ThS. Võ Như Thanh Trúc – Chuyên viên phôi học – IVFAS

Như chúng ta đã biết, giãn tĩnh mạch thừng tinh (varicocele) là một trong những nguy cơ gây ra vô sinh nam, xảy ra trên khoảng 15% nam giới. Nếu tính riêng trong quần thể bệnh nhân vô sinh nam, tỉ lệ giãn tĩnh mạch thừng tinh thậm chí còn cao hơn nữa, người ta ước tính tỉ lệ này có thể lên đến 35 – 50% ở các bệnh nhân nam vô sinh nguyên phát và khoảng 80% ở các bệnh nhân vô sinh thứ phát.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể chia ra thành 3 giai đoạn (theo hệ thống phân loại Dubin và Amelar): giai đoạn 1, búi giãn tĩnh mạch có kích thước nhỏ có thể sờ thấy được khi tiến hành thăm khám bằng phương pháp Valsalva; giai đoạn 2 búi giãn tĩnh mạch có kích thước trung bình, có thể sờ thấy được khi thừng tinh ở trạng thái nghỉ; và giai đoạn 3, búi giãn tĩnh mạch có kích thước lớn và có thể nhìn thấy được bằng mắt thường khi thừng tinh ở trạng thái nghỉ. Phần lớn các bất thường về chỉ số tinh dịch đồ được tìm thấy ở những bệnh nhân nam bị giãn tĩnh mạch thừng tinh là sự suy giảm mật độ và di động của tinh trùng cũng như tỉ lệ tinh trùng mang bất thường hình dạng tăng cao. Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy ở những bệnh nhân này có liên quan đến tăng phân mảnh DNA tinh trùng, chủ yếu do stress oxy hoá.



Ngoài ra, để có sự biến thiên về kiểu hình tinh trùng quan sát thấy ở những bệnh nhân nam bị giãn tĩnh mạch thừng tinh, các yếu tố liên quan đến di truyền, các biến đổi thượng di truyền và các yếu tố môi trường cũng đóng góp vai trò không nhỏ trong sự phát triển cũng như quyết định mức độ ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch thừng tinh trên cá thể. Nói riêng về methyl hoá DNA (một dạng hoạt động thượng di truyền), cơ chế này đóng vai trò cực kì quan trọng trong kiểm soát biểu hiện gene cũng như cấu trúc nhiễm sắc thể (NST), là yếu tố thiết yếu trong các hoạt động sinh tinh, quyết định chức năng tinh trùng cũng như sự phát triển phôi sau này. Nhiều nghiên cứu khác cũng cho thấy mức độ DNA giảm trên toàn bộ gene có liên quan đến giảm khả năng sinh sản ở nam giới. Hơn nữa, tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh nặng có thể gây ảnh hưởng đến sự methyl hoá DNA và gây giảm khả năng sinh sản của những bệnh nhân này.

Nghiên cứu của Santana và cộng sự (2020) tiến hành so sánh chất lượng mẫu tinh dịch cũng như thông tin methyl hoá DNA giữa 26 bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch thừng tinh và 26 người thuộc nhóm chứng. Kết quả phân tích cho thấy những bệnh nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh có chất lượng tinh dịch giảm sút đáng kể so với nhóm chứng. Phân tích thông tin methyl hoá DNA chỉ ra rằng những bệnh nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh có hoạt động methyl hoá DNA toàn bộ gene (global DNA methylation) giảm đi rõ rệt so với nhóm chứng. 59 vị trí CpG có khác biệt rõ rệt về mức độ methyl hoá DNA được tìm thấy khi so sánh giữa hai nhóm, đa số các vị trí này ở nhóm bệnh nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh bị giảm methyl hoá. Nghiên cứu tiến hành phân tích sâu hơn về thông tin methyl hoá ở mức độ từng vị trí, phát hiện 1695 vị trí khác biệt thông tin methyl hoá DNA giữa hai nhóm và những vị trí này liên quan đến các gene mã hoá cho các yếu tố tham gia vào quá trình phát sinh giao tử, giảm phân và kiểm soát chu kì giảm phân, cũng như các gene có liên quan đến quyết định chất lượng tinh dịch (dựa vào phân tích bản thể gene – gene ontology).

Các kết quả phân tích bản thể gene trong nghiên cứu của Santana cho thấy những thay đổi trong hoạt động methyl hoá DNA có thể có quan hệ mật thiết với kiểu hình chất lượng tinh dịch kém ở một số bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch thừng tinh do những thay đổi này liên quan đến kiểm soát biểu hiện các gene tham gia quá trình phát sinh giao tử ở nam giới. Có thể nói đây là nghiên cứu đầu tiên so sánh các khác biệt trong methyl hoá DNA ở bệnh nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh có liên quan đến hoạt động các gene trong quá trình sinh tinh, tuy nhiên, nghiên cứu sử dụng cỡ mẫu nhỏ nên chưa thực sự đại diện cho tính chất của cả quần thể bệnh nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh. Cần có nhiều nghiên cứu mở rộng với quy mô cỡ mẫu lớn hơn để các kết quả phân tích mang ý nghĩa thống kê, thực sự đại diện cho cả quần thể để từ đó có thể áp dụng vào chẩn đoán và điều trị.
 
Nguồn: Santana V.P., James E.R., et al. (2020), “Differential DNA methylation pattern and sperm quality in men with varicocele”, Fert and Ster. DOI:https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2020.04.045