Theo Hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ, The Practice Committee of American Society for Reproductive Medicine, Fertility and Sterility, Vol. 86, Suppl 4, 11/2006

Thai ngoaøi töû cung (TNTC) laø moät trong nhöõng beänh lyù gaây bieán chöùng vaø töû vong cao trong 3 thaùng ñaàu thai kyø. Chaån ñoaùn sôùm vaø xöû lyù ñuùng luùc seõ laøm giaûm nguy cô töû vong. Caùc xeùt nghieäm coù theå giuùp chaån ñoaùn sôùm laø xeùt nghieäm noäi tieát vaø sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo. Hieän nay ñieàu trò noäi khoa TNTC baèng methotrexate (MTX), chaát ñoái vaän vôùi acid folic gaây ñoäc cao ñoái vôùi caùc moâ taùi taïo nhanh, ôû moät soá beänh nhaân thích hôïp cuõng cho keát quaû khaû quan khoâng keùm gì vôùi ñieàu trò phaãu thuaät vaø phöông phaùp naøy ngaøy caøng ñöôïc söû duïng roäng raõi. Phaãu thuaät thöôøng chæ ñöôïc thöïc hieän cho caùc beänh nhaân khi coù nghi ngôø TNTC vôõ vaø choáng chæ ñònh vôùi MTX.

Taàn suaát TNTC

Theo baùo caùo taïi Myõ, coù hôn 100.000 ca TNTC moãi naêm (ñaây cuõng chæ môùi laø soá tröôøng hôïp TNTC coù phaãu thuaät coøn con soá thöïc teá thì lôùn hôn raát nhieàu). 90% TNTC ôû voøi tröùng trong ñoù 80% ôû thai ñoùng ôû ñoaïn boùng tai voøi.

Caùc yeáu toá nguy cô

Baát kyø ngöôøi phuï nöõ naøo cuõng coù theå bò TNTC. Tuy nhieân neáu bieát ñöôïc caùc yeáu toá nguy cô gaây TNTC seõ giuùp cho chuùng ta theo doõi saùt hôn ñeå coù phöông phaùp xöû lyù kòp thôøi hôn. Caùc yeáu toá ñoù laø:

• Tieàn caên TNTC
• Tieàn caên phaãu thuaät voøi tröùng (bao goàm caû tieàn caên trieät saûn voøi tröùng)
• Tieàn caên beänh lyù vieâm nhieãm laây qua ñöôøng sinh duïc, vieâm nhieãm voøi tröùng hoaëc dính vuøng chaäu
• Ñang duøng duïng cuï töû cung
• Ñieàu trò coù thai baèng caùc phöông phaùp hoã trôï sinh saûn
• Huùt thuoác
• Phôi nhieãm vôùi diethylstilbestrol

Chaån ñoaùn

Thôøi ñieåm chaån ñoaùn TNTC raát quan troïng, giuùp ích nhieàu trong vieäc laøm giaûm nguy cô TNTC vôõ vaø taêng khaû naêng thaønh coâng ñieàu trò baèng phöông phaùp noäi khoa. Khi coù trieäu chöùng ra huyeát aâm ñaïo baát thöôøng coù hoaëc khoâng coù keøm theo ñau buïng, ñaëc bieät laø nhöõng beänh nhaân coù tieàn caên TNTC (ñoâi khi cuõng khoâng bieåu hieän trieäu chöùng) phaûi ñöôïc theo doõi thaät kyõ cho ñeán khi xaùc ñònh chaån ñoaùn. Ñoái vôùi caùc beänh nhaân coù nguy cô, huyeát ñoäng hoïc oån ñònh, phaûi coá gaéng chaån ñoaùn sôùm tröôùc khi TNTC vôõ. Khi beänh nhaân ñaõ rôi vaøo tình traïng soác thì phaãu thuaät ngay seõ vöøa laø phöông phaùp chaån ñoaùn vöøa laø phöông phaùp ñieàu trò.

