Oxytocin 5 IU, tiêm tĩnh mạch (TM) được khuyến cáo như liệu pháp đầu tay để phòng ngừa băng huyết sau sinh (BHSS). Tuy nhiên oxytocin tiêm bolus TM có thể gây rối loạn huyết động như tụt HA, nhịp tim nhanh, tăng cung lượng tim, tăng áp lực động mạch phổi (phụ thuộc liều). Carbetocin – chất đồng vận oxytocin có thời gian bán hủy dài hơn được chứng minh làm giảm nhu cầu sử dụng thêm các thuốc co hồi tử cung. Liều 100 mcg carbetocin tiêm bắp hoặc TM được sử dụng thường qui để phòng ngừa BHSS. Tuy nhiên cho đến nay, chưa có phân tích chi tiết về tác động huyết động của carbetocin.

Nhóm tác giả ở Áo và Đức đã tiến hành nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi đầu tiên so sánh chi tiết tác động huyết động của carbetocin và oxytocin trên 56 sản phụ sinh mổ được gây tê tủy sống. Nhịp tim người mẹ được theo dõi trong vòng 500 giây sau khi tiêm TM chậm liều 100 mcg carbetocin hoặc 5 IU oxytocin. Báo cáo này của tác giả Moertl và cộng sự vừa được đăng tải trên tạp chí Sản Phụ khoa Anh quốc (BJOG).

Kết quả cho thấy không có sự khác biệt có ‎ nghĩa thống kê về tác động huyết động của hai loại thuốc; tác động tối đa được ghi nhận sau 30-40 giây: nhịp tim tăng 17,98 ± 2,53 nhịp/phút ở nhóm oxytocin và 14,20 ± 2,45 nhịp/phút ở nhóm carbetocin; HA tâm thu giảm 26,80 ± 2,82 mmHg ở nhóm oxytocin so với 22,98 ± 2,75 mmHg ở nhóm carbetocin; sau thời điểm tác dụng tối đa, huyết động (nhịp tim và HA) của bệnh nhân ở nhóm carbetocin dần trở về giá trị khởi điểm mà không gây triệu chứng gì, trong khi ở nhóm bệnh nhân oxytocin có ghi nhận nhịp tim chậm phản hồi (giảm 6,8 ± 1,92 nhịp/phút) ở thời điểm 200 giây sau khi tiêm. Độ an toàn tương đương ở hai nhóm bệnh nhân, không có tác dụng ngoại ‎ý ‎không lường trước nào được ghi nhận.

Dựa trên kết quả này, tác giả kết luận carbetocin và oxytocin có tác động huyết động tương đương và là loại thuốc được khuyến cáo sử dụng để phòng ngừa BHSS với độ an toàn chấp nhận được. Do carbetocin làm giảm nhu cầu sử dụng thêm thuốc co hồi TC và việc lập lại liều oxytocin ảnh hưởng không tốt lên huyết động của bệnh nhân nên carbetocin có thể được xem là thuốc được lựa chọn cho bệnh nhân tăng HA hoặc bệnh lý‎ tim mach để phòng ngừa BHSS. Tác giả cũng gợi y có thể truyền TM chậm trong 2 phút thay vì tiêm bolus TM carbetocin hoặc oxytocin nhằm hạn chế tối đa các thay đổi về mặt huyết động.

Ở Việt Nam, xét về mặt hiệu quả - kinh tế (cost-effectiveness), oxytocin vẫn là thuốc được lựa chọn đầu tay để phòng ngừa BHSS. Carbetocin có vẻ là lựa chọn phù hợp hơn cho những sản phụ có nguy cơ cao, ví dụ như có tăng HA hoặc bệnh tim mạch đi kèm.

ThS. BS. Lê Đình Trọng