Stress oxy hoá (OS) là việc sản xuất quá mức các phân tử oxy hoá như gốc oxy hoá tự do (ROS), gốc nitơ tự do (RNS) khi cơ thể tiếp xúc với các chất kích thích có hại. Khi mức độ oxy hoá vượt quá mức chống oxy hoá của cơ thể sẽ làm gián đoạn tín hiệu các phản ứng oxy hoá khử cũng như làm hỏng DNA, protein, lipid từ đó gây hư hỏng mô. Một số dấu hiệu stress oxy hoá được biết đến như tổng chất oxy hoá (TOC)- là tổng số phân tử chất oxy hoá; tổng chất chống oxy hoá (TAC)- là tổng số phân tử chất chống oxy hoá, malonaldehyde (MDA)- đại diện cho sản phẩm peroxy hoá lipid; glutathione (GSH)- đại diện cho khả năng chống oxy hoá không enzyme; hoạt tính superoxide dismutase (SOD)- thể hiện khả năng chống oxy hóa của enzyme và chỉ số stress oxy hoá (OSI) là tỉ số giữa TOC và TAC- cho biết mức độ tương đối của stress oxy hoá. Đã có nhiều nghiên cứu đánh giá tác động đáng kể của stress oxy hoá lên sức khoẻ của người và cho thấy stress oxy hoá là yếu tố có thể gây nhiều bệnh ở người, trong đó có vô sinh.

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là bệnh liên quan đến nội tiết sinh sản và chuyển hoá phổ biến, là một trong những nguyên nhân chính gây vô sinh do sự phát triển bất thường của nang noãn cũng như có noãn/phôi chất lượng kém. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng các dấu hiệu OS tăng cao trong huyết thanh, dịch nang của bệnh nhân PCOS. Tuy nhiên vẫn còn thiếu các nghiên cứu đánh giá kết hợp OS trong huyết thanh và dịch nang cũng như sự cân bằng của chất oxy hoá và chất chống oxy hoá trên nhóm bệnh nhân PCOS. Do đó, Yue Liu và cộng sự đã thực hiện nghiên cứu này nhằm đánh giá mức độ OS trong cả dịch nang và huyết thanh của bệnh nhân PCOS đồng thời đánh giá mối liên quan giữa OS và chất lượng phôi.

Nghiên cứu thực hiện trên 86 bệnh nhân PCOS và 60 bệnh nhân ở nhóm chứng trong độ tuổi từ 20-32 tuổi, đánh giá trên 5 dấu hiệu stress oxy hoá là TOC, TAC, MDA, GSH, SOD trong dịch nang và huyết thanh của bệnh nhân.

Kết quả nghiên cứu cho thấy hàm lượng TAC trong dịch nang (10,13 ± 2,68 với 7,03 ± 2,45; P < 0,001) và huyết thanh (11,76 ± 2,92 với 8,82 ± 2,57; P < 0,001) cũng như chỉ số OSI cao hơn đáng kể ở nhóm PCOS, trong khi MDA, GSH và SOD không có sự khác biệt giữa 2 nhóm. Bệnh nhân PCOS có tỉ lệ hình thành phôi nang thấp hơn đáng kể. Kết quả phân tích mối tương quan cho thấy TOC và OSI ở huyết thanh và dịch nang có tương quan nghịch với chất lượng phôi của bệnh nhân PCOS. Phân tích hồi qui đa biến cho thấy TOC trong dịch nang là yếu tố có ảnh hưởng đến tỉ lệ phôi phân chia chất lượng tốt, MDA trong dịch nang và BMI là yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ hình thành phôi bào ở nhóm bệnh nhân PCOS. Ở nhóm chứng, các dấu hiệu stress oxy hoá cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của phôi. Trong đó, TOC dịch nang và LH/FSH là những yếu tố có ảnh hưởng đến tỉ lệ hình thành phôi phân chia chất lượng tốt; TOC dịch nang và OSI huyết thanh lại là yếu tố có tác động đáng kể đến sự hình thành phôi nang.

Kết quả nghiên cứu cho thấy bệnh nhân PCOS có các dấu hiệu stress oxy hoá cao ở cả huyết thanh và dịch nang, các dấu hiệu này có tác động đáng kể đến tỉ lệ phôi phân chia chất lượng tốt và sự hình thành phôi nang.

Nguồn: Oxidative stress markers in the follicular fluid of patients with polycystic ovary syndrome correlate with a decrease in embryo quality. Journal of Assisted Reproduction and Genetics. 10.1007/s10815-020-02014-y 2020.

Từ khóa: Mối tương quan giữa các dấu hiệu stress oxy hoá và chất lượng phôi ở bệnh nhân PCOS