BS Hồ Mạnh Tường: Trong những năm qua, nhờ sự tiến bộ của y học thế giới và cả y học ở Việt Nam, việc điều trị hiếm muộn ngày càng thuận lợi hơn. Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, các cơ sở y tế công, tư đều đầu tư nhiều về cơ sở vật chất, thiết bị, con người cho khám và điều trị hiếm muộn. Có thuận lợi là các trung tâm điều trị hiếm muộn ở Việt Nam ra đời sau các nước nên đầu tư nhiều thiết bị, công nghệ mới, hiện đại.

Cùng với đó là xu hướng mở cửa, hội nhập, tiếp cận thông tin và công nghệ mới trong y khoa trong 10-15 năm qua. Một nhân tố rất quan trọng bên cạnh yếu tố về kỹ thuật là đội ngũ cán bộ y tế của lãnh vực này đa số trẻ, có năng lực chuyên môn tốt, khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ tốt, có nhiều cơ hội học tập, cập nhật các kiến thức và công nghệ mới trong lãnh vực này.

Nguyên nhân chính để nhiều người hiếm muộn ở trong khu vực và trên thế giới, kể cả những nước phát triển như Mỹ, Canada… sang Việt Nam là do chi phí điều trị ở Việt Nam thấp so với các nước trong khu vực Đông Nam Á, tỷ lệ: 1/3 - 1/5 và trên thế giới, tỷ lệ: 1/5 - 1/10. Chi phí điều trị thấp, tỷ lệ thành công cao thì đương nhiên, nhiều gia đình chọn Việt Nam là điểm đến để điều trị hiếm muộn.

PV: Trên thực tế vẫn có những cặp vợ chồng hiếm muộn người Việt Nam sang Thái Lan hay một số nước khác để chữa trị, bác sĩ nghĩ gì về hiện tượng này?

BS Hồ Mạnh Tường: Về chuyên môn trong kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, Việt Nam hiện nay được đánh giá là phát triển nhất trong khu vực Đông Nam Á, trên cả Singapore. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có một số cặp vợ chồng hiếm muộn Việt Nam đi khám và điều trị ở nước ngoài, chủ yếu là Thái Lan là do một số yếu tố.

Thứ nhất, do một số kỹ thuật điều trị không được phép thực hiện ở Việt Nam như mang thai hộ hay chọn lựa giới tính, nhưng có thể thực hiện ở Thái Lan. Thực tế các kỹ thuật này cũng bị cấm hay quy định rất khó ở Thái Lan, các trung tâm điều trị ở Thái Lan điều trị các chỉ định này cho người Việt Nam đều vi phạm các quy định hiện hành ở Thái Lan. Gần đây, Chính phủ Thái Lan đã có các quy định kiểm soát chặt hơn vấn đề này, sau một số vụ kiện tai tiếng ở Thái Lan.

Thứ hai, do nhu cầu đi điều trị ở nước ngoài của một bộ phận người dân Việt Nam vì không muốn nhiều người biết mình bị hiếm muộn. Thêm nữa, có thể cơ sở vật chất và dịch vụ chăm sóc của họ sang trọng hơn ở Việt Nam nên là lựa chọn của nhiều gia đình giàu có. Và một điều này mà tôi nghĩ nhiều người hiếm muộn ở Việt Nam cần nắm rõ rằng, là trên thực tế có nhiều trung tâm điều trị hiếm muộn Thái Lan mở chi nhánh ở Việt Nam quảng cáo quá mức, các thông tin không được kiểm chứng về kết quả điều trị ở Thái Lan, nhiều người dân thiếu thông tin nên dễ tin các thông tin quảng cáo này.

Tôi được mời tham dự và báo cáo tại hội nghị khoa học thường niên của Hội Y học sinh sản Thái Lan hằng năm. Tại các hội nghị này tỷ lệ có thai sau thụ tinh trong ống nghiệm ở Thái Lan được báo cáo là tương đương với các trung tâm trung bình ở Việt Nam. Cùng với đó, các chi nhánh hoặc trung gian của Thái Lan ở Việt Nam cũng góp phần làm tăng chi phí điều trị và làm bệnh nhân có nhiều thông tin sai lệch.

Tôi nghĩ rằng, trong tương lai, nếu trình độ hiểu biết của người dân cao hơn, Chính phủ Thái Lan quản lý chặt hơn các hoạt động phạm pháp của các trung tâm điều trị ở Thái Lan, đồng thời dịch vụ cho người bệnh ở các bệnh viện ở Việt Nam tốt hơn thì tình trạng người Việt Nam sang Thái Lan điều trị hiếm muộn sẽ giảm dần.

PV: Chi phí điều trị hiếm muộn rất cao khiến người nghèo bị hiếm muộn không có cơ hội tiếp cận phương pháp điều trị hiếm muộn hiện nay, thưa bác sĩ?

