Giai đoạn hoàng thể được định nghĩa là khoảng thời gian sau khi phóng noãn đến khi hình thành thai kỳ hay hành kinh vào hai tuần tiếp theo. Giai đoạn này đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của thai kỳ, biến đổi mô học nội mạc tử cung cho phép phôi làm tổ. Khi phôi làm tổ, phôi nang sẽ tiết hCG để duy trì hoạt động chế tiết nội tiết của hoàng thể, cho đến khi nhau thai bắt đầu tiết steroid vào tuần thứ năm của thai kỳ, giai đoạn này được gọi là giai đoạn chuyển tiếp hoàng thể.

Vai trò của việc bổ sung nội tiết trong giai đoạn hoàng thể đã được công nhận từ những năm đầu của y học sinh sản: nhiều bằng chứng khoa học đã cho thấy giai đoạn hoàng thể bị thiếu hụt ở hầu hết các bệnh nhân trải qua quá trình kích thích buồng trứng trong hỗ trợ sinh sản. Sự khiếm khuyết này làm cho nội mạc tử cung phát triển không đồng bộ với giai đoạn phát triển của phôi phân chia. Trong một thập kỷ vừa qua đã có nhiều nghiên cứu về hiệu quả, đường dùng cũng như thời gian hỗ trợ hoàng thể trong các chu kỳ ART. Theo một phân tích tổng hợp Cochrane, việc bổ sung progesterone trong giai đoạn hoàng thể giúp cải thiện tỷ lệ sinh sống so với giả dược hoặc không hỗ trợ hoàng thể, trong khi đó việc sử dụng hCG để hỗ trợ hoàng thể (LPS) dường như không có tác dụng đối với tỷ lệ sinh sống nhưng lại làm tăng tỷ lệ quá kích buồng trứng.

Một số nghiên cứu hiện nay đang tập trung vào đường dùng và liều dùng nội tiết trong giai đoạn hỗ trợ hoàng thể. Theo Hiệp hội Sinh sản và Phôi học Châu Âu (ESHRE), việc sử dụng hàng ngày 50 mg progesterone tiêm bắp, 25 mg progesterone tiêm dưới da và 600 mg progesterone vi hạt (MVP) có hiệu quả như nhau. Đối với thời gian hỗ trợ hoàng thể, nên bắt đầu bổ sung progesterone trong khoảng thời gian giữa buổi tối của ngày chọc hút và ngày thứ 3 sau chọc hút, việc sử dụng progesterone trước khi chọc hút không được khuyến khích.

Cuối cùng, theo một phân tích tổng hợp bao gồm 6 nghiên cứu RCT về thời gian sử dụng progesterone, không tìm thấy sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ sinh sống giữa những bệnh nhân ngưng sử dụng progesterone tại thời điểm thử thai và những bệnh nhân tiếp tục sử dụng progesterone cho đến tuần thứ 6, thứ 7 của thai kỳ, điều này cho thấy rằng việc bổ sung progesterone sau khi thử thai dương tính có thể không cần thiết. Do đó, ESHRE đã khuyến nghị nên sử dụng progesterone để hỗ trợ hoàng thể ít nhất cho đến ngày thử thai. Tuy nhiên, vẫn có sự khác biệt lớn trong thực hành lâm sàng: một số bác sĩ lâm sàng ngừng hỗ trợ hoàng thể vào ngày xét nghiệm hCG dương tính, trong khi một số bác sĩ khác vẫn hỗ trợ hoàng thể đến tuần 12 của thai kỳ. Hầu như các bác sĩ có xu hướng kéo dài thời gian bổ sung progesterone cho đến 8 – 10 tuần sau khi thụ thai, mặc dù thiếu bằng chứng ủng hộ việc thực hành này.

Vì vậy, mục đích của nghiên cứu này là thu thập những phác đồ hỗ trợ giai đoạn hoàng thể trên thế giới và xu hướng sử dụng thuốc trong thực hành lâm sàng so với y văn khuyến cáo.

Một bảng câu hỏi đã được gửi qua e.mail cho 1480 bác sĩ lâm sàng hoạt động trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản trên toàn thế giới. Trong đó 148 phản hồi từ 34 quốc gia đã được gửi về.

Nội dụng bảng câu hỏi bao gồm:

1. Khi nào bắt đầu hỗ trợ hoàng thể trong chu kỳ IVF/ICSI?
2. Đường dùng nào được sử dụng để hỗ trợ hoàng thể?
3. Liều progesterone sử dụng?
4. Thời gian tiếp tục sử dụng progesterone sau khi thử thai?

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc bổ sung progesterone thường được bắt đầu vào ngày chọc hút. 80% bác sĩ chỉ sử dụng progesterone đặt âm đạo, 6% progesterone tiêm bắp, 5% progestin đường uống và 5% sử dụng progesterone tiêm dưới da. 35% sử dụng progesterone đến khi thai được 8-10 tuần và 52% sử dụng tới tuần thứ 12.

Như vậy, đặt âm đạo là con đường ưu tiên để hỗ trợ hoàng thể. Đang có xu hướng sử dụng progestin đường uống trong thực hành lâm sàng. Mặc dù thiếu bằng chứng chứng minh cho việc tiếp tục hỗ trợ hoàng thể đến tuần 12 của thai kỳ, nhưng thực hành này được hơn một nửa các bác sĩ sử dụng, cho thấy sự khác biệt giữa y học dựa trên bằng chứng và thực hành thực tế.

Nguồn: Di Guardo, F., H. Midassi, A. Racca, H. Tournaye, M. De Vos & C. J. F. E. Blockeel (2020). Luteal phase support in IVF: comparison between evidence-based medicine and real-life practices. 11. doi: 10.3389/fendo.2020.00500.

 

Từ khóa: Nguyễn Thị Cẩm Nhung – Chuyên viên phôi học – IVFMD Tân Bình