Nguyên nhân gây hiếm muộn ở nam giới phổ biến nhất là do giảm số lượng tinh trùng. Giảm số lượng tinh trùng thường đi kèm theo với giảm độ di động của tinhtrùng và tăng tỉ lệ tinh trùng di dạng. Có rất nhiều yếu tố về sinh học và môi trường có thể ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng. Sau đây là một số các yếu tố đã được chứng minh là có thể làm giảm số lượng tinh trùng.

Tuổi
Ảnh hưởng của tuổi tác lên khả năng sinh sản chưa được chứng minh rõ ràng. Tuy nhiên, các thống kê cho thấy nam giới sau 40 tuổi có số lượng tinh trùng và khả năng sinh sản giảm còn khoảng 50% so với nam giới dưới 40 tuổi.

Những nguyên nhân làm giảm số lượng tinh trùng tạm thời
Hầu hết những căng thẳng về thể chất và tinhthần quá mức đều có thể làm giảm số lượng tinh trùng. Có thể kể đến một số nguyên nhân sau:
1. Stress về tình cảm có thể làm ảnh hưởng đến chế tiết GnRH ở hạ đồi và làm giảm sản xuất tinh trùng
2. Vấn đề khó khăn trong sinh hoạt tình dục cũng có thể làm giảm số lượng tinh trùng như rối loạn cương, xuất tinh sớm, mối quan hệ vợ chồng…
3. Các chất bôi trơn sử dụng với bao cao su hoặc trong khi giao hợp có thể ảnh hưởng số lượng và chất lượng tinh trùng

Tinh hoàn tiếp xúc với môi trường nóng, nhiệt độ cao
Những công việc trong điều kiện nóng bức có thể làm giảm sản xuất tinh trùng, như thợ hàn, thợ rèn, tài xế đường dài… Tình trạng sốt và các thói quen tiếp xúc với nhiệt độ cao tắm hơi, tắm bồn nước nóng… cũng có tác động đến quá trình sinh tinh trùng.
Gần đây nhất, người chứng minh rằng sử dụng máy tính xách tay đặt trên đùi cũng làm giảm số lượng tinh trùng. Nguyên nhân có thể là do nhiệt độ cao và từ trường do máy phát ra ản hưởng đến hiện tượng sinh tinh ở tinh hoàn.

Nghiện ma túy
Sử dụng các chất ma túy có thể làm giảm số lượng tinh trùng, giảm độ di động của tinh trùng và  ức chế khả năng thụ tinh trứng của tinh trùng.

Hút thuốc
Hút thuốc kéo dài làm giảm số lượng tinh trùng, độ di động và tuổi thọ tinh trùng. Ngoài ra, người ta thấy hút thuốc có thể tạo ra các biến đổi di truyền ờ tinh trùng và ảnh hưởng đến em bé sau này. Hơn nữa, các nghiên cứu gần đây còn cho thấy hút thuốc còn làm giảm ham muốn tình dục và tăng tần suất rối loạn cương.

Dinh dưỡng kém
Tình trạng dinh dưỡng kém, đặc biệt là một số chất thiết yếu như vitamin C, selenium, kẽm và vitamin B9 có vai trò rất quan trọng trong quá trình sản xuất tinh trùng.

Béo phì
Một số nghiên cứu cho thấy nam giới béo phì có số lượng tinthrùng giảm.

Vận động viên xe đạp
Người ta thấy vận động viên xe đạp, đặc biệt là xe đạo địa hình dễ có những tổn thương mạch máu, thần kinh ở bìu và xung quanh bìu làm ảnh hưởng đến sản xuất tinh trùng cà chức năng giao hợp.

Nguyên nhân di truyền
Một số bất thường về di truyền dư hội chứng Klinefelter, Bệnh xơ nang tuyến, mất đoạn nhỏ nhiễm sắc thể Y… làm giảm sản xuất tinh trùng, thậm chí không có tinh trùng. Một số tác nhân môi trường sống hiện nay được chứng minh có thể tạo nên những biến đổi di truyền và ảnhhưởng đến khả năng sinh sản nam giới.
Người ta chứng minh được rằng trong quá trình tiến hóa của lòai người, nhiễm sắc thể Y (nhiễm sắc thể giới tính nam) của nam giới ngày càng ngắn đi. Nhiễm sắc thể này chứa những gen quan trọng liên quan đến quá trình sản xuất tinh trùng.

Ô nhiễm môi trường
Tiếp xúc quá mức với ô nhiễm môi trường có thể ảnh hưởng nghêim trọng đến quá trình sản xuất tinh trùng do 1 trong 2 hoặc cả 2 cơ chế sau: ảnh hưởng trực tiếp lên chức năng của tinh hoàn và làm rối loạn điều hòa nội tiết sinhsản cơ thể. Một số chất ô nhiễm được ghi nhận có ảnh hưởng rõ rệt bao gồm: các gốc oxy tự do, các hóa chất diệt côn trùng, diệt cỏ (DDT, aldrin, dieldrin, PCPs, dioxin, furan…) một số hydrocarbon (ethylbenzene, bezene, toluen, xylene…), một số chất bảo quản, hóa chất có trong vật liệu xây dựng, nội thất…

Một nghiên cứu gần đây cho thấy nhân viên của các trạm thu phí giao thông có chất lượng tinh trùng giảm sau một thời gian làm việc. Nguyên nhân có thể do tiếp xúc thường xuyên với không khí ô nhiễm.

Tiếp xúc với kim loại nặng
Tiếp xúc trong thời gian dài với kim loại nặng như chì, cadmium, arsenic làm giảm số lượng tinh trùng.Một lượng rất nhỏ kim loại nặng có trong tinh dịch có thể ức chế nhiều enzyme quan trọng cho quá trình thụ tinh trứng của tinh trùng.

Phóng xạ
Các tế bào sinh tinhtrùng rất nhạy cảm với phóng xạ. Xạ trị, chiếu chụp tia X, các dạng phóng xạ khác ảnh hưởng nhiều đến quá trình sản xuất tinh trùng. Sau khi ngưng nguồn tiếp xúc, quá trình sinh tinhtrùng mất khỏang 2 năm để hồi phục, đôi khi hoàn toàn không hồi phục.

Từ trường
Sóng vô tuyến, từ trường điện cũng được ghi nhận có thể ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng. Từ trường điện thoại di động cũng có thể gây ảnh hưởng đến sản xuất tinh trùng. Một nghiên cứu ở Việt Nam gần đây cũng cho thấy sóng ra đa phòng không cũng có thể là tác nhân ảnh hưởng đến số lượng tinhtrùng.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh
Những nam giới có số lượng tinh trùng giảm có tỉ lệ bị giãn tĩnh mạch thừng tinh rất cao. Đồng thời, sau khi thắt các tĩnh mạch giãn, nhiều trường hợp cải thiện được số lượng tinh trùng.

Tóm lại, giảm số lượng tinh trùng là nguyên nhân phổ biến nhất gây hiếm muộn ở nam giới. Rất nhiều nguyên nhân có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng. Đa số nguyên nhân liên quan đến lối sống và môi trường sống. Anh hưởng của những nguyên nhân này lên quá trình sinh tinh có thể nhẹ hay nặng nề, tạm thời hay lâu dài, hầu hết không thể điều trị trực tiếp nguyên nhân. Tuy nhiên, với các phương pháp hỗ trợ sinhsản hiện đại, tỉ lệ có thai với hiếm muộn do nguyên nhân nam giới rất cao.