Nguyễn Thị Minh Phượng, Chuyên viên phôi học – IVFMD Tân Bình

Virus Corona lần đầu tiên được công nhận là mầm bệnh vào năm 2002, có thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng. Giờ đây, thế giới lại phải đối mặt với mối đe dọa sức khỏe bởi COVID-19 được gây ra bởi một biến chủng mới của virus Corona (SARS-CoV-2). Biến chủng này được nhận thấy dễ lây lan và có thể tồn tại ở người với thời gian lâu hơn so với các chủng đã được phát hiện trước đây (Zhao và cs, 2020). Trong nghiên cứu của Kissler và cộng sự (2019) dự kiến ​​rằng có thể tái phát SARS-CoV-2 ngay cả sau khi đã hết bệnh, điều này đã làm cho nó trở thành một mầm bệnh đáng lo ngại cả về kinh tế và y tế.

Các đặc điểm lâm sàng của COVID-19 khá giống với SARS, nó tác động chủ yếu đối với hệ thống tim mạch, tiêu hóa và đã được chứng minh ở một số báo cáo gần đây (Zhao và cs, 2020; Zheng và cs, 2020; Wong và cs, 2020). Vậy đại dịch này có ảnh hưởng đến hệ sinh sản của nam giới hay không? Theo một số nghiên cứu, người ta nhận thấy rằng loại virus này có thể gây ra những bất lợi khác nhau tới sức khỏe sinh sản, ví dụ như quá trình sinh tinh bị ảnh hưởng, suy yếu khả năng di chuyển ở tinh trùng, giảm mật độ tinh trùng hay thay đổi các yếu tố nội tiết, … (Epelboin và cs, 2017; Liu W và cs, 2018). Từ đây lại có thêm nhiều thắc mắc, làm thế nào để chúng có thể gây ảnh hưởng tới đường sinh dục ở nam giới? Trong thực tế quá trình nhiễm virus làm nhiệt độ cơ thể tăng cao, đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng hàng rào máu tinh hoàn (blood-testis barrier – BTB) bị tổn thương, cho phép một số đại phân tử vào tinh hoàn (Li Y và cs, 2020). Ngoài ra, các báo cáo gần đây phát hiện enzyme ACE2 (được biểu hiện nhiều ở các tế bào sinh tinh, Leydig và Sertoli) có thể là thụ thể tế bào cho SARS-CoV-2 đi vào bên trong các cơ quan sinh sản nam giới. Một số giả thuyết cho rằng việc gắn SAR-CoV-2 vào thụ thể này có thể dẫn tới tăng biểu hiện của ACE2, bắt đầu phản ứng viêm (Illiano E và cs, 2020).

Các báo cáo hiện tại vẫn còn thiếu các bằng chứng về sự tồn tại cũng như các ảnh hưởng cụ thể của SARS-CoV-2 đối với cơ quan sinh sản ở nam giới. Vì vậy thông qua nghiên cứu này, Honggang Li và cộng sự (2020) muốn làm rõ tác động của virus SARS-CoV-2 đối với khả năng sinh sản của nam giới và xác định mức độ tổn thương do bệnh COVID-19 gây ra bằng cách điều tra các thông số tinh dịch và những thay đổi mô bệnh học trong tuyến sinh dục nam.

Đây là một nghiên cứu quan sát đơn trung tâm tại Trường cao đẳng Y tế Đồng Tế, Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung, bao gồm các mẫu tinh hoàn và mào tinh thu nhận từ tử thi của bệnh nhân nam mắc COVID-19 (n = 6) và thu nhận mẫu tinh dịch những bệnh nhân đang hồi phục (n = 23) với một số điều kiện nhất định. Các bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt và không tồn tại bệnh lý nào khác được đưa vào nhóm đối chứng (n=22). Nhóm nghiên cứu đã thực hiện xét nghiệm mô bệnh học trên các mẫu tinh hoàn và mào tinh, xét nghiệm TUNEL, hóa mô miễn dịch và kiểm tra mẫu tinh dịch để tìm các thông số và yếu tố miễn dịch của tinh trùng.

Một số kết quả thu nhận được:

• Các mẫu xét nghiệm tinh hoàn và mào tinh hoàn của COVID-19 cho thấy sự hiện diện của phù nề kẽ, xung huyết, tiết hồng cầu trong tinh hoàn và mào tinh hoàn. Sự mỏng đi của các ống sinh tinh cũng được quan sát ở nhóm bệnh nhân này.
• Số lượng tế bào apoptotic trong các ống sinh tinh ở bệnh nhân mắc COVID-19 cao hơn đáng kể so với các trường hợp đối chứng (2,95 lần, p = 0,018). 
• Nhóm bệnh nhân mắc COVID-19 nhận thấy sự gia tăng nồng độ CD3 + và CD68 + trong tế bào kẽ của mô tinh hoàn, đồng thời cũng có sự hiện diện của IgG. Điều này cho thấy có phản ứng viêm xảy ra. Sự xâm nhập của bạch cầu có thể tác động tiêu cực đến chức năng của tế bào Leydig làm suy giảm sản xuất testosterone, hàng rào máu-tinh hoàn tổn thương và kết quả là gây ra sự tổn thương ống sinh tinh.
• Không quan sát thấy sự khác biệt rõ ràng về biểu hiện ACE2 giữa bệnh nhân COVID-19 và nhóm chứng. Sự xâm nhập của SARS-CoV-2 vào tế bào đòi hỏi sự biểu hiện kép của cả protein ACE và TMPRSS2. Tuy nhiên, chỉ 4 trong số 6490 tế bào tinh hoàn chứa mRNA cho cả hai gen.
• Tinh dịch từ bệnh nhân nội trú COVID-19 cho thấy 39,1% (n=9) trong số họ mắc chứng oligozoospermia (tinh trùng ít), và 60,9% (n =14) cho thấy sự gia tăng đáng kể bạch cầu trong tinh dịch. Giảm mật độ tinh trùng và tăng nồng độ IL-6, TNF-α, và MCP-1 trong tinh trùng so với nam giới đối chứng.

Nghiên cứu hiện tại có một số hạn chế bao gồm kích thước mẫu tương đối nhỏ có thể chưa phản ánh được hết mức độ ảnh hưởng của SARS-CoV-2. Tuy nhiên, những phát hiện này chỉ ra rằng hệ thống sinh sản nam giới có thể dễ bị tổn thương trong COVID-19, được chứng minh bởi rối loạn chức năng sinh tinh với sự giảm đáng kể số lượng tinh trùng, cũng như các phản ứng miễn dịch trong viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn ở những bệnh nhân COVID-19. Điều này có nghĩa là phải coi trọng việc áp dụng chăm sóc sức khỏe sinh sản hơn nữa ở nam giới bị nhiễm COVID-19. Việc sàng lọc những bệnh nhân này được đảm bảo để điều tra xem liệu những tác động này có thể đảo ngược được hay không và phát triển các chiến lược điều trị tiêu chuẩn để hỗ trợ những bệnh nhân này.

Nguồn: Li, H., Xiao, X., Zhang, J., Zafar, M. I., Wu, C., Long, Y., ... & Xiong, C. (2020). Impaired spermatogenesis in COVID-19 patients. EClinicalMedicine, 28, 100604.

Từ khóa: Suy giảm quá trình sinh tinh ở bệnh nhân COVID-19