Coù nhieàu phöông phaùp chaån ñoaùn TNTC nhö: thöû βhCG nhieàu laàn, sieâu aâm, naïo loøng töû cung. Tuùi thai coù theå nhìn thaáy treân sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo khi tuoåi thai töø 5,5 - 6 tuaàn. Sau ñoù seõ xuaát hieän daàn caùc caáu truùc: daáu hieäu voøng ñoâi tuùi thai (double decidual sign), yolk sac, cöïc thai, hoaït ñoäng tim thai. Khi khoâng bieát ñöôïc tuoåi thai coù theå caên cöù vaøo noàng ñoä hCG ñeå ñoaùn bieát tuoåi thai vaø ñeå hieåu roõ theâm hình aûnh cuûa sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo.

Hieän nay, nhieàu yù kieán cho laø khi noàng ñoä hCG cao hôn giôùi haïn ngöôõng, 1500-2500 IU/l thì moät thai trong töû cung bình thöôøng seõ thaáy khi sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo. Neáu nhö khoâng thaáy tuùi thai trong töû cung khi noàng ñoä hCG treân möùc ngöôõng naøy laø baát thöôøng. Noàng ñoä hCG caøng cao hôn möùc ngöôõng thì khaû naêng loaïi tröø thai soáng caøng giaûm. Trong tröôøng hôïp ña thai, noàng ñoä hCG taêng cao ngay ôû giai ñoaïn sôùm hôn so vôùi ñôn thai, tuy nhieân toác ñoä taêng hCG ôû 2 tröôøng hôïp naøy ñeàu nhö nhau.

Neáu noàng ñoä hCG ban ñaàu döôùi möùc ngöôõng, sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc thai trong hay thai ngoaøi töû cung thì phaûi ño hCG nhieàu laàn ñeå theo doõi söï phaùt trieån, khaû naêng soáng hoaëc saåy thai. Sau thöû thai döông tính neáu coù trieäu chöùng ñau buïng vaø/hoaëc xuaát huyeát aâm ñaïo, tieân löôïng thai coù khaû naêng soáng khi noàng ñoä hCG taêng toái thieåu laø 53% moãi 2 ngaøy. Neáu noàng ñoä β hCG taêng ít hôn 66% moãi 2 ngaøy, coù khaû naêng thai ngöøng tieán trieån. Ño hCG nhieàu laàn coù theå cho thaáy tình traïng thoaùi hoùa töï nhieân cuûa thai. Sau khi saåy thai hoaøn toaøn noàng ñoä hCG giaûm ít nhaát laø 21-35% moãi 2 ngaøy tuøy theo giaù trò hCG ban ñaàu. Tuy nhieân duø giaûm vôùi toác ñoä nhö vaäy hoaëc nhanh hôn vaãn khoâng loaïi tröø ñöôïc hoaøn toaøn khaû naêng TNTC hoaëc TNTC vôõ.

Khi noàng ñoä hCG treân möùc ngöôõng hoaëc taêng giaûm baát thöôøng maø khoâng coù söï hieän dieän tuùi thai thì coù theå ñaây laø moät thai baát thöôøng nhöng khoâng loaïi tröø ñöôïc TNTC. Nhöng neáu chaån ñoaùn TNTC trong tröôøng hôïp naøy khaû naêng sai coù theå leân ñeán 50%. Sinh thieát noäi maïc töû cung chöa ñuû ñeå chaån ñoaùn. Sau khi naïo, noàng ñoä hCG tieáp tuïc taêng thì coù theå chaån ñoaùn TNTC.

ÑIEÀU TRÒ

Coù theå ñieàu trò TNTC baèng phaãu thuaät hay baèng phöông phaùp noäi khoa. Rieâng veà ñieàu trò noäi, phaùc ñoà ñieàu trò TNTC baèng MTX ñöôïc thieát laäp ñaàu tieân vaøo cuoái nhöõng naêm 1980 vaø töø ñoù ñöôïc söû duïng roäng raõi nhö phaùc ñoà ñieàu trò ñaàu tay cho caùc tröôøng hôïp TNTC. MTX laø chaát ñoái vaän vôùi acid folic. Bình thöôøng döôùi taùc duïng cuûa enzyme dihydrofolate reductase (DHFR), acid folic seõ chuyeån thaønh tetrahydrofolate, laø moät böôùc trong quaù trình toång hôïp caùc tieàn chaát DNA vaø RNA. MTX öùc cheá men DHFR, do ñoù laøm tieâu huûy ñi caùc chaát caàn cho söï toång hôïp DNA vaø RNA. Trong khi ñoù, acid folinic (leucovorin) laïi laø chaát ñoái vaän cuûa MTX neân seõ laøm giaûmtaùc duïng phuï cuûa MTX, ñaëc bieät trong tröôøng hôïp duøng MTX vôùi lieàu cao.

