Mặc dù trước đây có một số bằng chứng rằng liệu pháp hormon thay thế sau mãn kinh có thể giúp duy trì khối lượng cơ của phụ nữ, nhưng một nghiên cứu gần đây cho biết hormone thay thế không có tác dụng này.

Sau mãn kinh một thời gian dài khối lượng cơ của phụ nữ giảm và các nhà nghiên cứu uớc đoán chính tình trạng suy giảm nồng độ estrogen có thể đóng vai trò trong việc này – từ đó một câu hỏi được nêu lên liệu liệu pháp hormon thay thế (HRT: hormone replacement therapy) có thể bảo tồn khối lượng cơ ở phụ nữ lớn tuổi.

Báo cáo từ nghiên cứu WHI, một thử nghiệm lâm sàng lớn ở Hoa Kỳ về các hiệu quả khác nhau của HRT đối với sức khỏe đã phát hiện những phụ nữ sử dụng hormon trong 3 năm duy trì được khối lượng cơ hơi nhiều hơn so với những phụ nữ dùng giả dược.

Tuy nhiên, trong phân tích mới nhất những dữ liệu của nghiên cứu WHI, các nhà nghiên cứu không tìm thấy ích lợi nào của HRT đối với cơ bắp sau sáu năm sử dụng.

Các phát hiện này, đăng tải trên tạp chí Menopause, phù hợp với một phân tích gần đây từ nghiên cứu WHI cho thấy không có bằng chứng về việc HRT duy trì sức mạnh cơ bắp hay tốc độ đi bộ của phụ nữ sau sáu năm.

Các kết quả mới này thêm vào toàn cảnh bức tranh đáng thất vọng về lợi ích mong đợi của HRT – đặc biệt là thất bại trong việc giảm nguy cơ bệnh tim mạch ở phụ nữ sau mãn kinh

Nghiên cứu WHI là một thử nghiệm lâm sàng do chính phủ tài trợ bắt đầu năm 1993, trong nghiên cứu này, các phụ nữ hậu mãn kinh được chỉ định ngẫu nhiên sử dụng HRT hoặc giả dược

Thử nghiệm được ngưng lại năm 2002, khi các nhà nghiên cứu phát hiện những phụ nữ dùng HRT không những không được bảo vệ khỏi bệnh tim mạch, mà còn cho thấy tỉ lệ bị đau tim, đột quỵ, ung thư vú và huyết khối ở nhóm dùng HRT cao hơn so với nhóm sử dụng giả dược.

Do vậy, các chuyên gia khuyến cáo mặc dù HRT có hiệu quả làm giảm bớt các triệu chứng mãn kinh – như bốc hỏa và khô âm đạo – phụ nữ nên sử dụng liều thấp nhất và trong thời gian ngắn nhất có thể

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn đang phân tích dữ liệu từ nghiên cứu WHI nhằm rút ra những ảnh hưởng của HRT lên sức khỏe cả mặt có lợi hay có hại của HRT.

Trong nghiên cứu gần đây, các nhà nghiên cứu do BS Jennifer W. Bea, thuộc trung tâm ung thư Arizona, Tucson làm trưởng nhóm, đã phân tích dữ liệu từ nhóm nhỏ gồm 1.941 phụ nữ tham gia vào nghiên cứu WHI. Khoảng một nửa trong số những người này ngẫu nhiên sử dụng giả dược, số còn lại dùng estrogen hoặc estrogen kết hợp và progestin.

Tỷ lệ cơ bắp và mỡ trong cơ thể của mỗi người phụ nữ được đo bằng DXA 3 lần: khi bắt đầu thử nghiệm, sau 3 và 6 năm sau (DXA là một loại tia X được sử dụng hàng ngày trên lâm sàng để đo mật độ xương)

Trái với khả năng bảo tồn cơ bắp sau 3 năm trong một số nghiên cứu trước đây, nhóm của Bea không tìm thấy bằng chứng sử dụng HRT góp phần giúp cơ săn chắc vào năm thứ 6.

Bảo tồn  khối lượng và sức mạnh cơ bắp theo thời gian được xem là quan trọng vì việc này giúp những người cao tuổi duy trì hoạt động hằng ngày của họ như leo cầu thang và mang vác đồ – đồng thời có thể giảm nguy cơ té ngã hay gãy xương.

Nhóm của Bea phát hiện phụ nữ dùng HRT bị té ngã ít hơn phụ nữ dùng giả dược. Tuy nhiên mối liên quan này chỉ ghi nhận ở một số ít trường hợp bị té ngã do đó khó xác định liệu hormon thay thế có hiệu quả thật sự hay không.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện: không có bằng chứng về mối liên hệ giữa tỉ lệ té ngã trong những nhóm phụ nữ tham gia nghiên cứu với khối lượng cơ.

Theo Bea và các đồng nghiệp, các nghiên cứu trong tương lai nên tiếp tục xem xét mối liên quan giữa việc dùng HRT và nguy cơ té ngã cũng như gãy xương.

Các nhà nghiên cứu xác nhận nghiên cứu của họ có những hạn chế – bao gồm việc sử dụng DXA, có thể không đủ độ nhạy để phát hiện những biến đổi khó nhận biết trong cơ bắp.

Họ kết luận, hiện tại các phát hiện của họ gợi ý mặc dù HRT có thể chậm tiến trình teo cơ nhưng tác dụng này không lâu dài.

Nguồn: link.reuters.com/kuv36n Menopause, online August 3, 2010.

BS Đoàn Thị Thanh Tâm