KS CNSH. Nông Thị Hoài
Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột
 
Mức độ phân mảnh acid deoxyribonucleic (DNA) tinh trùng tăng cao có liên quan đến tình trạng vô sinh ở nam giới và được tìm thấy ở 25% nam giới từ các cặp vợ chồng vô sinh không rõ nguyên nhân. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng mức phân mảnh DNA tinh trùng cao có liên quan đến giảm tỷ lệ mang thai, giảm sự phát triển của phôi và tăng nguy cơ sẩy thai. Trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản nguy cơ tiền sản giật cũng như sinh non và nhẹ cân khi sinh tăng lên. Một số nguy cơ đã biết đối với các biến chứng này, chẳng hạn như tuổi mẹ cao và sinh con lần đầu. Một số yếu tố của cha cũng được biết là ảnh hưởng đến kết quả chu sinh. Tuổi người cha cao và tình trạng béo phì của cha không chỉ liên quan đến việc tăng nguy cơ sinh non và nhẹ cân mà còn có mức phân mảnh DNA tinh trùng cao.
 
Nghiên cứu này nhằm đánh giá mối liên hệ giữa chỉ số phân mảnh DNA tinh trùng với nguy cơ tiền sản giật và các kết quả thai kỳ bất lợi khác ở các cặp vợ chồng thực hiện các phương pháp hỗ trợ sinh sản, bao gồm thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) và tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI). Đây là một nghiên cứu đoàn hệ tiến cứu được tiến hành tại Thụy Điển, với sự tham gia của 1.594 cặp vợ chồng vô sinh và 1.660 trẻ được sinh ra từ các phương pháp IVF và ICSI.
 
Kết quả cho thấy rằng khi so sánh với nhóm có chỉ số DFI dưới 20%, nhóm có DFI từ 20% trở lên có nguy cơ tiền sản giật cao hơn đáng kể khi thực hiện IVF, với tỷ lệ chênh lệch (OR) là 2.2 (khoảng tin cậy 95%, 1.1–4.4). Đáng chú ý, nguy cơ tiền sản giật tăng dần theo mức DFI. Cụ thể, trong nhóm có DFI dưới 10% tỷ lệ tiền sản giật chỉ ở mức 3.1%, nhưng con số này tăng lên hơn 10% ở những trường hợp có DFI từ 30% trở lên. Tuy nhiên, khi thực hiện phương pháp ICSI, không có mối liên hệ đáng kể giữa DFI và nguy cơ tiền sản giật, cho thấy phương pháp này có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của tinh trùng có DNA bị tổn thương.
 
Ngoài nguy cơ tiền sản giật, nghiên cứu cũng phát hiện rằng nhóm có DFI từ 20% trở lên có nguy cơ sinh non (preterm birth - PTB) cao hơn với tỷ lệ chênh lệch OR là 1.4 (khoảng tin cậy 95%, 1.0–2.0). Tuy nhiên, không tìm thấy mối liên hệ giữa chỉ số DFI và các yếu tố khác như cân nặng khi sinh thấp, điểm Apgar thấp hay trẻ nhẹ cân so với tuổi thai.
 
Từ các kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học đưa ra giả thuyết rằng tinh trùng có DNA bị phân mảnh có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phát triển của nhau thai, làm tăng nguy cơ dẫn đến tiền sản giật. Trong quá trình IVF, tinh trùng không được chọn lọc kỹ lưỡng như trong ICSI, do đó có thể có nhiều tinh trùng bị tổn thương DNA được sử dụng để thụ tinh, làm tăng khả năng hình thành nhau thai bất thường và dẫn đến các biến chứng thai kỳ. Ngược lại, trong ICSI, các chuyên viên phôi học có thể chọn lọc những tinh trùng có hình dạng bình thường hơn để thực hiện thụ tinh, từ đó giảm nguy cơ tinh trùng bị tổn thương tác động đến thai kỳ.
 
Một yếu tố khác cần được xem xét là khả năng tự sửa chữa DNA của noãn. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng những noãn có chất lượng tốt có khả năng sửa chữa tổn thương DNA của tinh trùng tốt hơn. Điều này có thể lý giải vì sao kết quả thai kỳ ở nhóm ICSI thường tốt hơn so với nhóm IVF khi tinh trùng có DFI cao.
 
Ngoài ra, các yếu tố liên quan đến người cha như tuổi tác và chỉ số khối cơ thể (BMI) cũng có thể ảnh hưởng đến DFI và kết quả thai kỳ. Nghiên cứu cho thấy tuổi tác lớn hơn và béo phì ở nam giới có thể dẫn đến tình trạng phân mảnh DNA tinh trùng cao hơn, từ đó làm tăng nguy cơ tiền sản giật và sinh non.
 
Từ những phát hiện trên, nghiên cứu kết luận rằng chỉ số phân mảnh DNA tinh trùng cao (≥20%) có liên quan đáng kể đến nguy cơ sinh non và tiền sản giật, đặc biệt là trong các trường hợp sử dụng phương pháp IVF. Do đó, kiểm tra chỉ số DFI nên được coi là một công cụ hữu ích để đánh giá nguy cơ và cá nhân hóa kế hoạch điều trị cho từng cặp vợ chồng.
 
Đối với các cặp vợ chồng có chỉ số DFI cao được khuyến nghị nên ưu tiên sử dụng phương pháp ICSI thay vì IVF để giảm thiểu nguy cơ tiền sản giật. Ngoài ra, các biện pháp giảm DFI cũng nên được xem xét trước khi tiến hành điều trị hỗ trợ sinh sản, bao gồm thay đổi lối sống lành mạnh, điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh, hoặc sử dụng tinh trùng lấy từ tinh hoàn thay vì tinh trùng xuất tinh.
 
Tuy nhiên, nghiên cứu có một số hạn chế đó là việc lựa chọn giữa IVF và ICSI không được thực hiện ngẫu nhiên mà dựa trên tình trạng lâm sàng của từng cặp vợ chồng. Do đó, có thể có một số yếu tố chưa được kiểm soát đầy đủ ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu. Ngoài ra, dữ liệu từ sổ đăng ký sinh quốc gia chủ yếu tập trung vào các biến số liên quan đến thai kỳ mà không bao gồm các thông tin chi tiết về tiền sử bệnh lý của người mẹ.
 
Nhìn chung, nghiên cứu này đóng góp đáng kể vào hiểu biết về vai trò của DNA tinh trùng trong kết quả thai kỳ và cung cấp những bằng chứng quan trọng để định hướng cho việc lựa chọn phương pháp hỗ trợ sinh sản phù hợp nhằm giảm thiểu rủi ro cho mẹ và bé.

Nguồn: Amelie Stenqvist, M.D., Ph.D., Mona Bungum, Ph.D.,Anja Bisgaard Pinborg, D.M.Sci.,Jeanette Bogstad, M.D.,Anne Lis Englund, D.M.Sci.,Marie Louise Grøndahl, D.M.Sci., Anne Zedeler, Ph.D.,Stefan R. Hansson, M.D., Ph.D., and Aleksander Giwercman, M.D., Ph.D, 2025. High sperm deoxyribonucleic acid fragmentation index is associated with an increased risk of preeclampsia following assisted reproduction treatment.

Từ khóa: Phân mảnh DNA tinh trùng, yếu tố nam giới vô sinh, thụ tinh trong ống nghiệm tiền sản giật, kết quả chu sinh.