ThS. BS. Lê Phạm Thu Hà
Bộ môn Nhi ĐHYD TP.HCM

 
Việc theo đuổi một chế độ ăn khoẻ mạnh – chế độ ăn nhiều trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt trong khi lượng muối và thịt chế biến sẵn thấp – có thể làm giảm nguy cơ huyết áp cao trong giai đoạn sau của cuộc đời cho những phụ nữ tiến triển tới đái tháo đường trong thai kỳ, dựa theo các kết quả của một nghiên cứu mới đây.

 

Liệu trái cây và rau xanh, các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt có làm giảm nguy cơ tăng huyết áp liên quan tới đái tháo đường thai kỳ hay không?
Nghiên cứu được tiến hành bởi TS. BS. Cuilin Zhang, thuộc Viện Quốc gia về Sức khoẻ Trẻ em và Phát triển Con người Eunice Kennedy Shriver ở Rockville, Hoa Kỳ cùng các đồng nghiệp và được công bố trên tạp chí “Hypertension”.

“Nghiên cứu trước đây của chúng tôi cho thấy đái tháo đường trong thai kỳ làm gia tăng nguy cơ tiến triển tới tăng huyết áp cho phụ nữ, kéo dài đến cả 16 năm sau khi sinh” – TS. Zhang giải thích. “Nghiên cứu hiện tại của chúng tôi cho thấy một chế độ ăn khoẻ mạnh, đã được chứng minh làm giảm nguy cơ huyết áp cao trong dân số chung, tỏ ra có hiệu quả tương tự trong việc làm giảm nguy cơ trong nhóm những phụ nữ có nguy cơ cao này”.

Đái tháo đường thai kỳ là một vấn đề sức khoẻ phổ biến cho thai phụ, ảnh hưởng gần 5% tất cả các thai kỳ. Trong thai kỳ, nhau thai sản xuất ra một số lượng hormone có khả năng ngăn chặn insulin hoạt động một cách hoàn chỉnh, từ đó dẫn đến nồng độ đường cao trong máu. Sau khi sinh và lấy bánh nhau ra, thông thường đái tháo đường thai kỳ sẽ biến mất. Tuy nhiên, đái tháo đường thai kỳ vẫn có thể gây ra những hậu quả lâu dài; chẳng hạn như gia tăng nguy cơ của đái tháo đường type 2 về sau trong cuộc đời, cũng như nguy cơ tăng huyết áp.

Để tiến hành nghiên cứu, TS. Zhang và các đồng nghiệp theo dõi 3.818 phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ đang tham gia vào Nghiên cứu Sức khoẻ của Điều dưỡng II. Những phụ nữ được theo dõi trong hơn 22 năm và hoàn tất một bảng câu hỏi về các thói quen ăn uống của họ mỗi 4 năm.

Trong suốt giai đoạn nghiên cứu, 1.069 người tham gia tiến triển tới tăng huyết áp. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những phụ nữ theo đuổi một chế độ ăn khoẻ mạnh có khả năng tiến triển tới tăng huyết áp ít hơn 20% so với những người không theo một chế độ ăn khoẻ mạnh. Các nhà nghiên cứu xác định 3 chế độ ăn khoẻ mạnh cho nghiên cứu: Chế độ ăn Mediterranean tuỳ chọn, chế độ ăn theo Chỉ số ăn khoẻ mạnh tuỳ chọn (Alternative Healthy Eating Index) và chế độ ăn theo DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension). Mỗi chế độ ăn trong số các chế độ ăn khoẻ mạnh này đều bao gồm việc ăn số lượng lớn trái cây và rau xanh, các loại đậu, ngũ cốc và cá. Các chế độ ăn này cũng đồng thời bao gồm chỉ một lượng nhỏ thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và muối.

Sự gia tăng nguy cơ cao huyết áp liên quan tới các chế độ ăn được xem là ít khoẻ mạnh hơn có thể được giải thích một phần thông qua tình trạng tăng cân. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tìm thấy rằng việc tăng cân chỉ có thể giải thích được khoảng 20-30% mối liên quan này. Việc theo đuổi một chế độ ăn khoẻ mạnh làm giảm nguy cơ tăng huyết áp bất chấp bất kỳ sự biến đổi nào trên cân nặng. Các nhà nghiên cứu cũng điều chỉnh những kết quả của họ với các yếu tố khác có thể ảnh hưởng tới kết quả, bao gồm hút thuốc lá, sắc tộc và tiền sử tăng huyết áp của gia đình. Những người tham gia nghiên cứu theo đuổi các chế độ ăn khoẻ mạnh có khả năng ít hút thuốc lá hơn và tiêu thụ ít chất béo dạng trans, cũng như có nhiều khả năng hơn ăn một lượng lớn chất xơ ngũ cốc, tập thể dục thường xuyên hơn và uống rượu ở lượng trung bình.

“Trong khi nồng độ đường trong máu của phần lớn những phụ nữ này sẽ trở về bình thường sau khi họ sinh con, nghiên cứu của chúng tôi nên được xem như là tín hiệu cảnh báo sớm” – TS. Zhang kết luận. Các kế hoạch điều trị cho đái tháo đường thai kỳ thông thường bao gồm việc theo đuổi một chế độ ăn khoẻ mạnh cùng với tập thể dục thường xuyên và theo dõi nồng độ đường trong máu. TS. Zhang bổ sung thêm rằng các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ nên khuyến khích phụ nữ tiếp tục những thay đổi về lối sống này sau thai kỳ.

Một hạn chế của nghiên cứu là những người tham gia vào Nghiên cứu Sức khoẻ của Điều dưỡng phần lớn là người da trắng, và do đó các phát hiện có thể không mở rộng cho nhóm dân số lớn hơn. Đồng tác giả chính của nghiên cứu, TS. Shanshan Li cũng cho biết nghiên cứu trong tương lai nên kiểm tra các mối quan hệ giữa đái tháo đường thai kỳ, tăng huyết áp và chế độ ăn trong những nhóm dân số thiểu số như nhóm phụ nữ gốc Tây Ban Nha và Mỹ châu Phi, vì những nhóm dân số này có một nguy cơ tiến triển tới tăng huyết áp cao hơn.

(Nguồn: medicalnewstoday 5/2016)