CNSH. Lê Thị Quỳnh – IVFMD SIH – Bệnh viện Phụ sản Quốc tế Sài Gòn

Tổng quan
Trong những thập kỷ gần đây, hiến tặng giao tử danh tính mở đã trở thành một xu hướng phổ biến. Tại một số quốc gia, những đứa trẻ được sinh ra từ tinh trùng hoặc noãn hiến tặng đã đủ tuổi để yêu cầu thông tin nhận dạng người hiến. Mặc dù tất cả người hiến tặng danh tính mở đã chấp nhận việc danh tính của họ sẽ được tiết lộ, nhưng vẫn chưa có nhiều nghiên cứu về mức độ sẵn sàng thực sự của họ đối với việc liên hệ trong tương lai.
Các khảo sát cho thấy một tỷ lệ nhỏ những đứa trẻ đủ điều kiện đã tìm kiếm thông tin người hiến tặng. Tuy nhiên, phần lớn người hiến tặng (cả noãn và tinh trùng) đều có thái độ tích cực hoặc trung lập đối với khả năng được liên lạc, dù một số ít vẫn bày tỏ lo lắng về những tác động tiêu cực đến gia đình họ. Điều này cho thấy người hiến tặng cần được hỗ trợ tư vấn, bao gồm cả việc thông báo cho bạn đời và con cái hợp pháp của họ về quyết định hiến tặng.
Quan điểm của người hiến tặng về việc này cũng rất đa dạng: có người chỉ coi mình là "người cung cấp tế bào" và hoàn thành trách nhiệm sau khi hiến, trong khi những người khác lại cảm thấy có mối liên kết và trách nhiệm với những đứa trẻ được sinh ra. Mối quan hệ giữa tầm quan trọng của sự liên kết di truyền và thái độ của người hiến tặng đối với việc liên hệ trong tương lai vẫn chưa được làm rõ.
Vì số lượng người hiến tặng danh tính mở và những đứa trẻ đủ tuổi yêu cầu thông tin dự kiến sẽ tăng, việc hiểu rõ quan điểm và nhu cầu của người hiến tặng là rất quan trọng. Các phòng khám được khuyến khích liên hệ với người hiến tặng trước khi tiết lộ danh tính, giúp họ có thời gian chuẩn bị tâm lý.
Nghiên cứu hiện tại tại Thụy Điển, một quốc gia có luật hiến tặng danh tính mở từ năm 1985, nhằm mục tiêu theo dõi những người hiến tặng 14-17 năm sau khi hiến để tìm hiểu sâu hơn về thái độ của họ đối với việc tiết lộ danh tính, vai trò của mối liên hệ di truyền và nhu cầu hỗ trợ tâm lý của họ.
Vật liệu và Phương pháp
Nghiên cứu này là một phần của Nghiên cứu Thụy Điển về Hiến tặng Giao tử (Swedish Study on Gamete Donation - SSGD), một khảo sát theo dõi những người hiến noãn và tinh trùng từ năm 2005-2008 đến 2021-2022. Ban đầu, 83% người hiến noãn và 76% người hiến tinh trùng đã đồng ý tham gia. Đến đợt khảo sát thứ năm, 14-17 năm sau hiến tặng, tỷ lệ phản hồi vẫn rất cao (83% người hiến noãn và 92% người hiến tinh trùng), cho thấy sự quan tâm lâu dài của họ. Phân tích cuối cùng tập trung vào 100 người hiến noãn và 91 người hiến tinh trùng, sau khi loại trừ những người hiến tặng đã biết người nhận hoặc biết rằng việc hiến tặng không có đứa trẻ nào được sinh ra.
Bảng câu hỏi ở đợt khảo sát thứ năm thu thập dữ liệu về nhiều khía cạnh: thông tin nhân khẩu học, thái độ đối với việc tiết lộ danh tính và khả năng liên hệ trong tương lai, nhu cầu hỗ trợ, nhận thức về tầm quan trọng của mối liên kết di truyền, và mức độ cởi mở về việc hiến tặng của họ. Dữ liệu được phân tích bằng nhiều phương pháp thống kê, bao gồm kiểm định chi bình phương và hồi quy logistic đa thức, để xác định các yếu tố dự báo.
Mục tiêu của nghiên cứu là tìm hiểu xem liệu những người hiến tặng danh tính mở có thực sự sẵn sàng cho việc tiết lộ danh tính sau nhiều năm hay không, cũng như khám phá những yếu tố ảnh hưởng đến thái độ và nhu cầu của họ.
Kết quả
Nghiên cứu dài hạn tại Thụy Điển đã theo dõi 100 người hiến noãn và 91 người hiến tinh trùng 14–17 năm sau khi họ tham gia vào chương trình hiến tặng danh tính mở. Kết quả cho thấy hầu hết người hiến tặng đều có trình độ học vấn cao, với độ tuổi trung bình là 45-49. Người hiến noãn có xu hướng có con ruột nhiều hơn và cởi mở hơn trong việc chia sẻ về việc hiến tặng với người thân so với người hiến tinh trùng.
Phần lớn người hiến tặng đều có thái độ tích cực hoặc trung lập đối với khả năng được những đứa trẻ từ việc hiến tặng liên hệ trong tương lai. Hơn 60% bày tỏ mong muốn được hỗ trợ tư vấn hoặc thông tin bằng văn bản để chuẩn bị cho việc này. Đáng chú ý, người hiến tinh trùng coi trọng mối liên kết di truyền cao hơn người hiến noãn, mặc dù cả hai nhóm đều không đặt nặng vấn đề này.
Phân tích định tính sâu hơn cho thấy người hiến tặng có ba thái độ chính: một số bày tỏ sự tò mò và mong muốn được liên hệ; một số khác lại đặt nhu cầu của đứa trẻ lên hàng đầu; và số còn lại thận trọng, tập trung vào việc bảo vệ và quản lý sự tham gia của gia đình mình. Tuy nhiên, phân tích hồi quy cho thấy không có yếu tố nào (như loại hiến tặng, trình độ, hay có con ruột) có thể dự đoán thái độ hoặc nhu cầu hỗ trợ của họ.
Tóm lại, nghiên cứu khẳng định rằng phần lớn người hiến tặng danh tính mở đã sẵn sàng cho việc được liên hệ trong tương lai, nhưng vẫn cần được hỗ trợ để chuẩn bị tâm lý và quản lý các mối quan hệ cá nhân.

Kết luận
Mặc dù người hiến tinh trùng coi trọng mối liên kết di truyền hơn người hiến noãn, nhưng nhìn chung cả hai nhóm đều nhấn mạnh "sự nuôi dưỡng" hơn "bản chất". Hạn chế của nghiên cứu là không xác định được các yếu tố cụ thể dự đoán thái độ của người hiến tặng, cho thấy cần có phương pháp nghiên cứu sâu hơn, như phỏng vấn.
Những phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với các chương trình hiến tặng giao tử. Do đó, cần có các nguồn lực đầy đủ, bao gồm tư vấn sau hiến tặng và các cơ chế hỗ trợ tập trung, để giúp người hiến tặng chuẩn bị cho những thay đổi trong cuộc sống của họ.

Tài liệu tham khảo: Claudia Lampic, Emilia Thorup, Marie Bladh, Elizabeth Nedstrand, Xana Brinck, Agneta Skoog Svanberg, Gunilla Sydsjö, Are open-identity donors prepared for release of their identity? Long-term follow-up of a national sample of oocyte and sperm donors, Human Reproduction, 2025;, deaf134, https://doi.org/10.1093/humrep/deaf134