BS. Nguyễn An Nghĩa

Sữa mẹ vẫn luôn là lựa chọn được khuyến cáo cho trẻ sơ sinh trong những tháng năm đầu đời. Thế nhưng với nhiều lý do, nếu bạn có kế hoạch cho con mình dùng sữa công thức, có lẽ bạn sẽ có khá nhiều câu hỏi. Càng khó khăn hơn khi bạn phải đối mặt với sự vây quanh của hàng loạt các sản phẩm sữa dành cho trẻ với những lời quảng cáo tràn đầy hấp dẫn kèm theo, thật khó để bạn nhận biết đâu là sản phẩm sữa phù hợp cho trẻ của mình. Liệu sản phẩm của hãng này có tốt hơn hãng khác? Liệu các dòng sản phẩm rẻ tiền hơn có đảm bảo chất lượng? Liệu sữa công thức có nguồn gốc từ sữa đậu nành có tốt hơn sữa công thức có nguồn gốc từ sữa bò?...

Bài viết này không tập trung vào việc so sánh giữa sữa công thức và sữa mẹ cũng như lý do vì sao sữa mẹ được xem là lựa chọn tốt nhất cho trẻ nhũ nhi trong đa phần các trường hợp. Thay vào đó, bài viết sẽ cung cấp những thông tin cơ bản về sữa công thức.

Hi vọng những thông tin cung cấp dưới đây có thể phần nào giúp bạn giải đáp những thắc mắc của mình.

Sữa công thức có những loại chính nào?

Có 3 loại sữa công thức chính hiện đang lưu hành trên thị trường:

• Sữa công thức nguồn gốc từ sữa bò. Phần lớn các loại sữa công thức dành cho trẻ nhũ nhi được cung cấp trên thị trường hiện nay được làm từ sữa bò nhưng đã qua một số bước biến đổi để trở nên giống với thành phần của sữa mẹ. Điều này giúp sữa công thức cung cấp các thành phần dinh dưỡng với tỷ lệ phù hợp với trẻ và làm cho sữa được tiêu hóa dễ dàng hơn. Phần lớn trẻ có thể uống sữa công thức dạng này mà không gặp vấn đề gì. Tuy nhiên, một số trẻ - ví dụ như những trẻ dị ứng protein sữa bò – sẽ cần sử dụng một dạng sữa công thức khác.
• Sữa công thức nguồn gốc từ sữa đậu nành. Nếu bạn muốn loại bỏ thành phần protein có nguồn gốc từ động vật ra khỏi chế độ dinh dưỡng của trẻ, sữa công thức nguồn gốc từ sữa đậu nành chính là chọn lựa thích hợp. Loại sữa này cũng có thể được chọn cho trẻ có biểu hiện bất dung nạp/dị ứng với sữa nguồn gốc sữa bò hoặc lactose, một carbonhydrat tự nhiên tìm thấy trong sữa bò. Thế nhưng, cũng cần lưu ý rằng trẻ dị ứng với sữa bò cũng có thể đồng thời dị ứng với sữa đậu nành.
• Sữa công thức thủy phân protein. Loại sữa này chứa protein đã được cắt nhỏ (thủy phân) –một phần hay hoàn toàn – đến kích thước nhỏ hơn so với hai dạng sữa đã kể bên trên. Sữa công thức thủy phân protein được dành cho những trẻ không dung nạp sữa bò hoặc sữa đậu nành. Sữa với protein được thủy phân hoàn toàn là một chọn lựa cho những trẻ dị ứng protein.

Bên cạnh các loại chính kể trên, còn có một số loại sữa công thức chuyên biệt khác ít gặp hơn dành cho trẻ sinh non và trẻ mắc một số bệnh lý đặc biệt.

Tại sao phải dùng sữa công thức cho trẻ mà không dùng sữa thông thường?

Sữa công thức cung cấp tất cả những chất dinh dưỡng cần cho nhu cầu của trẻ. Sữa động vật hoặc sữa làm từ thực vật (mà chưa qua xử lý để thành sữa công thức) sẽ không chứa các thành phần dinh dưỡng này theo một tỷ lệ phù hợp cho sức khỏe của trẻ. Chẳng hạn như trẻ nhũ nhi dưới 1 tuổi nếu uống sữa bò kéo dài sẽ có nguy cơ thiếu sắt.

Sữa công thức được cung cấp trên thị trường dưới những dạng nào?

