CNSH. Lê Thị Quỳnh – IVFMD SIH - Bệnh viện Phụ sản Quốc tế Sài Gòn

Tổng quan
Khoảng 1,3 triệu phụ nữ trong độ tuổi sinh sản được chẩn đoán mắc ung thư mỗi năm, và nhiều liệu pháp điều trị có thể làm tăng nguy cơ vô sinh, dẫn đến những vấn đề về tâm lý và suy giảm chất lượng cuộc sống. Công nghệ hỗ trợ sinh sản (Assisted Reproductive Technology – ART) được khuyến nghị lâm sàng cho những phụ nữ muốn bảo tồn khả năng sinh sản (Fertility Preservation - FP) trước và sau điều trị.
Tuy nhiên, bằng chứng về tỉ lệ thành công sinh sản sau ART ở nhóm bệnh nhân ung thư còn hạn chế và thiếu tính nhất quán. Hiện nay, việc tư vấn lâm sàng về ART cho phụ nữ mắc ung thư thường gặp thách thức do thiếu dữ liệu chuyên biệt từ nhóm bệnh nhân này. Do đó, các bác sĩ buộc phải tham chiếu kết quả ART từ cộng đồng chung (những người không mắc ung thư), mặc dù vẫn tồn tại một khoảng trống kiến thức lớn về việc liệu tiền sử bệnh ung thư hay sự tiếp xúc với các liệu pháp gây độc tuyến sinh dục có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tỉ lệ thành công ART hay không.
Các phân tích tổng hợp trước đây chưa đánh giá đầy đủ sự không đồng nhất giữa các nghiên cứu, các kết quả của những phụ nữ bắt đầu ART sau khi điều trị ung thư và sau sinh thường bị bỏ qua. Do đó, tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp này được thực hiện nhằm mục đích bổ sung thêm nhiều bằng chứng và cung cấp dữ liệu so sánh cụ thể về kết quả ART giữa phụ nữ mắc và không mắc ung thư về khả năng có thai và sinh con.
Vật liệu và phương pháp
Nghiên cứu này là một tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp (meta-analysis) tuân thủ hướng dẫn PRISMA, nhằm so sánh kết quả ART ở phụ nữ có và không có tiền sử ung thư. Chiến lược tìm kiếm tài liệu được thực hiện trên PubMed, Embase, và Scopus. Nghiên cứu chỉ đưa vào các báo cáo toàn văn bằng tiếng Anh, so sánh kết quả ART sau kích thích buồng trứng có kiểm soát (Controlled Ovarian Stimulation - COS) ở phụ nữ mắc ung thư với nhóm đối chứng không mắc ung thư. Các kết quả quan tâm chính là số lượng noãn thu được, tỷ lệ thụ tinh, thai lâm sàng và sinh con sống.
Dữ liệu được trích xuất bởi một tác giả và các rủi ro sai lệch được đánh giá nghiêm ngặt. Phân tích thống kê được thực hiện bằng mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên để tính toán chênh lệch trung bình (Mean Difference - MD) và tỷ lệ chênh lệch (Odds Ratio - OR).
Kết quả
Phân tích tổng hợp 42 nghiên cứu đã đánh giá kết quả ART ở phụ nữ mắc ung thư (chủ yếu là ART trước điều trị) so với nhóm đối chứng không mắc ung thư.
Kết quả về giai đoạn kích thích buồng trứng và thu nhận noãn
Thời gian kích thích buồng trứng, tổng số noãn thu được, noãn trưởng thành và tỷ lệ thụ tinh nhìn chung không có sự khác biệt đáng kể giữa phụ nữ mắc ung thư và nhóm đối chứng. Tuy nhiên, phụ nữ mắc ung thư thường được dùng liều gonadotropin cao hơn. Các phân tích đã điều chỉnh cho thấy phụ nữ mắc ung thư có số lượng phôi thu được ít hơn so với nhóm đối chứng.
Nồng độ estradiol đỉnh và tỷ lệ trưởng thành noãn cho thấy tính không đồng nhất cao và có dấu hiệu rủi ro sai lệch (phụ nữ mắc ung thư có nồng độ estradiol thấp hơn trong các nghiên cứu không điều chỉnh theo tuổi), khiến việc đưa ra ước tính tóm tắt tổng thể là không khả thi.
Kết quả lâm sàng và sinh con sống
Phụ nữ mắc ung thư cho thấy kết quả lâm sàng bất lợi rõ rệt:

• Trở lại chuyển phôi: Khả năng trở lại để chuyển phôi thấp hơn đáng kể (OR:0,22).

• Thai lâm sàng: Tỷ lệ mang thai lâm sàng thấp hơn đáng kể (OR:0,51).

• Sinh con sống: Tỷ lệ sinh con sống thấp hơn đáng kể (OR:0,56) so với phụ nữ không mắc ung thư.

Tỷ lệ sinh con sống thấp hơn này vẫn nhất quán ngay cả trong các phân tích giới hạn ở những phụ nữ bắt đầu ART trước khi điều trị ung thư và đã được điều chỉnh theo tuổi. Một hạn chế là 11/42 nghiên cứu không kiểm soát đầy đủ yếu tố tuổi tác, có khả năng gây ra sự sai lệch.
Thảo luận
Bài tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp 42 nghiên cứu này cung cấp bản tóm tắt toàn diện về kết quả ART ở phụ nữ có tiền sử ung thư. Mặc dù có sự không đồng nhất đáng kể giữa các nghiên cứu về các thông số kích thích buồng trứng, các kết quả lâm sàng vẫn cho thấy sự khác biệt rõ rệt.
Trung bình, phụ nữ mắc ung thư có khả năng quay lại chuyển phôi thấp hơn, tỷ lệ mang thai lâm sàng thấp hơn và tỷ lệ sinh con sống thấp hơn đáng kể (OR:0,56) so với nhóm đối chứng không mắc ung thư. Điều này nhất quán ngay cả ở những phụ nữ đã thực hiện ART trước khi điều trị ung thư để bảo tồn khả năng sinh sản, cho thấy tác động bất lợi tiềm ẩn của ung thư và ART đối với khả năng sinh sản thành công.
Mặc dù có những hạn chế về việc kiểm soát yếu tố tuổi tác và sự thiếu dữ liệu về chủng tộc, những phát hiện này bổ sung thêm bằng chứng lâm sàng rất cần thiết cho việc tư vấn. Khuyến nghị là cần có các nghiên cứu quy mô lớn hơn, với thời gian theo dõi kéo dài (ít nhất 10 năm), để đánh giá tác động của các liệu pháp ung thư cụ thể (ví dụ: liều xạ trị vùng chậu) và cải thiện dữ liệu về rào cản khi quay lại sau bảo quản lạnh. Các nhà nghiên cứu cũng nên tập trung vào việc tăng cường khả năng tiếp cận ART tại thời điểm chẩn đoán ung thư và giảm thiểu độc tính tuyến sinh dục của các phương pháp điều trị ung thư để tối đa hóa kết quả sinh sản cho quần thể này.

Tài liệu tham khảo: Meernik et al (2023). Outcomes after assisted reproductive technology in women with cancer: a systematic review and meta-analysis. Human reproduction (Oxford, England), 38(1), 30–45. https://doi.org/10.1093/humrep/deac235.