PGS TS Nguyễn Ngọc Thoa

TÓM TẮT

Băng huyết sau sanh (BHSS) là 1 trong 5 tai biến sản khoa gây nhiều ảnh hưởng đến bệnh tật và tử vong cho sản phụ.

Việc xử lý tích cực giai đoạn 3 của cuộc chuyển dạ đã góp phần đáng kể làm giảm tỉ lệ BHSS. Tuy nhiên, những nghiên cứu công bố gần đây cho thấy BHSS có thể dự phòng nguyên nhân ngay từ những lần thăm khám thai đầu tiên cho đến cuối thai kỳ.

Đồng thời chúng tôi muốn nhấn mạnh và cung cấp thông tin về những ảnh hưởng của khởi đầu chuyển dạ, thủ thuật đỡ sanh, mổ sanh... đến nguy cơ BHSS.

Siêu âm thường qui góp phần đáng kể dự đoán BHSS trong thai kỳ và đặc biệt ngăn ngừa các trường hợp bị tái diễn BHSS.

TẦM QUAN TRỌNG CỦA VẤN ĐỀ

Băng huyết sau sanh (BHSS) là một trong năm tai biến sản khoa góp phần làm tăng bệnh suất và tử suất cho bà mẹ.

Ước tính trên toàn cầu, BHSS nặng chiếm khoảng 11% số thai phụ sinh sống^[3]. Tần suất này thực tế còn cao hơn nhiều tại những quốc gia đang phát triển vì sản phụ ở những nơi này ít được những nhân viên đủ khả năng đỡ sinh và giai đoạn ba chuyển dạ không được xử trí tích cực một cách thường qui. Ước tính có khoảng 14 triệu trường hợp BHSS trầm trọng mỗi năm, và 1% trường hợp này tử vong, 12% thai phụ còn sống sau đó bị thiếu máu nặng^[3].

Tại Nam Phi có 313 trường hợp tử vong trên tổng số 3406 trường hợp tử vong mẹ chung trong 3 năm từ 2002 đến 2004^[3], đa số các trường hợp tử vong mẹ do BHSS xảy ra ở những cơ sở y tế tuyến dưới, như các bệnh viện huyện hay trạm y tế, nguyên nhân do thiếu phương tiện vận chuyển cấp cứu, thiếu chế phẩm máu, thiếu những nhân viên y tế được huấn luyện và điều trị chưa đúng chuẩn. Tại Zimbabwe có đến 50% sản phụ tử vong khi chưa kịp tiếp cận các biện pháp điều trị đã tử vong tại nhà, hoặc trên đường chuyển đến bệnh viện hoặc chuyển giữa các cơ sở y tế ^[3].

Tại Việt Nam, thông tin từ Bộ Y Tế (2002), ba nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho các sản phụ là: BHSS (31%), sản giật (21,3%), nhiễm khuẩn (18,8%). Báo cáo tại hội thảo do HOSREM tổ chức (10/2010) cho biết tại bệnh viện Phụ Sản Hùng Vương mỗi năm có khoảng 30.000 sản phụ đến sinh đẻ, BHSS chiếm tỉ lệ 1,5 đến 2%, trong đó 35% phải truyền máu; tại bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ, tỉ lệ BHSS hàng năm còn nhiều hơn, chiếm 2% đến 10%.

NGUYÊN  NHÂN

Nguyên nhân thường gặp của BHSS:

-      Đờ tử cung

-      Sót nhau, bao gồm cả nhau cài răng lược

-      Rách phần mềm đường sinh dục, kể cả vỡ tử cung

-      Rối loạn đông máu

Các nguyên nhân đôi khi kết hợp với nhau.

MỘT NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH

Tại Na-Uy^[1], từ năm 1999-2004, tiến hành một nghiên cứu hồi cứu mô tả qui mô lớn, trên 307.415 sản phụ đã được theo dõi thai từ lúc 16 tuần đến khi sanh, các thông tin sẽ gửi đến Medical Birth Registry of Norway trong vòng 7 ngày. Nghiên cứu nhằm tìm hiểu ảnh hưởng của khởi đầu chuyển dạ và kiểu sanh với BHSS nặng (>1500ml máu).