Ñeå laøm giaûm chi phí vaø tæ leä caùc bieán chöùng khi duøng MTX tröôùc tieân caàn phaûi xaùc ñònh chaån ñoaùn laø TNTC, vì neáu laø tröôøng hôïp saåy thai bò chaån ñoaùn nhaàm laø TNTC maø ñieàu trò vôùi MTX coù theå gaây nhieàu taùc duïng phuï khoâng caàn thieát. Sau ñieàu trò noäi TNTC cuõng coù moät soá baát lôïi sau:

• Nguy cô taùi phaùt TNTC cao
• Hieäu quaû roõ reät cuûa MTX trong ñieàu trò TNTC vaãn chöa roõ
• Thai trong töû cung bò tieáp xuùc vôùi chaát coù khaû naêng gaây quaùi thai vaø gaây saåy thai

Caùc tieâu chuaån ñeå coù theå ñieàu trò vôùi MTX

• Huyeát ñoäng hoïc oån ñònh
• Khoâng ñau buïng döõ doäi hoaëc lieân tuïc
• Phaûi theo doõi ñöôïc cho ñeán khi khoái TNTC tieâu ñi
• Caùc xeùt nghieäm veà chöùc naêng gan, thaän bình thöôøng

Choáng chæ ñònh ñieàu trò vôùi MTX

• • Choáng chæ ñònh tuyeät ñoái
    • Thai trong töû cung
    • Suy giaûm mieãn dòch
    • Giaûm hoàng caàu, baïch caàu, tieåu caàu vöøa vaø naëng
    • Nhaïy caûm vôùi MTX
    • Beänh lyù veà phoåi ñang tieán trieån
    • Beänh lyù loeùt daï daøy ñang tieán trieån
    • Roái loaïn chöùc naêng gan naëng
    • Roái loaïn chöùc naêng thaän naëng
  • Choáng chæ ñònh töông ñoái
    • Sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo phaùt hieän hoaït ñoäng tim thai
    • Noàng ñoä hCG luùc ñaàu cao (> 5000 mIU/ml)
    • Sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo thaáy kích thöôùc khoái TNTC > 4 cm
    • Khoâng muoán truyeàn maùu
    • Khoâng coù ñieàu kieän theo doõi ñieàu trò

Tröôùc khi duøng lieàu ñieàu trò ñaàu tieân beänh nhaân phaûi laøm ñaày ñuû caùc xeùt nghieäm coâng thöùc maùu, chöùc naêng gan, creatinine huyeát thanh, nhoùm maùu vaø Rh, chuïp X-quang neáu coù beänh söû beänh lyù veà phoåi (vì deã coù nguy cô bò vieâm phoåi keõ ôû nhöõng beänh nhaân coù beänh phoåi tieàm aån).

Coù 2 phaùc ñoà duøng MTX: ña lieàu vaø ñôn lieàu

• • • Phaùc ñoà ña lieàu ñöôïc öùng duïng töø kinh nghieäm duøng MTX ñeå ñieàu trò cho beänh lyù teá baøo nuoâi vaø sau naøy trôû thaønh phaùc ñoà ñieàu trò noäi TNTC ñaàu tieân. Trong phaùc ñoà ña lieàu söû duïng xen keõ MTX vaø leucovorin. MTX ñöôïc duøng lieân tuïc cho ñeán khi noàng ñoä hCG giaûm 15% so vôùi noàng ñoä hCG tröôùc ñoù.
    • Phaùc ñoà ñôn lieàu: trong phaùc ñoà naøy chæ tieâm lieàu theâm MTX khi maø ñaùp öùng chöa ñuû vôùi ñieàu trò

