Lê Thị Thu Thảo _ Chuyên viên phôi học IVFMD Tân Bình

Sự thành công của một chu kỳ IVF được đánh dấu từ lúc phôi làm tổ trong tử cung đến khi một em bé khỏe mạnh sinh ra. Trong đó, giai đoạn ban đầu của IVF phụ thuộc nhiều vào hoạt động của labo IVF, đội ngũ bác sĩ điều trị, … giai đoạn sau đó phụ thuộc hoàn toàn vào thể trạng và sức khỏe của người mẹ. Chính vì vậy, để có kết quả tốt, người phụ nữ mang thai cần được chăm sóc một cách toàn diện không chỉ về thể chất mà còn cả tinh thần. Với những phụ nữ mang thai tự nhiên, những bất ổn về tâm lý diễn ra do sự thay đổi về hormone bên trong cơ thể trong suốt các khoảng thời gian của thai kỳ, gây cảm giác mệt mỏi, buồn nôn, khó chịu, hay quên, … đặc biệt trong khoảng thời gian 3 tháng cuối trước sinh, người phụ nữ thường dễ bị stress, trầm cảm hơn. Về mặt sinh lý, quá trình mang thai của người mẹ nhờ sự can thiệp của công nghệ hỗ trợ sinh sản (ART) không có nhiều khác biệt so với mang thai tự nhiên. Tuy nhiên, sự thay đổi về tâm lý trong quá trình mang thai vẫn còn nhiều tranh cãi; đối với khả năng bị trầm cảm, vẫn chưa có sự thống nhất giữa các nhóm tác giả.
 

Bài nghiên cứu của Ana và cộng sự được thực hiện nhằm mục đích đưa ra xem quá trình IVF có ảnh hưởng đến mức độ stress, trầm cảm của phụ nữ trong quá trình mang thai và sau khi sinh hay không, so với nhóm phụ nữ mang thai tự nhiên. Nghiên cứu thông qua hai bài kiểm tra State-Trait Anxiety Inventory (STAI-S) và the Beck Depression Inventory-Sort Form (BDI/SF) nhằm đánh giá mức độ stress và trầm cảm, về sinh lý, nồng độ cortisol và α-amylase trong nước bọt. Thời gian đánh giá được chia làm 3 khoảng, T1: quý 3 thai kỳ; T2: 48 giờ sau sinh; T3: 3 tháng sau sinh.

Kết quả cho thấy so với mang thai tự nhiên, nhóm phụ nữ mang thai IVF có chỉ số STAI-S cao hơn ở thời điểm T1 (p = 0,016, OR = 2,46), sự khác biệt được duy trì trong khoảng thời gian T1 đến T2 (p = 0,37, OR = 0,70) và từ T2 đến T3 (p = 0,36, OR = 0,69). Về mức độ trầm cảm, nhóm phụ nữ mang thai IVF có chỉ số BDI/SF thấp hơn ở thời điểm T1 (p < 0,001, OR = 0,192). Sự khác biệt giảm dần từ thời điểm T1 đến T2 (p = 0,072, OR = 2,21) và duy trì trong suốt khoảng thời gian từ T2 đến T3 (p = 0,107, OR = 2,09). Mặc dù chỉ số BDI/SF không có sự khác biệt về thống kê ở hai nhóm, giá trị trung bình STAI-S của nhóm phụ nữ IVF tại thời điểm T1 vẫn cao hơn. Với chỉ số sinh lý, nhóm các bà mẹ mang thai IVF có nồng độ cortisol ở thời điểm T1 (p = 0,043) cao hơn so với nhóm tự nhiên. Từ thời điểm T1 đến T2 nồng độ cortisol ở cả hai nhóm tăng với mức độ khá tương đồng (p = 0,81). Tuy nhiên, diễn biến từ khoảng T2 đến T3, nhóm phụ nữ mang thai IVF giảm nồng độ cortisol (p = 0,059), nhóm mang thai tự nhiên vẫn duy trì ở mức độ ổn định. Với nồng độ α-amylase, không có sự khác biệt giữa hai nhóm ở thời điểm T1 (p = 0,7). Tuy nhiên, ở thời điểm từ T1 đến T2, nhóm phụ nữ mang thai IVF vẫn duy trì nồng độ α-amylase, trong khi nhóm còn lại có xu hướng giảm (p = 0,049) và không ghi nhận sự khác biệt ở giai đoạn cuối từ T2 đến T3 (p = 0,53).

Như vậy, phụ nữ mang thai IVF có xu hướng bị stress nhiều hơn phụ nữ mang thai tự nhiên ở quý 3 của thai kỳ, tuy nhiên mức độ trầm cảm lại ít hơn. Bài nghiên cứu là một trong những công bố đầu tiên có sự kết hợp đánh giá cả hai yếu tố tâm lý và sinh lý, dù còn một số hạn chế như chỉ khảo sát từ quý 3 của thai kỳ về sau. Tuy nhiên, bài báo cũng là một dẫn chứng cụ thể đề cao vai trò chăm sóc tâm lý của phụ nữ đang mang thai, đặc biệt hơn với các phụ nữ mang thai nhờ vào công nghệ hỗ trợ sinh sản.

Nguồn: Anxiety and depressive symptoms, and stress biomarkers in pregnant women after in vitro fertilization: a prospective cohort study. Hum Reprod. 2018 Jul 1;33(7):1237-1246. doi: 10.1093/humrep/dey109.