Peptid bài natri niệu tâm nhĩ (Atrial natriuretic peptide – ANP), một thành viên trong gia đình các peptid gây bài xuất natri trong nước tiểu, tham gia điều chỉnh một vài tham số sinh lý bao gồm cả vai trò lợi tiểu và bài xuất natri trong nước tiểu.

Yếu tố này được tổng hợp và bài xuất từ tâm nhĩ của tim. Tiền chất đầu tiên được tổng hợp bao gồm 152 acid amin (pre-pro-ANP), sau đó sẽ được tách và hình thành nên pro-ANP với 126 acid amin, chất này được lưu trữ trong các hạt đặc biệt bên trong những tế bào tâm nhĩ cho đến khi chế tiết. Trong quá trình chế tiết, pro-ANP sẽ được phân tách thành hai tiểu đơn vị dưới tác dụng của một men tiêu đạm đặc hiệu trên bề mặt của tế bào tâm nhĩ.

Các nghiên cứu về sự phân bố của ANP và các thụ thể tương ứng của chúng ở hệ tiêu hóa cho thấy chúng có mặt tại dạ dày, ruột non, và ruột già của người. Những khám phá này làm tăng thêm thắc mắc về chức năng của ANP trong các tình huống bệnh lý và sinh lý có liên quan đến hệ thống tiêu hóa. Phần lớn những nghiên cứu thực hiện trên động vật có vú nói chung và trên con người nói riêng trong thời gian gần đây cho thấy vai trò của ANP tại ruột non và thận trong việc gia tăng chế tiết NaCl và nước. Tác động dãn mạch trên cơ trơn ruột non của ANP cũng đã được ghi nhận.

Nhằm xác định mối liên quan giữa mức ANP với tình trạng mất nước nhẹ do bệnh lý viêm dạ dày-ruột cấp ở trẻ em, bác sĩ A. Klar và cộng sự, làm việc tại khoa tiêu hóa nhi, bệnh viện Bikur Cholim, Israel, đã tiến hành một nghiên cứu đoàn hệ trên 30 trẻ nhập khoa cấp cứu nơi tác giả làm việc với chẩn đoán viêm dạ dày – ruột cấp. Các trẻ này sẽ được thu thập mẫu máu để định lượng ANP và sau đó so sánh với kết quả của nhóm chứng gồm 25 trẻ khỏe mạnh. Kết quả ghi nhận sẽ được dùng để đánh giá xem liệu việc giảm lượng máu tĩnh mạch về tim, kết quả của sự mất nước, có dẫn đến việc giảm chế tiết ANP hay không.

Kết quả nghiên cứu bao gồm một số điểm chính như sau:

• Trong nhóm nghiên cứu (gồm 30 trẻ có mất nước nhẹ với chẩn đoán viêm dạ dày – ruột cấp), tồn tại một sự khác biệt rõ rệt giữa mức ANP ở nhóm trẻ 3 tháng-3 tuổi và nhóm trẻ 3 tuổi-14 tuổi,
• Không có sự khác biệt và giá trị ANP giữa nhóm nghiên cứu và nhóm chứng ở nhóm trẻ từ 3 tháng-3 tuổi (12,1 ± 11 pg/ml so với 13,4 ± 12pg/ml, theo thứ tự) cũng như ở nhóm trẻ từ 3 tuổi-14 tuổi (3 ± 2 pg/ml so với 3,8 ± 3 pg/ml, theo thứ tự).

Nghiên cứu trên phần nào cho thấy tình trạng mất nước nhẹ do bệnh lý viêm dạ dày – ruột cấp không làm thay đổi mức ANP huyết tương. Mặt khác, kết quả thu được cũng ghi nhận sự thay đổi rõ rệt về giá trị của ANP theo lứa tuổi.

BS Nguyễn An Nghĩa

(Nguồn: Gastroenterology Research & Practice, 2009)