• • Phaùc ñoà ñieàu trò ña lieàu MTX

• • Phaùc ñoà ñieàu trò ñôn lieàu MTX

Trong caû hai phaùc ñoà ñôn lieàu vaø ña lieàu, khi noàng ñoä hCG ñaït ñöôïc möùc giaûm tieâu chuaån seõ ñöôïc theo doõi haøng tuaàn xem xem noàng ñoä hCG coù giaûm ñeàu hay khoâng, cho ñeán khi trôû veà aâm tính. TNTC seõ tieâu ñi hoaøn toaøn sau khoaûng 2-3 tuaàn nhöng cuõng coù theå keùo daøi ñeán 6-8 tuaàn trong tröôøng hôïp noàng ñoä hCG tröôùc ñieàu trò khaù cao. Noàng ñoä hCG ñang giaûm thaáp maø taêng leân trôû laïi coù theå laø TNTC vaãn coøn.

Neáu beänh nhaân thoûa ñöôïc caùc tieâu chuaån ñieàu trò noäi khoa MTX nhö ñaõ keå treân vaø ñöôïc thöïc hieän ñieàu trò sôùm thì tæ leä thaønh coâng ñaït ñöôïc coù theå ngang baèng vôùi ñieàu trò phaãu thuaät baûo toàn. Coù raát nhieàu nghieân cöùu môû cho thaáy hieäu quaû ñieàu trò cuûa caû hai phaùc ñoà MTX. Moät baøi toång quan cho laø MTX ñieàu trò thaønh coâng trong 78-96 % caùc beänh nhaân ñöôïc choïn ñieàu trò. Chuïp HSG sau ñieàu trò coù ñeán 78% voøi tröùng thoâng; 65% beänh nhaân coù thai laïi ñöôïc, tæ leä taùi phaùt TNTC khaù thaáp khoaûng 13%.

Vaø tuy chöa coù caùc thöû nghieäm ngaãu nhieân naøo so saùnh tröïc tieáp veà ñieàu trò cuûa hai phaùc ñoà MTX, nhöng trong moät phaân tích ña bieán döõ lieäu cuûa 26 baøi baùo; 1327 beänh nhaân cho thaáy tæ leä thaønh coâng chung trong ñieàu trò MTX laø 89%. Tæ leä thaønh coâng cuûa phaùc ñoà ña lieàu laø 92.7% (khoaûng tin caäy 95% laø 89-96) cao hôn phaùc ñoà ñieàu trò ñôn lieàu laø 88.1% (khoaûng tin caäy 95% laø 86-90) coù yù nghóa thoáng keâ. Khi coù hieän dieän cuûa hoaït ñoäng tim thai, thì tæ leä thaát baïi cuûa phaùc ñoà ñôn lieàu cao hôn ña lieàu 4.75 laàn  (OR=4.75, khoaûng tin caäy 1.77-12.62)

Moät thöû nghieäm laâm saøng ngaãu nhieân khaùc cuõng cho thaáy phaùc ñoà ñôn lieàu tæ leä thaát baïi cao hôn phaùc ñoà ña lieàu 1,5 laàn (RR=1.5; khoaûng tin caäy 95% laø 0.44 - 5.01). Coù theå coù söï khaùc bieät giöõa hai phaùc ñoà ñieàu trò nhöng söï khaùc bieät naøy khoâng aûnh höôûng ñeán tieân löôïng thaønh coâng khi ñieàu trò baèng phöông phaùp noäi khoa.

Ngoaøi ra coøn coù moät phaùc ñoà caûi bieân töø hai phaùc ñoà treân laø duøng 2 lieàu MTX (50mg/m²) tieâm ngaøy 1 vaø ngaøy 4, khoâng tieâm leucovorin vaø beänh nhaân ñöôïc theo doõi nhö trong phaùc ñoà ñôn lieàu. Phaùc ñoà naøy coù theå caûi thieän hôn veà maët thuaän tieän vaø hieäu quaû. Neáu hCG khoâng giaûm 15% töø ngaøy 4 ñeán ngaøy 7 coù theå tieâm theâm hôn 2 lieàu MTX nöõa.

