CN. Trương Trần Minh Anh – IVF Tâm Anh
 
Tổng quan
Thừa cân và béo phì là vấn đề sức khỏe cộng đồng có sức ảnh hưởng lớn đến đời sống. Tỷ lệ béo phì ở các cặp đôi trong độ tuổi sinh sản có thể lên đến 50% và có khoảng 15% trường hợp vô sinh có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến béo phì. Ở phụ nữ, thừa cân và béo phì làm giảm tỷ lệ làm tổ, mang thai và trẻ sinh sống. Đồng thời làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non, thai to và trẻ lớn so với tuổi thai. Một tổng quan hệ thống cho thấy tình trạng thừa cân và béo phì ở nam giới có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và sức khỏe sinh sản. Tuy nhiên ảnh hưởng của chỉ số khối cơ thể (Body mass index - BMI) ở nam giới lên khả năng phát triển phôi và kết quả lâm sàng vẫn còn mâu thuẫn. Nghiên cứu này nhằm đánh giá ảnh hưởng của BMI người cha thiểu tinh và/hoặc tinh trùng yếu đến kết quả hỗ trợ sinh sản (Assisted reproductive technology – ART) và kết quả sơ sinh khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (in vitro fertilization - IVF) hoặc tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (Intracytoplasmic sperm injection - ICSI).
 
Vật liệu và phương pháp
Trong nghiên cứu này, 2.075 cặp vợ chồng thực hiện lần chuyển phôi tươi đầu tiên từ tháng 1 năm 2015 đến tháng 6 năm 2022 đã được lựa chọn. Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các cặp đôi được chia thành ba nhóm dựa trên BMI của người cha: cân nặng bình thường (18,5–24,9 kg/m²), thừa cân (25,0–29,9 kg/m²) và béo phì (≥30,0 kg/m²). Các mô hình hồi quy Poisson hiệu chỉnh được sử dụng để đánh giá mối liên quan giữa BMI người cha với tỷ lệ thụ tinh, sự phát triển phôi trong ống nghiệm và kết quả mang thai. Các mô hình hồi quy logistic được sử dụng để phân tích mối liên hệ giữa BMI người cha với tình trạng mất thai và kết quả sơ sinh. Ngoài ra, các phân tích phân tầng cũng được thực hiện dựa trên phương pháp thụ tinh, nguyên nhân vô sinh nam, và BMI của người mẹ.
 
Kết quả
Ở những nhóm thực hiện IVF, khả năng thụ tinh ở nhóm béo phì thấp hơn so với nhóm có BMI bình thường (p-trend = 0,002 và 0,046), BMI có mối tương quan âm với tỷ lệ tạo phôi ngày 3 có thể chuyển và phôi chất lượng cao (p-trend= 0,007 và 0,046). Bên cạnh đó, BMI của bệnh nhân thiểu tinh hoặc tinh trùng yếu có mối tương quan âm với tỷ lệ phôi ngày 3 có thể chuyển (p-trend=0,013 và 0,030) và phôi chất lượng cao (p-trend=0,024 và 0,027). Không ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa trong các kết quả phát triển phôi khác hoặc kết quả lâm sàng. Ngoài ra, đối với kết quả sơ sinh, BMI của người cha có mối tương quan dương với tình trạng trẻ sơ sinh to (macrosomia) (p-trend=0,019), trẻ lớn hơn tuổi thai (Large for gestational age - LGA) (p-trend=0,031) và trẻ rất lớn so với tuổi thai (very LGA) (p-trend=0,045).
 
Bàn luận
Nghiên cứu cho thấy chỉ số BMI cao ở nam giới mắc thiểu tinh và/hoặc tinh trùng yếu có mối liên quan tiêu cực đến khả năng thụ tinh, sự phát triển phôi ngày 3 và tỷ lệ phôi chất lượng cao trong chu kỳ IVF, nhưng không thấy rõ ảnh hưởng trong chu kỳ ICSI. BMI cao cũng không làm giảm tỷ lệ có thai hay sinh sống, tương tự một số nghiên cứu trước, nhưng vẫn có những kết quả mâu thuẫn do khác biệt về mẫu nghiên cứu và tiêu chí lựa chọn mẫu. Chỉ số BMI tăng cao có liên quan đến sự gia tăng Estradiol, giảm Testosterone và các chỉ số Androgen ở nam giới, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh. Đồng thời, béo phì có thể gây viêm hệ thống mạn tính và gia tăng stress oxy hóa, làm tổn thương màng tinh trùng và DNA. Ngoài ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, BMI nam giới cao còn có thể làm tăng nguy cơ trẻ sinh ra mắc macrosomia, LGA và trẻ rất lớn so với tuổi thai, đặc biệt ở những trường hợp mẹ có BMI <25 kg/m². Các nghiên cứu trước cũng ghi nhận mối liên quan giữa BMI của người cha và cân nặng sơ sinh, dù mức độ ảnh hưởng của mẹ vẫn chiếm ưu thế hơn. Nghiên cứu này nổi bật vì tập trung vào nhóm bệnh nhân thiểu tinh và/hoặc tinh trùng yếu theo tiêu chuẩn WHO phiên bản mới. Để giảm thiểu sai lệch, chỉ những cặp đôi có vợ bị vô sinh do tắc ống dẫn trứng hoặc bình thường mới được đưa vào phân tích. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn có hạn chế do thiết kế hồi cứu, sự khác biệt về tuổi và BMI giữa các nhóm, và chưa theo dõi dài hạn sức khỏe thế hệ sau. Các tác giả nhấn mạnh rằng can thiệp giảm cân ở nam giới thừa cân hoặc béo phì có thể là một chiến lược hiệu quả để cải thiện chất lượng tinh trùng, kết quả hỗ trợ sinh sản và sức khỏe thế hệ sau. Hiện tại, vẫn còn thiếu các thử nghiệm lâm sàng có kiểm soát đánh giá tác động trực tiếp của việc giảm cân đến kết quả sinh sản nam. Vì vậy, nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào can thiệp lối sống, kiểm soát cân nặng trước điều trị để tối ưu hóa kết quả ART và sức khỏe trẻ sơ sinh.
 
Nguồn: Zhang, X., Wu, S., Qi, X., Gao, S., Qi, J., Zhang, S., & Tan, J. (2023). Effect of paternal body mass index on in vitro fertilization and neonatal outcomes among oligozoospermia and asthenospermia patients. The World Journal of Men's Health, 42(1), 216.
 

Từ khóa: Tinh trùng yếu, chỉ số khối, thụ tinh trong ống nghiệm, thai to, béo phì, thiểu tinh