CNSH Nguyễn Thị Minh Phượng, IVFMD Tân Bình

Vô sinh ảnh hưởng tới khoảng 15% cặp vợ chồng trên thế giới, vô sinh nam chiếm khoảng 7% nam giới. Trong đó, nguyên nhân di truyền có thể chiếm khoảng 30%, 50% trường hợp vô sinh do yếu tố nam không rõ nguyên nhân. Mặc dù công nghệ hỗ trợ sinh sản đã giảm bớt được gánh nặng của vấn đề này, nhưng có thể thấy kết quả điều trị có thể xác định bởi một số sự kiện ban đầu trong quá trình thụ tinh. Ở động vật có vú, noãn trải qua một loạt các sự kiện được gọi chung là hoạt hóa noãn. Bắt đầu bởi phospholipase C đặc hiệu của tinh trùng là phospholipase C zeta (PLCζ) tạo các dạo động sóng canxi (Ca²⁺) nội bào. Các nghiên cứu đã cho thấy ở những mô hình động vật có PLCζ bất thường hoặc không có PLCζ sẽ dẫn đến giảm hoặc không thể tạo ra các dao động sóng Ca²⁺. Ngay cả khi thực hiện tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (intracytoplasmic sperm injection – ICSI), các dao động này cũng không thể tạo ra nếu tinh trùng của người hoặc chuột khi thiếu hụt hoạt hóa noãn (oocyte activation deficiency – OAD). Các đột biến trong gen PLCζ được xác định là một trong những dấu hiệu nhận biết của tinh trùng OAD và liên quan tới một số tình trạng như: bất thường hình thái, phân mảnh DNA tinh trùng và ảnh hưởng tới thai kỳ. Do đó, phân tích miễn dịch PLCζ trong tinh trùng người có thể là một phương pháp chẩn đoán có lợi cho bệnh nhân.
 
Cho đến nay, phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn trong các trường hợp không thụ tinh hoàn toàn, trong khi PLCζ hứa hẹn là một yếu tố tiên lượng lâm sàng được đề cập trong nghiên cứu của Kashir và cộng sự (2010). Nghiên cứu này là tổng quan hệ thống đầu tiên phân tích về PLCζ trong tinh trùng người từ một quần thể nam giới đang điều trị hỗ trợ sinh sản, đánh giá khả năng sử dụng như một thông số thường quy về sức khỏe sinh sản nam giới.
 
PLCζ được kiểm tra trong một nhóm nam giới có các chu kỳ điều trị liên tiếp phòng khám vô sinh (65 bệnh nhân, độ tuổi từ 29-53 tuổi). Tiêu chuẩn nhận: nam giới có mật độ tinh trùng tối thiểu là 5×10 ⁶ tinh trùng/mL, bệnh nhân nữ chọc hút từ năm noãn trở lên. Số lượng tinh trùng, khả năng di động và thể tích tinh dịch được ghi nhận theo tiêu chuẩn của WHO, phương pháp đánh dấu miễn dịch và phương pháp huỳnh quang miễn dịch được sử dụng để đánh giá PLCζ. Các phương pháp điều trị khả năng sinh sản thích hợp được thực hiện theo các quy trình vận hành tiêu chuẩn lâm sàng thông thường và đánh giá thụ tinh.
 
Một số kết quả thu nhận được:

• Bốn kiểu phân bố PLCζ khác biệt được tìm thấy: vùng equatorial, vùng acrosomal + equatorial ở phần đầu tinh trùng, phân tán rải rác và không có sự xuất hiện của PLCζ.
• PLCζ vùng acrosomal + equatorial có mối tương quan với khả năng di chuyển và số lượng tinh trùng, PLCζ phân tán tương quan với việc giảm khả năng sống của tinh trùng. Mức độ PLCζ cho thấy mối tương quan đáng kể với các thông số của tinh trùng.
• Phân tích phương sai của PLCζ tương ứng với giảm chất lượng tinh trùng.
• Tỷ lệ thụ tinh cao hơn ở nhóm có PLCζ phân bố tại vùng acrosomal + equatorial, ít có sự phân tán hơn các nhóm còn lại.

PLCζ có khả năng đại diện cho một dấu ấn sinh học về chất lượng tinh trùng và khả năng thụ tinh trong các trường hợp của bệnh nhân đang tìm cách điều trị vô sinh. Cần có thêm nhiều nghiên cứu với cõ mẫu lớn để đánh giá toàn bộ tiềm năng lâm sàng của PLCζ.
 
Tài liệu tham khảo: Kashir, J., Mistry, B. V., BuSaleh, L., Abu‐Dawas, R., Nomikos, M., Ajlan, A., ... & Coskun, S. (2020). Phospholipase C zeta profiles are indicative of optimal sperm parameters and fertilisation success in patients undergoing fertility treatment. Andrology, 8(5), 1143-1159.

Từ khóa: Phospholipase C zeta tương quan tới chỉ số tinh trùng tốt và sự thành công của quá trình thụ tinh ở những bệnh nhân điều trị vô sinh