như tăng huyết áp, rối loạn lipid hay suy giáp. Tỷ lệ nhiễm khuẩn tinh dịch (47,6%) và nhiễm HPV (28,6%) trong nhóm DM1 khá cao. Siêu âm bìu ghi nhận các bất thường như giãn tĩnh mạch tinh (41,7%), nang mào tinh (41,7%) và teo tinh hoàn (16,7%). Phân tích tương quan cho thấy thời gian mắc bệnh liên quan đến tăng FSH và giảm chất lượng tinh trùng, trong khi kiểm soát đường huyết kém (HbA1c cao) liên quan đến giảm thể tích tinh dịch và rối loạn cương.
Thảo luận
Nghiên cứu cho thấy nam giới trẻ mắc đái tháo đường týp 1 (DM1) có chất lượng tinh dịch kém hơn nhóm chứng, bao gồm giảm thể tích tinh dịch, tổng số lượng và khả năng di động tinh trùng, cùng với tỷ lệ hypoposia và asthenozoospermia cao hơn. Các cơ chế chính được đề xuất bao gồm tăng đường huyết và thiếu hụt insulin gây rối loạn hấp thu glucose ở tinh hoàn, tạo ra các sản phẩm glycat hóa (AGEs) và các gốc oxy hóa (ROS), dẫn đến viêm mạn và tổn thương ty thể tinh trùng. Ngoài ra, nhiễm khuẩn đường sinh dục, đặc biệt là do HPV, cũng làm tăng tỷ lệ kháng thể kháng tinh trùng (ASA) và góp phần vào các bất thường tinh dịch. Tổn thương thần kinh vùng chậu do biến chứng tiểu đường còn gây ra xuất tinh ngược dòng hoặc không xuất tinh. Về nội tiết, nhiều bệnh nhân có FSH tăng và thiếu vitamin D, cho thấy sự suy giảm dần chức năng sinh tinh theo thời gian mắc bệnh. Bệnh nhân DM1 cũng có chức năng tình dục và điểm số sức khỏe nam học tổng thể (AMS) thấp hơn, phản ánh tình trạng sức khỏe sinh sản kém toàn diện hơn và nhấn mạnh nhu cầu theo dõi và can thiệp nam học tích cực ở nhóm đối tượng này.
Kết luận
Nghiên cứu cho thấy nam giới mắc đái tháo đường tuýp 1 có chất lượng tinh dịch kém hơn và tỷ lệ rối loạn cương dương cao hơn so với người không mắc bệnh, mặc dù tỷ lệ làm cha không khác biệt. Những bất thường tinh dịch như giảm thể tích, số lượng và độ di động tinh trùng có thể liên quan đến stress oxy hóa, nhiễm khuẩn và tổn thương thần kinh. Kết quả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá và chăm sóc sức khỏe sinh sản toàn diện cho bệnh nhân nam mắc DM1.
Từ khóa: Vô sinh, phân tích tinh dịch, chất lượng tinh trùng, bệnh đái tháo đường tuýp 1
Tài liệu tham khảo: Delbarba, A., Anelli, V., Bambini, F., Buoso, C., Facondo, P., Gatta, E., Girelli, A., Cappelli, C., & Ferlin, A. (2025). Type 1 diabetes mellitus and sperm quality: A case-control study. Andrology, 13(2), 208–216. https://doi.org/10.1111/andr.13681