Kể từ báo cáo trường hợp thành công đầu tiên từ chuyển phôi trữ (frozen embryo transfer – FET) vào năm 1984 (Zeilmaker và cộng sự, 1984), chuyển phôi trữ đang dần trở thành xu thế trong hỗ trợ sinh sản do FET có nhiều ưu điểm như: cải thiện tỉ lệ thai cộng dồn, giảm tỉ lệ đa thai do giảm số phôi chuyển, giảm nguy cơ quá kích buồng trứng. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn của chu kỳ FET là ly giải phôi bào trong quá trình bảo quản lạnh. Ly giải phôi bào thường xảy ra do sự hình thành các tinh thể đá và tiếp xúc với môi trường ưu trương (Dulioust, 1995), điều này làm giảm lượng vật chất di truyền và giảm tiềm năng phát triển của phôi, làm giảm tỉ lệ thành công khi chuyển phôi (Edgar, 2000). Hiện tại chưa có nghiên cứu nào ghi nhận trường hợp mang thai khi chuyển phôi có tỉ lệ thoái hóa phôi bào >50% và đây là báo cáo đầu tiên về trường hợp mang thai với phôi chuyển có tỉ lệ thoái hóa phôi bào >50% ở một bệnh nhân vô sinh nguyên phát.

Bệnh nhân có tiền sử lạc nội mạc tử cung và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) và đã điều trị thất bại ở 2 chu kỳ đầu tiên. Bệnh nhân quyết định điều trị IVF ở chu kỳ tiếp theo. Tại chu kỳ này, bệnh nhân có 19 noãn trưởng thành (MII), trong đó có 13 noãn thụ tinh và khi nuôi cấy đến ngày 3, có 10 phôi ngày 3 phát triển (5 phôi loại I, 5 phôi loại II). Tất cả các phôi ngày 3 được trữ lạnh nhằm hạn chế nguy cơ quá kích buồng trứng của bệnh nhân. Vào chu kỳ FET, 2 phôi ngày 3 được rã đông để chuyển vào tử cung của bệnh nhân. Trong quá trình rã đông, cả hai phôi đều bị lysed sau rã với hơn 50% phôi bào bị thoái hóa ở cả 2 phôi. Sau 2 giờ theo dõi, chỉ còn 1 và 2 phôi bào sống sót ở hai phôi. Tuy nhiên, thay vì hủy bỏ chu kì này, bệnh nhân vẫn quyết định chuyển hai phôi trên dù đã được tư vấn chi tiết về nguy cơ. Cuối cùng hai phôi được chuyển vào tử cung bệnh nhân và kết quả βhCG dương tính. Theo dõi diễn tiến thai ở tuần thứ 12 cho thấy thai nhi vẫn phát triển bình thường, ngoài ra xét nghiệm sàng lọc không xâm lấn trước sinh cũng cho kết quả bình thường.

Có ý kiến cho rằng việc phôi có hơn 50% phôi bào thoái hóa có tiềm năng phát triển thấp hơn so với phôi bình thường và sẽ được xem xét không chuyển những phôi này. Tuy nhiên gần đây một nghiên cứu vào năm 2017 đưa ra nhận định rằng phôi ở giai đoạn phôi nang có tỉ lệ phôi bào thoái hóa >50% có trạng thái nhiễm sắc thể bình thường và vẫn có thể chuyển phôi (Yu, 2017). Ngoài ra, chưa có nghiên cứu nào cho thấy việc tăng nguy cơ sinh non, dị tật thai khi sử dụng những phôi bị thoái hóa sau rã đông (Wu, 2018). Nhìn chung, nghiên cứu này cho thấy phôi có tỉ lệ phôi bào thoái hóa cao vẫn có khả năng sống sót và phát triển. Tuy nhiên, cần các nghiên cứu bổ sung với quy mô lớn hơn để đánh giá tính hữu dụng của những phôi có tỉ lệ phôi bào thoái hóa cao trong các chu kỳ FET.

Nguồn: Kaur, Surleen, et al. "Should we discard cryopreserved embryos with poor post-thaw survival? – Report of a successful pregnancy with< 50% blastomere survival." The Onco Fertility Journal 2.1 (2019): 41.

Từ khóa: Có nên hủy bỏ những phôi có khả năng sống kém sau khi rã đông? báo cáo đầu tiên về trường hợp mang thai với phôi có tỉ lệ phôi bào thoái hóa trên 50%