Thông tin về cái chết của cô Nicola Goss, 35 tuổi, sống ở Anh do dùng thuốc tránh thai đang khiến nhiều phụ nữ trên thế giới lo lắng. Sau khi các bác sĩ phát hiện một cục máu đông trong đường huyết của nạn nhân, cơ quan điều tra đưa ra kết luận chính thuốc tránh thai là thủ phạm gây đông máu, dẫn đến cái chết của nạn nhân. Trước thông tin trên, một số bạn đọc gửi email, gọi điện thoại về toà soạn nhờ các chuyên gia y học đánh giá mức độ chính xác của thông tin, đồng thời có những lưu ý về cách dùng thuốc tránh thai sao cho an toàn. Chúng tôi giới thiệu ý kiến của các dược sĩ, bác sĩ – những cộng tác viên quen thuộc trên chuyên trang Khoẻ & Vui, trao đổi thêm vấn đề này.

PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức, giảng viên chính bộ môn dược, đại học Y dược TP.HCM: Dùng thuốc ngừa thai không đúng có thể bị tai biến

Một trong những biện pháp tránh thai khá hữu hiệu là dùng thuốc ngừa thai loại uống. Cũng giống như bất cứ loại thuốc nào, thuốc ngừa thai cũng có hai mặt: lợi và hại, nếu sử dụng không đúng sẽ gây tai biến cho người dùng thuốc. Vì vậy, bác sĩ chỉ định thuốc và dược sĩ hướng dẫn sử dụng phải làm động tác “sàng lọc” xem đối tượng có thích hợp sử dụng một loại thuốc ngừa thai nào đó hay không. Như đối với thuốc ngừa thai phối hợp (chứa hai hoạt chất: dẫn chất estrogen và dẫn chất progestin, có người gọi là “thuốc ngừa thai dùng hàng ngày”, khác với loại thuốc chỉ chứa progestin dành cho phụ nữ đang cho con bú) có thể gây một số tác dụng có hại (do dẫn chất estrogen làm tăng các yếu tố đông máu, tăng phân huỷ fibrin và gây đông vón tiểu cầu), thậm chí nguy hiểm đối với một số phụ nữ bị tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim, gan, trên 35 tuổi và có hút thuốc lá… Bác sĩ hoặc dược sĩ sẽ có những câu hỏi để loại trừ những phụ nữ có nguy cơ, khuyên họ không dùng thuốc ngừa thai phối hợp mà dùng một biện pháp tránh thai khác (như bao cao su). Hoặc đang dùng thuốc ngừa thai phối hợp, người phụ nữ gặp những dấu hiệu nguy hiểm thì phải ngưng ngay: đau bụng, đau đầu dữ dội, đau ngực, đau chân… Đây là dấu hiệu báo tác dụng phụ gây huyết khối tắc mạch của dẫn chất estrogen, thuộc loại hiếm gặp và không xảy ra đối với thuốc ngừa thai chỉ chứa progestin đơn thuần như Exluton.

Những điều trình bày trên cho thấy thuốc ngừa thai tiềm ẩn nhiều nguy cơ, trong đó có nguy cơ đông máu. Tốt nhất, nên đi khám bác sĩ để được tư vấn khi muốn dùng thuốc ngừa thai.

ThS.BS Đặng Lê Dung Hạnh, trưởng khoa khám bệnh, bệnh viện Hùng Vương TP.HCM: Cần thăm khám kỹ trước khi dùng thuốc

Thuốc ngừa thai có khả năng làm tăng các thành phần gây đông máu, trên một số người có cơ địa đặc biệt có khả năng gây thuyên tắc mạch máu. Các loại thuốc ngừa có hàm lượng estrogen cao > 30mg có nhiều nguy cơ này (hiện các loại thuốc trên thị trường đều có hàm lượng từ 30mg trở xuống). Nếu đọc báo khoa học thường xuyên, ta sẽ còn nghe thông tin gây bệnh lý này do các loại progestin (một trong hai thành phần của thuốc ngừa thai) thế hệ mới; sự thật là khi so sánh các loại progestin thế hệ thứ ba với các loại thế hệ thứ hai, người ta thấy khả năng gây thuyên tắc mạch của thế hệ thứ ba cao hơn. Tuy nhiên, khả năng này không đáng báo động đến nỗi phải dừng các sản phẩm này. Trong khi đó, progestin thế hệ thứ ba lại có một số ưu điểm so với progestin thế hệ thứ hai. Đó là lý do vẫn có đủ các loại thuốc ngừa thai với progestin thế hệ hai và ba được phép lưu hành.

Đối với người da trắng, khoảng 3 – 5% có đột biến một loại gen dẫn đến dễ bị thuyên tắc mạch, đây là nhóm người không nên sử dụng thuốc ngừa thai. Để phòng ngừa biến chứng này, phải thăm khám kỹ để loại trừ những người tiềm ẩn nguy cơ thuyên tắc mạch, người từng bị hay trong gia đình có người bị, xét nghiệm máu đánh giá về tình trạng đông máu; trong quá trình sử dụng thuốc lâu dài cũng cần thăm khám và kiểm tra qua xét nghiệm để loại trừ nguy cơ thuyên tắc mạch. Sau đó, cùng với bác sĩ chọn lựa thuốc thích hợp nhất cho mình. Không có một biện pháp ngừa thai tối ưu cho tất cả mọi người, nhưng với từng cá nhân, có thể chọn được biện pháp thích hợp nhất cho hoàn cảnh của họ.

Cũng cần nói thêm, ngoại trừ bệnh lý thuyên tắc, thuốc ngừa thai đem đến nhiều phòng ngừa có lợi cho phụ nữ, như giảm nguy cơ ung thư buồng trứng và ung thư tử cung, giảm các khó chịu khi hành kinh và giảm lượng máu kinh.

Nguồn: Báo Sài Gòn Tiếp Thị