Tuy nhieân, duø cho coù duøng phaùc ñoà naøo ñi chaêng nöõa cuõng  caàn löu yù nhöõng ñieàu sau ñaây khi ñang duøng MTX:

• Traùnh quan heä cho ñeán khi noàng ñoä hCG xuoáng ñeán möùc aâm tính
• Khoâng khaùm vuøng chaäu vaø sieâu aâm trong suoát thôøi gian theo doõi ñieàu trò MTX
• Traùnh tieáp xuùc vôùi aùnh maët trôøi ñeå haïn cheá nguy cô gaây vieâm da cuûa MTX
• Khoâng aên caùc thöùc aên vaø duøng caùc vitamin coù chöùa acid folic
• Traùnh caùc thöïc phaåm coù gas vì coù theå gaây ñau

Caùc yeáu toá tieân löôïng thaát baïi vôùi ñieàu trò MTX

• Caùc yeáu toá tieân löôïng thaát baïi ñieàu trò MTX thöôøng thaáy nhaát laø
• Coù hoaït ñoäng tim thai ôû phaàn phuï
• Kích thöôùc vaø theå tích khoái thai > 4 cm

• Noàng ñoä hCG luùc ñaàu cao (>5000 mIU/ml)
• Coù  dòch maùu phuùc maïc töï do
• Noàng ñoä hCG taêng leân nhanh choùng (>50% trong 48 giôø)
• Noàng ñoä hCG tieáp tuïc taêng nhanh trong khi ñieàu trò vôùi MTX

Vaãn  chöa coù söï thoáng nhaát naøo veà möùc noàng ñoä hCG ñeå tieân löôïng toát nhaát cho thaønh coâng hay thaát baïi cuûa cheá ñoä ñieàu trò. Moät nghieân cöùu cho bieát tæ leä thaát baïi cuûa phaùc ñoà ñieàu trò ñôn lieàu laø 13 % neáu noàng ñoä hCG ban ñaàu töø 5000 – 9999 IU/l; 18% neáu noàng ñoä hCG töø 10000 – 14999 IU/l vaø 32% neáu noàng ñoä hCG > 15000 IU/l. Moät nghieân cöùu khaùc laïi cho raèng tæ leä thaát baïi cho phaùc ñoà ñôn lieàu laø 65% neáu noàng ñoä hCG ban ñaàu > 4000IU/l. Vaø vaãn coøn nhieàu nghieân cöùu khaùc baùo caùo tæ leä thaát baïi cuûa phaùc ñoà ñôn lieàu laø 52% vaø 62% neáu noàng ñoä hCG ban ñaàu > 5000 IU/l. Phaân tích taát caû caùc döõ lieäu phaùt haønh coù lieân quan cho thaáy neáu noàng ñoä hCG >5000 IU/l thì khaû naêng ñieàu trò thaát baïi cao gaáp 5.45 laàn (khoaûng tin caäy 95%, 3.04 - 9.78) so vôùi khi noàng ñoä hCG thaáp hôn.

Tæ leä thaát baïi phaùc ñoà ñôn lieàu MTX theo noàng ñoä hCG ban ñaàu ñöôïc bieàu dieãn treân baûng ñoà sau:

Vì tæ leä thaát baïi ñieàu trò caøng gia taêng tuøy theo noàng ñoä hCG tröôùc luùc ñieàu trò neân phaùc ñoà ñôn lieàu MTX thöôøng duøng ñieàu trò cho caùc beänh nhaân coù noàng ñoä hCG ban ñaàu khaù thaáp.

Ñieàu trò

Nhìn chung, ñieàu trò baèng MTX thì hieäu quaû, an toaøn cho TNTC chöa vôõ, raát hieám khi coù caùc bieán chöùng gaây ñe doïa tính maïng beänh nhaân. Caùc vaán ñeà thöôøng gaëp vaø taùc duïng phuï khi ñieàu trò vôùi MTX laø:

• Gia taêng voøng buïng
• Ñieàu trò luùc ñaàu coù theå taêng hCG
• Xuaát huyeát aâm ñaïo, ñau buïng

