Hiện nay, người ta đã và đang lo ngại rằng coronavirus gây hội chứng hô hấp cấp tính (SARS-CoV-2) có thể được lây truyền sang trẻ sơ sinh khi bú mẹ. Một số tổ chức khuyến cáo phụ nữ bị nhiễm SARS-CoV-2 có thể lựa chọn cho con bú với các biện pháp bảo vệ để ngăn ngừa lây truyền vi-rút qua các giọt bắn đường hô hấp. Trong số 24 trường hợp báo cáo về các mẫu sữa mẹ của phụ nữ bị nhiễm SARS-CoV-2, RNA của vi-rút đã được phát hiện trong 10 mẫu từ 4 phụ nữ. Trong một số trường hợp, không thể loại trừ vi-rút tồn tại trong môi trường hoặc dòng chảy ngược từ trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh. Việc phát hiện RNA của virus bằng phản ứng chuỗi polymerase sao chép ngược (RT-PCR) không đồng nghĩa với khả năng lây nhiễm. Cho đến nay, SARS-CoV-2 vẫn chưa được phân lập từ sữa mẹ và không có tài liệu nào ghi nhận trường hợp lây truyền vi-rút lây truyền sang trẻ sơ sinh qua sữa mẹ. Tuy nhiên, khả năng lây truyền vi-rút qua sữa mẹ vẫn là một câu hỏi quan trọng đối với những phụ nữ bị nhiễm SARS-CoV-2 muốn cho con bú.

Từ tháng 3 năm 2020, những phụ nữ ở Hoa Kỳ có triệu chứng, từng tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh hoặc đã được xác nhận nhiễm SARS-CoV-2 và hiện đang cho con bú đã được mời tham gia nghiên cứu bằng nhiều phương pháp khác nhau bao gồm các phương tiện truyền thông, trang web và bác sĩ lâm sàng. Chỉ những phụ nữ có kết quả dương tính bằng xét nghiệm RT-PCR mới được chọn vào nghiên cứu. Hội đồng Y đức của Đại học California San Diego đã phê duyệt nghiên cứu này và những phụ nữ trên đã đồng ý tham gia nghiên cứu. Dữ liệu lâm sàng được thu thập qua phỏng vấn qua điện thoại. Các mẫu sữa mẹ được tự thu thập và gửi đến trung tâm nghiên cứu theo quy trình chuẩn. Trong một số trường hợp, phụ nữ cũng cung cấp các mẫu lưu trữ được thu thập trước khi tham gia nghiên cứu. Nghiên cứu đã sử dụng xét nghiệm RT-PCR định lượng cho SARS-CoV-2 trong sữa mẹ. Các phương pháp nuôi cấy mô để phát hiện SARS-CoV-2 có khả năng sao chép trong sữa mẹ đã được phát triển.

Ngoài ra, các điều kiện thanh trùng bằng phương pháp Holder thường được sử dụng trong ngân hàng sữa mẹ được bắt chước bằng cách thêm SARS-CoV-2 (200 × 50% liều lây nhiễm nuôi cấy mô trung bình [TCID₅₀]) vào các mẫu sữa mẹ từ 2 người cho đối chứng khác nhau, những người đã cung cấp mẫu sữa trước khi đại dịch bùng phát. Các mẫu được làm nóng đến 62,5°C trong 30 phút và sau đó được làm lạnh đến 4°C. Sau quy trình này, các mẫu được thêm vào nuôi cấy mô. Các mẫu chưa được khử trùng của 2 hỗn hợp sữa – vi-rút giống nhau được nuôi cấy song song. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS phiên bản 25 và Prism phiên bản 8.4.3 (GraphPad).

Về kết quả, từ ngày 27/3 đến ngày 6/5 năm 2020, 18 phụ nữ đã xác nhận nhiễm SARS-CoV-2 (77,7% da trắng không phải gốc Tây Ban Nha, tuổi trung bình 34,4 tuổi [SD = 5,2 tuổi]). Con của họ có độ tuổi từ sơ sinh đến 19 tháng. Mỗi phụ nữ tham gia đã cung cấp từ 1 - 12 mẫu sữa mẹ, với tổng số 64 mẫu được thu thập ở các thời điểm khác nhau trước và sau khi có kết quả xét nghiệm SARS-CoV-2 RT-PCR dương tính. Tất cả phụ nữ mắc bệnh đều có triệu chứng, trừ 1 phụ nữ. Một mẫu sữa mẹ đã được phát hiện có RNA SARS-CoV-2. Mẫu dương tính được thu thập vào ngày bắt đầu có triệu chứng; tuy nhiên, 1 mẫu được lấy 2 ngày trước khi bắt đầu có triệu chứng và 2 mẫu được lấy sau 12 và 41 ngày cho kết quả âm tính với RNA của virus. Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ không được xét nghiệm. Không phát hiện được vi-rút có khả năng sao chép trong bất kỳ mẫu nào, kể cả mẫu được xét nghiệm dương tính với ARN của vi-rút.

Sau quá trình thanh trùng bằng phương pháp Holder, RNA của vi-rut không phát hiện được bằng RT-PCR trong 2 mẫu đã được đánh dấu bằng SARS-CoV-2 có khả năng sao chép và cũng không phát hiện thấy vi-rút có khả năng nuôi cấy. Tuy nhiên, vi-rút đã được phát hiện bằng cách nuôi cấy trong phần nhỏ chưa được khử trùng của 2 hỗn hợp sữa - vi-rút giống nhau.

Mặc dù RNA của SARS-CoV-2 được phát hiện trong 1 mẫu sữa của 1 phụ nữ bị nhiễm bệnh, nhưng việc nuôi cấy vi-rút ở mẫu sữa đó cho kết quả âm tính. Những dữ liệu này cho thấy rằng RNA của SARS-CoV-2 không thể hiện cho vi-rút có khả năng sao chép và sữa mẹ có thể không phải là nguồn lây nhiễm cho trẻ sơ sinh. Hơn nữa, khi các mẫu đối chứng có vi rút SARS-CoV-2 có khả năng sao chép được xử lý bằng phương pháp thanh trùng Holder, thì không phát hiện được vi-rút có khả năng sao chép hoặc RNA của vi rút. Những phát hiện này làm yên lòng các sản phụ vì những lợi ích đã biết của việc nuôi con bằng sữa mẹ và sữa mẹ được cung cấp qua các ngân hàng sữa. Song các hạn chế của nghiên cứu bao gồm cỡ mẫu nhỏ, mẫu ngẫu nhiên do sai lệch trong chọn mẫu, tự báo cáo về kết quả dương tính của RT-PCR và tự thu thập mẫu sữa, một số mẫu được thu thập trước khi quy trình chuẩn được thiết lập.
 
Nguồn: Chambers C, Krogstad P, Bertrand K, et al. Evaluation for SARS-CoV-2 in Breast Milk From 18 Infected Women. JAMA. Published online August 19, 2020. doi:10.1001/jama.2020.15580.

Từ khóa: Đánh giá virus Sars-Cov-2 trong sữa mẹ