Dân số nghiên cứu được chia làm 2 nhóm: nhóm không có vết mổ lấy thai (291.604) và nhóm có vết mổ lấy thai (15.811).

Hình thức chuyển dạ được chia làm 3 kiểu:

1. Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng)

2. Khởi phát chuyển dạ

3. Mổ lấy thai trước chuyển dạ

Kiểu sanh được chia ra 4 kiểu:

1. Mổ lấy thai (MLT) trước chuyển dạ (nhóm chứng)

2. Sanh giúp

3. Sanh ngả âm đạo nói chung

4. Mổ lấy thai cấp cứu sau khởi phát chuyển dạ

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Ảnh hưởng của khởi đầu chuyển dạ đến BHSS nặng

Tỉ lệ BHSS nặng (>1500ml máu) là 1,1% ở tất cả các bà mẹ và 2,1% ở các bà mẹ có vết mổ lấy thai cũ.

Khởi phát chuyển dạ hay mổ lấy thai trước sanh có nguy cơ BHSS nặng so với nhóm chuyển dạ tự nhiên.

So sánh với bà mẹ không có vết mổ cũ chuyển dạ tự nhiên, thì nguy cơ BHSS nặng ở bà mẹ có vết mổ cũ tăng gấp đôi và tỉ lệ tới 75% với khởi phát chuyển dạ. Ở các bà mẹ có vết mổ cũ nguy cơ BHSS nặng là 28% cao hơn so với mổ lấy thai trước sanh và chuyển dạ tự nhiên (bảng 3.1).