Taùc duïng phuï

• Beänh lyù daï daøy, buoàn noân, oùi möûa
• Vieâm nieâm maïc mieäng
• Say saåm
• Thieáu baïch caàu neutro naëng (hieám)
• Gaây hoùi ñaàu (hieám)
• Vieâm phoåi (hieám)

Nhieàu beänh nhaân coù nhöõng côn ñau buïng thoaùng qua khoaûng 3-7 ngaøy sau ñieàu trò vaø nhöõng côn nhö vaäy thöôøng heát sau khoaûng 4-12 giôø. Neáu côn ñau buïng döõ doäi vaø lieân tuïc thì caàn phaûi ñaùnh giaù laïi sinh hieäu, hematocrite beänh nhaân, nghi ngôø laø TNTC vôõ neân tieán haønh phaãu thuaät ngay.

Neáu coù caùc daáu hieäu cho thaáy ñieàu trò noäi seõ thaát baïi vaø nghi ngôø TNTC vôõ thì khoâng ñöôïc ñieàu trò noäi maø phaûi thöïc hieän phaãu thuaät. Caùc daáu hieäu naøy laø: roái loaïn huyeát ñoäng hoïc; ñau buïng ngaøy caøng gia taêng (duø noàng ñoä hCG coù thay ñoåi nhö theá naøo); vaø noàng ñoä hCG taêng nhanh (>53% trong 2 ngaøy) sau 4 lieàu ñieàu trò phaùc ñoà ña lieàu hoaëc sau 2 lieàu duøng vôùi phaùc ñoà ñôn lieàu.

Sieâu aâm nhieàu laàn sau ñieàu trò MTX laø khoâng caàn thieát vì sieâu aâm khoâng phaùt hieän  vaø tieân löôïng thaát baïi ñieàu trò tröø khi laø ñeå quan saùt coù vôõ voøi tröùng hay khoâng.

ÖÙNG DUÏNG KHAÙC CUÛA MTX

TNTC vaãn coù theå toàn taïi sau khi thöïc hieän phaãu thuaät môû voøi tröùng hay ñieàu trò noäi, do ñoù caàn phaûi theo doõi noàng ñoä hCG cho ñeán khi aâm tính. Khi noàng ñoä hCG taêng cao hoaëc khoâng thay ñoåi, coù theå duøng moät lieàu MTX ñeå ñieàu trò caùc teá baøo nuoâi coøn soùt laïi. Ngoaøi ra, sau phaãu thuaät môû voøi tröùng coù theå duøng döï phoøng MTX

CAÙC DAÏNG TNTC ÍT GAËP

TNTC ôû ngoaøi voøi tröùng chieám tæ leä thaáp <10% TNTC nhöng khi xaûy ra thì bieán chöùng nhieàu hôn. Ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp naøy phaãu thuaät thöôøng laø phöông phaùp ñieàu trò ñaàu tay; tuy nhieân phaùc ñoà MTX ña lieàu cuõng coù theå ñöôïc duøng hieäu quaû.

Caùc tröôøng hôïp vöøa coù thai ngoaøi vaø thai trong töû cung (heterotopic pregnancy = HP)

Trong ñieàu trò hoã trôï sinh saûn tæ leä HP khoaûng 1%, trong ñoù khoaûng 50% coù trieäu chöùng vôõ caáp. Do ñoù, phaãu thuaät laø phöông phaùp toát nhaát, choáng chæ ñònh vôùi MTX.

Thai ñoùng ôû ñoaïn keõ

Thai ñoùng ôû ñoaïn keõ hay ñoaïn söøng coù tæ leä bieán chöùng cao, töû vong meï khoaûng 2,2%. Khoaûng 4,7% thai ñoùng ôû ñoaïn keõ voøi tröùng, thöôøng nhöõng thai naøy coù noàng ñoä hCG raát cao. Tæ leä thaønh coâng ñieàu trò baèng phöông phaùp noäi khoa TNTC thaáp hôn caùc TNTC ôû ñoaïn eo vaø ñoaïn boùng. Neáu phoâi coù hoaït ñoäng tim thai seõ ñöôïc ñieàu trò baèng caùch tieâm kali clorua vaøo thai sau ñoù seõ cho MTX moät  caùch heä thoáng giuùp döï phoøng söï phaùt trieån cuõng nhö tieán trieån cuûa phoâi thai. Cuõng coù moät soá tröôøng hôïp phaûi caét  töû cung caáp cöùu.

