Thai ngoài tử cung (TNTC) xảy ra khoảng 2% trong tổng số các thai kỳ và hiện nay vẫn là nguyên nhân hàng đầu liên quan đến tử vong mẹ trong ba tháng đầu thai kỳ. Với sự phát triển của kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thì TNTC được chẩn đoán sớm hơn, điều trị sớm hơn. Trong điều kiện cho phép, điều trị nội khoa vẫn là chọn lựa tốt. Hiện nay các phác đồ được sử dụng bao gồm Methotrexate (MTX) đơn điều, nhị liều và đa liều. Tỷ lệ thành công của điều trị nội khoa dao động khoảng 70-80% ở phác đồ đơn liều, 80-90% ở phác đồ nhị liều và 89-96% trong phác đồ đa liều. Tỷ lệ thành công có thể tuỳ thuộc vào dân số nghiên cứu, tiêu chuẩn chỉ định MTX và định nghĩa thế nào là thành công trong điều trị. Giữa các phác đồ trên thì phác đồ nhị liều được xem là phương pháp cân bằng những khuyết điểm của hai phương pháp còn lại, như giảm thời gian nằm viện so với đa liều và giảm thời gian theo dõi so với phác đồ đơn liều.

Một tổng quan hệ thống các thử nghiệm lâm sàng có nhóm chứng so sánh giữa các phác MTX điều trị nội khoa TNTC vừa được công bố. Nghiên cứu này ngoài so sánh tỷ lệ thành công – thất bại của phác đồ đơn liều và đa liều còn phân tích thêm tác dụng phụ của các phác đồ điều trị MTX so với điều trị ngoại khoa.
Phân tích dữ liệu thu thập đến tháng 7/2018 của 7 nghiên cứu được tổng hợp cho thấy:

• Phác đồ nhị liều có tỷ lệ thành công cao hơn phác đồ đơn liều (OR: 1.84, 95% CI: 1,13 – 3.00).
• Phác đồ nhị liều có tỷ lệ thành công cao hơn phác đồ đơn liều ở trường hợp nồng độ hCG cao (OR: 3.23, 95% CI: 1.53, 6.84) và khối thai có kích thước lớn (OR: 2.93, 95% CI: 1.23 - 6.9)
• Tỷ lệ vỡ khối thai ngoài tử cung thấp hơn khi dùng phác đồ nhị liều (OR: 0.65, 95% CI 0.26 – 1.63), tuy nhiên không có ý nghĩa thống kê.
• Thời gian theo dõi trung bình ngắn hơn khoảng 7,9 ngày khi sử dụng phác đồ nhị liều (OR: 1.53, 95% CI: 1.01 – 2.30), tuy nhiên tác dụng phụ lại nhiều hơn.
• So sánh giữa phác đồ đơn liều và đa liều cho thấy không có sự khác biệt trong tỷ lệ thành công, thời gian theo dõi và tỷ lệ phẫu thuật do vỡ khối thai ngoài tử cung.

Các kết quả trên cho thấy phác đồ nhị liều có lợi hơn so với đơn liều, đặc biệt trên nhóm bệnh nhân có nguy cơ thất bại với điều trị nội khoa TNTC như nồng độ hCG cao hay khối thai lớn. Nhóm tác giả cũng nhìn nhận rằng do còn ít RCTs về chủ đề này nên kết quả so sánh còn một số điểm yếu, đặc biệt là những nghiên cứu so sánh giữa đơn liều và đa liều, vẫn chưa thể kết luận chắc chắn phác đồ đa liều cho tỷ lệ thành công cao hơn, nên hiện nay, không thể xem phác đồ đa liều là lựa chọn đầu tay trong điều trị.
 
Lượt dịch từ: Two Dose versus Single Dose of Methotrexate for Treatment of Ectopic Pregnancy: a Meta-Analysis - American Journal of Obstetrics and Gynecology – Jan 2019 - DOI: https://doi.org/10.1016/j.ajog.2019.01.002

Từ khóa: Methotrexate (MTX), thai ngoài tử cung.