Bảng 3.1   Tương quan giữa khởi phát chuyển dạ và BHSS nặng

Biến số	Tổng số (n)	BHSS nặng (n)	OR có hiệu chỉnh (95%CI)	P
Tổng số bà mẹ Kiểu 1 Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng) Khởi phát chuyển dạ	307.415 250.143 (81,37%) 34.187 (11,12%)	3.333 (1,1%) 2.220 (0,9%) 658 (1,9%)	1 1,71 (1,56-1,88)	<0,01
Kiểu 2 Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng) Mổ lấy thai trước chuyển dạ	250.143 (81,37%) 23.085 (7,51%)	2.200 (0,9%) 475 (2,1%)	1 2,05 (1,84-2,29)	<0,01
Kiểu 3 Khởi phát chuyển dạ (nhóm chứng) Mổ lấy thai trước chuyển dạ	34.187 (11,2%) 23.085 (7,51%)	658 (1,9%) 475 (2,1%)	1 1,02 (0,15-1,15)	>0,5
Không có vết mổ cũ Kiểu 1 Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng) Khởi phát chuyển dạ	291.604 241.889 (82,95%) 32.377 (11,1%)	3.003 (1%) 2.048 (0,8%) 641 (2%)	1 1,75 (1,51-1,93)	<0,01
Kiểu 2 Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng) Mổ lấy thai trước chuyển dạ	241.889 (82,95%) 17.388 (5,95%)	2.048 (0,8%) 341 (2%)	1 2,09 (1,86-2,30)	<0,01
Kiểu 3 Khởi phát chuyển dạ (nhóm chứng) Mổ lấy thai trước chuyển dạ	32.377 (11,1%) 17.388 (5,95%)	641 (1,9%) 341 (2%)	1 1,2 (0,96-1,29)	>0,05
Có vết mổ lấy thai Kiểu 1 Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng) Khởi phát chuyển dạ	8.254 (52,2%) 1.810 (11,45%)	152 (1,8%) 44 (2,4%)	1 1,1 (0,77-1,56)	>0,05
Kiểu 2 Chuyển dạ tự nhiên (nhóm chứng) Mổ lấy thai trước chuyển dạ	8.254 (52,2%) 5.747 (36,35%)	152 (1,8%) 134 (2,4%)	1 1,28 (1,01-1,65)	1 Các tin khác cùng chuyên mục: Dinh Dưỡng Cho Trẻ Non Tháng - Thách thức của thời đại - Ngày đăng: 14-06-2012 Các kỹ thuật & phẫu thuật ngoại khoa trong điều trị băng huyết sau sinh - Ngày đăng: 08-06-2012 Thông khí cao tần trong hỗ trợ hô hấp trẻ sơ sinh - Ngày đăng: 06-06-2012 Sinh non – giảm co với chẹn kênh Calci và đồng vận Beta - Ngày đăng: 30-05-2013 Rubella và thai kỳ - Ngày đăng: 14-05-2012 Động kinh trong thai kì: Một số điểm chính về kết cục sản khoa và kết cục sơ sinh - Ngày đăng: 26-04-2012 Nghiên cứu ứng dụng Misoprostol chấm dứt thai kỳ trên thai chết trong tử cung ba tháng đầu - Ngày đăng: 24-04-2012 Rối loạn tăng động giảm chú ý – Phần II - Ngày đăng: 31-01-2012 Rối loạn tăng động giảm chú ý – Phần I - Ngày đăng: 31-01-2012 Quan điểm của WHO về việc sử dụng Misoprostol trong cộng đồng để làm giảm tử vong mẹ - Ngày đăng: 25-12-2011 Khuyến cáo 2011 của WHO trong phòng ngừa và điều trị tiền sản giật và sản giật - Ngày đăng: 30-11-2011 Ối vỡ sớm, ối vỡ non - Ngày đăng: 26-07-2011 THƯ VIÊN Hướng dẫn lâm sàng VSRM Y học sinh sản Tạp chí phụ sản Sản phụ khoa từ bằng chứng đến thực hành Các ấn phẩm khác Tài liệu tham khảo chuyên ngành LỊCH HỘI NGHỊ MỚI Năm 2020 IVF Vietnam Summit 2025 Thứ bảy ngày 22 . 02 . 2025 Năm 2020 Hội thảo chuyên đề Hội chứng buồng trứng đa nang 2025: tiếp cận và quản lý đa khoa toàn diện Windsor Plaza Hotel, Chủ Nhật ngày 15 . 12 . 2024 Năm 2020 Hội thảo Nội tiết sinh sản Mãn kinh (TPHCM, Thứ Bảy 14.12.2024) Windsor Plaza Hotel, Thứ Bảy 14.12 . 2024 GIỚI THIỆU SÁCH MỚI Phát hành sách Sản Phụ khoa - Từ Bằng chứng đến Thực hành - Quyển14 Sách ra mắt ngày 10 . 10 . 2024 Y học sinh sản 59 - Bệnh truyền nhiễm và thai kỳ Y học sinh sản 59 - Bệnh truyền nhiễm và thai kỳ Y học sinh sản 58 - Thai kỳ và các bệnh lý nội tiết, chuyển hóa Y học sinh sản 58 - Thai kỳ và các bệnh lý nội tiết, chuyển ... Hội viên liên kết Bạch kim 2024 Hội viên liên kết Vàng 2024 Hội viên liên kết Bạc 2024 FACEBOOK HỘI NỘI TIẾT SINH SẢN VÀ VÔ SINH TPHCM (HOSREM) Văn phòng HOSREM: Phòng 3.3, tầng 3, tòa nhà Thanh Niên, số 345/134 Trần Hưng Đạo, P. Cầu Kho, Quận 1, TPHCM Điện Thoại: 0933 456 650 (có Zalo) Email: [email protected] Số Tài khoản: 060005976475 | Chủ tài khoản: Hội Nội tiết sinh sản và Vô sinh TPHCM | Ngân hàng: Sacombank – Chi nhánh Cao Thắng. Bản quyền © thuộc về Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP.HCM (HOSREM). All rights reserved. Giấy phép số: 21/GP-ICP-STTTT do Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM cấp ngày 28 tháng 3 năm 2014. Thống kê truy cập Online 0 Hôm nay 0 Tháng này 0 Tất cả 8602656 Chỉ dành cho Hội viên đã Đăng ký. Username Password