Thai ñoùng ôû coå töû cung

Ñaây laø tröôøng hôïp raát hieám. Sieâu aâm laø phöông tieän chaån ñoaùn höõu hieäu nhaát. Cho MTX heä thoáng vaø taét maïch töû cung laø caùc phöông phaùp ñieàu trò thöôøng duøng. Khi ñaõ coù hoaït ñoäng tim thai cuõng coù theå ñieàu trò baèng caùch tieâm tröïc tieáp kali clorua vaøo thai hoaëc ñieàu trò baèng MTX.

Thai ôû buoàng tröùng  vaø oå buïng

Caùc daïng thai naøy chæ ñöôïc chaån ñoaùn xaùc ñònh khi phaãu thuaät, vì vaäy MTX khoâng laø löïa choïn ñieàu trò ñaàu tay trong caùc tröôøng hôïp naøy.

PHAÂN TÍCH VEÀ CHI PHÍ

Coù khoaûng 40% caùc tröôøng hôïp TNTC ñöôïc choïn ñeå ñieàu trò noäi vaø trong ñoù 90% ñaõ ñieàu trò thaønh coâng maø khoâng caàn phaãu thuaät. Nhieàu phaân tích hieäu quaû chi phí ñaõ uûng hoä duøng MTX ñieàu trò. MTX coù theå tieâm taïi vaên phoøng vaø ít toán keùm hôn so vôùi phaãu thuaät. Chæ choïn löïa ñieàu trò phaãu thuaät khi khaû naêng thaát baïi vaø khaû naêng bieán chöùng cuûa phöông phaùp ñieàu trò noäi cao, thôøi gian laøm cho khoái thai tieâu ñi coù theå phaûi keùo daøi. Thöôøng ñaây laø nhöõng tröôøng hôïp maø coù noàng ñoä hCG ban ñaàu cao vaø/hoaëc coù hoaït ñoäng tim thai.

TOÅNG KEÁT VAØ KHUYEÁN CAÙO

• TNTC coù theå ñöôïc chaån ñoaùn töø caùc giai ñoaïn sôùm tröôùc khi xuaát hieän caùc trieäu chöùng
• Ñieàu trò phaãu thuaät baûo toàn hay ñieàu trò noäi khoa ñeàu ñöôïc xem nhö laø caùc lieäu phaùp ñieàu trò ñaàu tay
• Caùc phöông chaån ñoaùn sôùm bao goàm: xeùt nghieäm nhieàu laàn hCG, sieâu aâm ngaõ aâm ñaïo, naïo loøng töû cung
• Tæ leä thaønh coâng vaø khaû naêng sinh saûn trong ñieàu trò noäi khoa vaø ñieàu trò phaãu thuaät baûo toàn coù theå xem laø nhö nhau
• Trong ñieàu trò noäi, hieäu quaû chi phí seõ toát hôn so phaãu thuaät tröø  khi noàng ñoä hCG ban ñaàu cao vaø/hoaëc phoâi coù hoaït ñoäng tim thai
• Phaùc ñoà ñieàu trò MTX ña lieàu tæ leä thaát baïi thaáp hôn phaùc ñoà ñôn lieàu. Coù theå duøng ñôn lieàu MTX ñeå tieâu huûy caùc moâ teá baøo nuoâi coøn soùt laïi sau phaãu thuaät môû voøi tröùng hay laø caùc tröôøng hôïp TNTC coù noàng ñoä hCG ban ñaàu thaáp
• Duøng ñôn lieàu MTX ñieàu trò heä thoáng sau phaãu thuaät hoaëc ñeå döï phoøng coù theå laøm giaûm taàn suaát TNTC coøn soùt laïi.
• Duøng MTX  ñeå ñieàu trò cho caùc tröôøng hôïp thai trong töû cung maø chaån laàm laø TNTC seõ gaây aûnh höôûng raát naëng neà cho thai

(Ngöôøi dòch: BS. Leâ Thò Minh Chaâu)