ThS. Võ Như Thanh Trúc – Chuyên viên phôi học – IVFAS

BRCA1 và BRCA2 là các gene then chốt trong quá trình sửa chữa các đứt gãy DNA mạch đôi thông qua ATM (ataxia-telangiectasia mutated) - là một họ protein có liên quan đến đáp ứng của tế bào đối với tình trạng tổn thương DNA. Các đột biến trên hai gene BRCA1 và BRCA2 thường làm tăng nguy cơ khởi phát một số bệnh lý ung thư như ung thư vú, ung thư buồng trứng...



Một số nghiên cứu cho thấy một số tế bào có khả năng sửa chữa được các tổn thương DNA dạng đứt gãy trên cả hai mạch (DSB - Double Strain Break), trong đó có noãn bào. Vài nghiên cứu cho thấy ở các noãn thu nhận từ bệnh nhân lớn tuổi có dấu hiệu lão hoá, khả năng sửa chữa các DSB cũng giảm đi đáng kể và dự trữ buồng trứng ở các bệnh nhân này cũng giảm. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy các đột biến trên gene BRCA có liên quan đến sự suy giảm khả năng sửa chữa DSB. Bên cạnh đó, trung bình một năm sau hoá trị, chức năng buồng trứng ở một số bệnh nhân có dấu hiệu phục hồi. Câu hỏi đặt ra là, liệu rằng các đột biến trên BRCA có liên quan đến tình trạng giảm dự trữ buồng trứng và khiến cho các bệnh nhân vô sinh do không phục hồi được chức năng buồng trứng sau khi hoá trị hay không.

Nghiên cứu của Kutluk và cộng sự (2020) mời tham gia 235 bệnh nhân, trong đó 108 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư vú. Trong số 108 bệnh nhân này, có 35 bệnh nhân không cần xét nghiệm các đột biến trên BRCA do không có yếu tố nguy cơ di truyền gene này trong phả hệ; 59 bệnh nhân có xét nghiệm nhưng không mang đột biến trên gene BRCA và 14 bệnh nhân dương tính với các đột biến trên gene BRCA. Tất cả bệnh nhân này được thu nhận mẫu máu ngoại vi để xét nghiệm AMH vào các thời điểm: trước khi trải qua hoá trị và 12 – 24 tháng sau hoá trị.

Kết quả nghiên cứu cho thấy các bệnh nhân dương tính với đột biến trên gene BRCA có tỉ lệ phục hồi nồng độ AMH thấp hơn nhiều so với các bệnh nhân không mang đột biến (1.6% vs. 3.7%) và so với các bệnh nhân không xét nghiệm đột biến do có nguy cơ thấp (1.6% vs. 5.2%).

Nghiên cứu này cho thấy rằng những phụ nữ mang đột biến trên gene BRCA dường như đều giảm dự trữ buồng trứng nặng sau khi trải qua hoá trị và rất ít cơ hội phục hồi chức năng so với những bệnh nhân không mang đột biến này.

Nguồn: Oktay KH, Bedoschi G, Goldfarb SB, et al. (2020), “Increased chemotherapy-induced ovarian reserve loss in women with germline BRCA mutations due to oocyte deoxyribonucleic acid double strand break repair deficiency.”