Ngày 30/04/2009, Hội Sản Phụ khoa Hoa kỳ (ACOG) vừa công bố hướng dẫn lâm sàng sử dụng kháng sinh dự phòng trong những trường hợp thực hiện những thủ thuật/ phẫu thuật sản phụ khoa. Những thông tin trên cũng sẽ được đăng trên tạp chí Sản – Phụ khoa tháng 5.

Bác sĩ David Soper và cộng sự từ ACOG cho biết: sử dụng kháng sinh toàn thân dự phòng có thể giúp tăng cường cơ chế miễn dịch tự nhiên và tiêu diệt vi khuẩn tại vết thương. Thường thì biến chứng phổ biến sau cuộc mổ là nhiễm trùng vết mổ, chiếm 5% bệnh nhân được phẫu thuật. Mặc dù việc sử dụng kháng sinh dự phòng giúp kiểm soát được hiện tượng nhiễm trùng nhưng việc sử dụng bừa bãi kháng sinh đã làm phát triển tình trạng vi khuẩn kháng thuốc. 

Lựa chọn kháng sinh dự phòng thích hợp phải xét đến các vấn đề: Kháng sinh đó phải độc tính thấp, phải an toàn, không sử dụng thường quy trong những ca nhiễm trùng nặng, có phổ kháng khuẩn rộng bao phủ tác nhân có khả năng gây nhiễm khuẩn, đạt nồng độ thích hợp trong mô, thời gian cho thuốc ngắn và thuốc phải được cho đảm bảo hiện diện tại vết mổ tại thời điểm phẫu thuật. 

Cephalosporins nổi lên là một thuốc được lựa chọn cho hầu hết các thủ thuật vì phổ kháng khuẩn rộng và ít trường hợp dị ứng cũng như tác dụng phụ. Cefazolin (1g) thường được sử dụng vì thời gian bán huỷ 1,8 giờ và giá thành thấp. 

Dựa vào y văn sẵn có và những nghiên cứu lâm sàng (bằng chứng chắc chắn), ACOG đã đưa ra mức khuyến cáo A cho việc sử dụng kháng sinh dự phòng trong phụ khoa:

• Trước khi mổ cắt tử cung, dùng kháng sinh dự phòng liều duy nhất.
• Khi nạo hút thai, chỉ định dùng kháng sinh dự phòng.
• Khi phải soi ổ bụng chẩn đoán, không có khuyến cáo dùng kháng sinh dự phòng.
• Không dùng kháng sinh dự phòng khi đặt dụng cụ tử cung.

ACOG đưa ra mức khuyến cáo B dựa vào bằng chứng hạn chế, không chắc chắn:

• Thực hiện chụp cản quang buồng tử cung vòi trứng (chụp HSG) có thể không cần dùng kháng sinh dự phòng khi tiền sử không có viêm nhiễm vùng chậu. Tuy nhiên, để giảm tỷ lệ viêm nhiễm vùng chậu sau chụp HSG, có thể dùng kháng sinh dự phòng nếu HSG cho kết quả là ứ dịch tai vòi.
• Những bệnh nhân bình thường, không dùng kháng sinh dự phòng thường quy khi soi buồng tử cung.
• Bệnh nhân dị ứng penicillin và không phải là quá mẫn tức thì (qua trung gian globulin miễn dịch E), có thể dùng cephalosporin để dự phòng.
• Cần điều trị tình trạng nhiễm khuẩn âm đạo trước phẫu thuật cắt tử cung.

ACOG đưa ra mức khuyến cáo C dựa vào ý kiến chuyên gia:

• Thủ thuật mở bụng thám sát thì không cần sử dụng kháng sinh dự phòng.
• Bệnh nhân có tiền sử viêm nhiễm vùng chậu hay tổn thương tai vòi thì có thể sử dụng kháng sinh dự phòng trong những thủ thuật thực hiện qua ngã âm đạo như: chụp HSG, bơm kiểm tra tai vòi và soi buồng tử cung.
• Không dùng cephalosporin cho những bệnh nhân có tiền sử bị phản ứng quá mẫn tức thì đối với penicillin.
• Trước khi khảo sát niệu đồ, phụ nữ cần được tầm soát tình trạng du khuẩn niệu và nhiễm trùng tiểu bằng tổng phân tích nước tiểu hay cấy nước tiểu. Nếu test dương tính phải điều trị nhiễm trùng tiểu.

Tóm lại, các tác giả kết luận: sử dụng dự phòng cephalosporins cho những bệnh nhân dị ứng penicillin nhưng không phải quá mẫn tức thì. Metronidazole hay clindamycin sử dụng duy nhất có thể làm giảm nhiễm trùng sau phẫu thuật cắt tử cung nhưng phổ kháng khuẩn rộng sẽ làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng. Do vậy, kết hợp 2 kháng sinh trên trong những trường hợp bệnh nhân có phản ứng quá mẫn tức thì đối với penicillin. 

Nguồn: CME/CE Released: 04/30/2009, Obstet Gynecol. 2009;113:1180-1189.