Trên thị trường, bạn có thể gặp 3 dạng sản phẩm sữa công thức. Tùy theo điều kiện kinh tế và mức độ thuận tiện cho mình mà bạn sẽ chọn được dạng phù hợp nhất:

• Sữa công thức dạng bột. Dạng này thường có giá rẻ nhất. Thông thường mỗi hộp sẽ kèm theo một muỗng lường riêng, mỗi muỗng lường sữa bột sẽ được pha với một lượng nước tương ứng. (Bạn cần tham khảo hướng dẫn cách pha đi kèm với sản phẩm sữa mà bạn mua.)
• Sữa công thức dạng lỏng đã cô đặc. Dạng sữa này cũng cần phải pha với nước trước khi sử dụng.
• Sữa pha sẵn. Đây là dạng sữa tiện lợi nhất nhưng cũng là chọn lựa mắc tiền nhất. Bạn sẽ không cần phải pha thêm nước trước khi sử dụng.

Lưu ý rằng bạn cần phải cẩn thận pha nước vào sữa theo đúng hướng dẫn kèm theo sản phẩm mà bạn chọn.

Các dòng sản phẩm sữa công thức “generic” (giá thường rẻ) có khác gì so với sữa chính hãng hay không?

Tất cả sản phẩm sữa trước khi được phép lưu hành trên thị trường đều phải đảm bảo đạt những tiêu chuẩn dinh dưỡng được đặt ra trước đó. Mặc dù các nhà sản xuất có thể thay đổi công thức sản phẩm sữa của mình, các sản phẩm sữa của họ vẫn phải đảm bảo có các thành phần dinh dưỡng với hàm lượng không thấp hơn mức tối thiểu – và không vượt quá mức tối đa – đã được đặt ra cho nhu cầu phát triển của trẻ nhũ nhi.

Tôi có cần thiết phải mua sữa công thức được tăng cường sắt không?

Nên. Con của bạn cần sắt để lớn và phát triển, đặc biệt trong suốt giai đoạn nhũ nhi. Nếu trẻ không được bú sữa mẹ thì sữa công thức tăng cường sắt là cách đơn giản nhất cung cấp thành phần dinh dưỡng này cho trẻ.

Sữa công thức tăng cường là gì?

Một số sản phẩm sữa công thức được tăng cường thêm docosahexaenoic acid (DHA) và arachidonic acid (ARA). Những dạng acid béo omega-3 này được tìm thấy trong sữa mẹ và một vài loại thức ăn, ví dụ như cá và trứng. Gần đây, đã có những nghiên cứu cho thấy sữa công thức được tăng cường DNA và ARA dành cho trẻ nhũ nhi có thể giúp tăng cường phát triển não bộ và thị lực trẻ, nhưng một số nghiên cứu khác lại không chỉ ra bất cứ lợi ích gì.

Thêm vào đó, nhiều sản phẩm sữa công thức có thêm prebiotic và probiotic – những chất giúp tăng cường sự hiện diện các dòng lợi khuẩn ở ruột non – nhằm bắt chước những lợi ích miễn dịch của sữa mẹ. Những nghiên cứu bước đầu đã cho kết quả rất đáng khích lệ, tuy nhiên lợi ích về lâu dài của những thành phần này vẫn chưa được sáng tỏ.

Nếu bạn không chắc chắn khi chọn lựa những sản phẩm sữa tăng cường này, hãy hỏi bác sĩ nhi khoa để được hướng dẫn.

Hạn sử dụng của sữa công thức quan trọng như thế nào?

Không mua hay sử dụng những sản phẩm sữa công thức đã quá hạn sử dụng. Nếu hạn sử dụng đã hết, chất lượng sản phẩm sẽ không đảm bảo.

Khi kiểm tra hạn sử dụng, bạn hãy kiểm tra cùng lúc tình trạng hộp đựng sữa. Không mua hoặc sử dụng những sản phẩm sữa công thức có hộp chứa bị phồng, lõm, thủng, gỉ sét. Sữa chứa trong hộp đựng bị hư hại sẽ không an toàn cho trẻ.

Tôi nên cho trẻ uống sữa công thức bao lâu?

Sữa công thức cho trẻ nhũ nhi thường được khuyến cáo dùng cho trẻ đến 1 tuổi, sau đó sẽ chuyển sang sữa nguyên kem cho đến 2 tuổi, tuy nhiên, hãy trao đổi thêm với bác sĩ của trẻ để được hướng dẫn cụ thể. Sữa tách béo (skim milk) và sữa giảm béo (reduced-fat milk) thông thường không phù hợp cho trẻ trước 2 tuổi do chúng không cung cấp đủ năng lượng cũng như chất béo cho sự phát triển của trẻ trong giai đoạn này.

(Nguồn: http://www.mayoclinic.org/healthy-living/infant-and-toddler-health/in-depth/infant-formula/art-20045782?pg=1)