BS Hồ Mạnh Tường: Đây là một vấn đề nan giải ở Việt Nam, không chỉ với hiếm muộn mà còn ở nhiều vấn đề về sức khỏe khác. Một số bệnh khác ở Việt Nam khi đi khám và điều trị có bảo hiểm y tế chi trả một phần hay hay toàn bộ. Bảo hiểm y tế ở Việt Nam không chi trả cho khám và điều trị hiếm muộn. Trong khi đó, máy móc, thiết bị, thuốc men, dụng cụ, hóa chất… trong điều trị hiếm muộn đều phải nhập khẩu rất tốn kém.

Trong điều kiện đó, để có thể cung cấp một dịch vụ hiệu quả, chất lượng cao, với chi phí đến người bệnh thấp hơn nhiều lần so với các nước, các cơ sở y tế ở Việt Nam đã có những nỗ lực rất lớn. Hiện nay, một số bệnh viện có tổ chức một số chương trình điều trị giảm phí hay miễn phí cho người nghèo, nhưng không thể đáp ứng hết được nhu cầu này của xã hội. Ở một số nước trong khu vực và nhiều nước trên thế giới, bảo hiểm xã hội và nhà nước chi trả một phần hay toàn phần cho việc khám và điều trị hiếm muộn.

Ngày 30/4/1998, ca thụ tinh trong ống nghiệm đầu tiên ở Việt Nam thành công

PV: Bác sĩ có thể cho biết thành tựu quan trọng của y học Việt Nam trong điều trị vô sinh - hiếm muộn?

BS Hồ Mạnh Tường: Một số trung tâm điều trị hàng đầu ở Việt Nam đang đi đầu về một số kỹ thuật trong khu vực và thế giới như nuôi noãn trưởng thành trong ống nghiệm (IVM); đông lạnh phôi và chuyển phôi đông lạnh; kinh nghiệm sử dụng các phác đồ kích thích buồng trứng. Hiện tại nhiều trung tâm điều trị hiếm muộn được đầu tư hiện đại được thành lập ở nhiều tỉnh thành trong cả nước, áp dụng các công nghệ và kỹ thuật mới, góp phần đáp ứng tốt hơn yêu cầu của người dân.

Hiện nay, một số trung tâm điều trị ở Việt Nam đang được xem là những trung tâm tốt nhất trong khu vực (Trung tâm IVFMD ở Bệnh viện Mỹ Đức, Trung tâm IVFAS ở Bệnh viện An Sinh). Đa số các bác sĩ, chuyên gia đầu ngành và kinh nghiệm của Việt Nam đang làm việc và hợp tác ở các trung tâm này. Nhiều bác sĩ và chuyên viên phôi học ở các nước đang đến các trung tâm này để học tập và trao đổi kinh nghiệm. Các trung tâm này cũng có nhiều đề tài nghiên cứu và các chuyên gia được mời báo cáo kinh nghiệm và giảng dạy ở nhiều hội nghị, hội thảo, khu vực và trên thế giới. Ít lĩnh vực y khoa nào ở Việt Nam có được vị trí này trong khu vực và thế giới. Các chuyên gia đầu ngành trên thế giới đã đi thăm các trung tâm này đều đánh giá là kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ở Việt Nam sẽ dẫn đầu khu vực trong 5-10 năm tới.

Trung tâm Nghiên cứu di truyền và Sức khỏe sinh sản thuộc Khoa Y Đại học Quốc gia TP HCM là trung tâm chuyên nghiên cứu về hỗ trợ sinh sản được xem là một trong những đơn vị nghiên cứu hàng đầu của khu vực Đông Nam Á về lĩnh vực này. Hiện nay, trung tâm đang có nhiều đề tài nghiên cứu hợp tác với các trung tâm nghiên cứu mạnh về lĩnh vực này ở khu vực và trên thế giới.

Trong tương lai nếu hình ảnh đất nước Việt Nam với bên ngoài được cải thiện, dịch vụ của các bệnh viện ở Việt Nam tốt hơn và chính sách của Nhà nước khuyến khích thu hút bệnh nhân nước ngoài, chắc chắn chuyên ngành hỗ trợ sinh sản sẽ là một mũi nhọn của ngành y tế trong thu hút người nước ngoài đến trị bệnh. Vừa rồi, một số giáo sư từ Mỹ và Canada khi sang dự Hội nghị quốc tế về Sản Phụ khoa ở TP HCM đã thảo luận với chúng tôi về việc hợp tác để gửi bệnh nhân từ Canada và Mỹ về Việt Nam điều trị thụ tinh trong ống nghiệm.

PV: Cảm ơn bác sĩ!

Thiên Thanh (thực hiện)