Từ 1847, Ignaz Philip Semmelweis, một bác sĩ mang hai dòng máu Áo-Đức, đã chứng minh tỷ lệ tử vong ở sản phụ sẽ giảm đi đáng kể nếu thầy thuốc ngâm tay vào dung dịch calcium chloride trước khi đỡ sanh. Có thể xem ông như người tiên phong cho thấy vai trò cực kỳ quan trọng của vệ sinh tay trong ngăn ngừa các bệnh lý nhiễm trùng liên quan đến dịch vụ y tế. Từ đó đến nay, với sự phát triển liên tục của y học, tầm quan trọng của việc rửa tay ngày càng được củng cố và nhấn mạnh.
Tại Việt Nam, phần lớn các bệnh lý nhiễm, đặc biệt là một số bệnh có thể gây nên những trận dịch lớn, cụ thể như bệnh tay chân miệng trong thời gian gần đây, vẫn gắn liền với vệ sinh tay trong công tác phòng ngừa lây lan. Thế nhưng, có vẻ như vấn đề này vẫn chưa được cộng đồng nói chung, nhân viên y tế nói riêng, quan tâm đúng mức.
Hình minh họa: Semmelweis đã yêu cầu các bác sĩ phải rửa tay trước khi thăm khám cho sản phụ
Cũng vì vai trò quan trọng của vấn đề trên, năm 2002, trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, dựa trên y học chứng cớ, đã đưa ra các chỉ định dành cho việc rửa tay trong hệ thống các cơ sở y tế bao gồm các điểm sau:
- Khi tay dây bẩn có thể quan sát thấy bằng mắt thường hoặc khi bị ngoại nhiễm các chất chứa protein hoặc dính máu/các dịch cơ thể khác, phải rửa tay với nước và xà phòng thông thường hoặc xà phòng có chứa chất diệt khuẩn (IA)
- Nếu tay dây bẩn không quan sát thấy bằng mắt thường, sử dụng dung dịch rửa tay nhanh nguồn gốc cồn để khử nhiễm tay trong mọi tình huống lâm sàng (sẽ được liệt kê ngay sau), hoặc có thể thay thế bằng nước và xà phòng (IB)
- Khử nhiễm tay trước khi tiếp xúc với bệnh nhân (IB)
- Khử nhiễm tay trước khi mang găng vô trùng để tiến hành luồn catheter mạch máu (IB)
- Khử nhiễm tay trước khi đặt sonde tiểu, lấy đường truyền tĩnh mạch ngoại biên, hoặc các thủ thuật xâm lấn khác (IB)
- Khử nhiễm tay sau khi tiếp xúc với da vùng không tổn thương của bệnh nhân (IB)
- Khử nhiễm tay sau khi tiếp xúc với dịch cơ thể hoặc chất tiết, niêm nhầy, da vùng tổn thương, gạc băng vết thương nếu không quan sát thấy tay dây bẩn bằng mắt thường (IB)
- Khử nhiễm tay nếu phải di chuyển từ một vị trí nhiễm khuẩn trên cơ thể sang một vị trí khác không nhiễm trong quá trình chăm sóc bệnh nhân (II)
- Khử nhiễm tay nếu tiếp xúc với các vật thể (bao gồm cả các thiết bị y khoa) kế cận sát bệnh nhân (II)
- Khử nhiễm tay sau khi tháo găng (IB)
- Rửa tay với nước và xà phòng thường hoặc xà phòng có thành phần diệt khuẩn trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh (IB)
- Các loại khăn ướt có tẩm chất diệt khuẩn có thể xem như một biện pháp thay thế cho việc rửa tay với nước và xà phòng thường. Tuy nhiên, bởi vì chúng không hiệu quả bằng dung dịch rửa tay nhanh nguồn gốc cồn hoặc rửa tay với nước và xà phòng có chất diệt khuẩn trong việc làm giảm số lượng vi khuẩn nên chúng không thể thay thế các biện pháp diệt khuẩn ở tay (IB)
- Rửa tay với nước và xà phòng thường hoặc xà phòng có chất diệt khuẩn nếu có tiếp xúc hoặc nghi ngờ có tiếp xúc với Bacillus anthracis (II)
- Không khuyến cáo sử dụng các dung dịch rửa tay nhanh không có nguồn gốc cồn trong rửa tay ở hệ thống các cơ sở y tế
Có thể thấy vệ sinh là một biện pháp đơn giản, ít tốn kém nhưng hiệu quả rất rõ ràng trong việc phòng ngừa lây lan đa phần các bệnh lý nhiễm. Điều then chốt là các nhân viên y tế phải nhận thức được tầm quan trọng và áp dụng thực tế lâm sàng tại nơi công tác.
(Nguồn: tổng hợp)
BS. Nguyễn An Nghĩa
Quinter Central Nha Trang, chiều thứ bảy 11.1.2025 (13:00 - 17:00)
Thành phố Hạ Long, Thứ Bảy ngày 22 . 3 . 2025
Thứ bảy ngày 22 . 02 . 2025
Sách ra mắt ngày 10 . 10 . 2024
Y học sinh sản 59 - Bệnh truyền nhiễm và thai kỳ
Y học sinh sản 58 - Thai kỳ và các bệnh lý nội tiết, chuyển ...