Bài viết của BS Hồ Mạnh Tường, chuyên gia về hỗ trợ sinh sản, thụ tinh trong ống nghiệm; gồm cả thông tin về chuyên môn y tế và khía cạnh pháp lý của việc mang thai hộ

Từ năm 2003, kỹ thuật mang thai hộ đã bị cấm thực hiện ở Việt Nam theo Nghị định của Chính phủ. Tháng 6/2014 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Hôn nhân gia đình sửa đổi, trong đó có việc cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo ở Việt Nam. Luật này sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/1/2015. Sắp tới đây, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định để làm cơ sở cho việc triển khai kỹ thuật mang thai hộ ở Việt Nam.

Mang thai hộ là gì?

Từ mang thai hộ (surrogacy) đã tồn tại từ lâu, nhưng việc mang thai hộ thật sự chỉ có thể được thực hiện sau khi con người thực hiện thành công kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON). Trước khi kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm ra đời, khi người vợ không thể có con hay mang thai, người chồng có thể giao hợp với một người phụ nữ khác hoặc bơm tinh trùng tử cung của phụ nữ này để có thai và việc này thời đó cũng được xem là “mang thai hộ”. Người phụ nữ này có thể có thai, sau đó trao con lại cho cặp vợ chồng có nhu cầu. Khi này, thật ra, đứa trẻ là con sinh học giữa người chồng và người phụ nữ mang thai hộ. Ngày nay, với sự phát triển của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, sự việc trên thường ít được luật pháp và đạo đức xã hội chấp nhận.

Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ra đời, cụ thể là TTTON, cho phép lấy tinh trùng và noãn của một cặp vợ chồng ra khỏi cơ thể, cho tinh trùng và noãn thụ tinh để tạo phôi, nuôi cấy phôi và cho đưa phôi vào tử cung một phụ nữ khác để mang thai. Nhờ đó, kỹ thuật mang thai hộ chính danh mới có thể được thực hiện. Với TTTON, chúng ta mới có kỹ thuật mang thai hộ đúng nghĩa.

Kỹ thuật hỗ trợ mang thai hộ

Trường hợp mang thai hộ chính danh đầu tiên trên thế giới được báo cáo ở Mỹ vào năm 1985. Mỹ là nước có nhiều kinh nghiệm và báo cáo các nghiên cứu liên quan đến mang thai hộ trên thế giới hiện nay, bên cạnh nhiều nước khác cũng cho phép hoặc không cấm mang thai hộ (chiếm hơn 1/3 quốc gia được khảo sát trên thế giới). Mang thai hộ được thực hiện trên cơ bản là kỹ thuật TTTON thông thường, nên không phức tạp về mặt kỹ thuật. Người vợ trong cặp vợ chồng có nhu cầu nhờ mang thai hộ sẽ được kích thích buồng trứng, theo dõi và chọc hút noãn. Noãn sẽ được thụ tinh với tinh trùng người chồng để tạo phôi. Phôi có thể được chuyển ngay vào tử cung người mang thai hộ đã được chuẩn bị bằng nội tiết hoặc phôi sẽ được đông lạnh và sẽ được rã đông và cấy vào tử cung người nhận mang thai hộ vào thời điểm thích hợp. Người chồng trong cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ phải đảm bảo có đủ tinh trùng để TTTON và người vợ phải có dự trữ buồng trứng đủ để cho việc thực hiện TTTON.

Có thể nói, nếu xin noãn-TTTON là kỹ thuật chọn lựa cho các trường hợp vô sinh nữ do bất thường ở buồng trứng hoặc không có buồng trứng, thì TTTON-mang thai hộ là kỹ thuật chọn lựa cho các trường hợp bất thường tử cung hoặc không thể mang thai do nhiều nguyên nhân khác.

Các qui định pháp luật liên quan đến kỹ thuật mang thai hộ

Cặp vợ chồng có nhu cầu mang thai hộ cung cấp noãn và tinh trùng, chính là cha mẹ sinh học thật sự của đứa trẻ, được gọi là “vợ chồng nhờ mang thai hộ”. Cặp vợ chồng có người vợ là người nhận mang thai hộ gọi là “vợ chồng người mang thai hộ”.

Pháp luật Việt Nam (theo Luật Hôn nhân gia đình sửa đổi 2014) chỉ cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. “Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo” được giải thích là việc một người phụ nữ tự nguyện, không vì mục đích thương mai giúp mang thai cho cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi đã áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. Cách thực hiện là lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để TTTON để tạo phôi, sau đó cấy phôi vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai để người này mang thai và sinh con. Đứa trẻ sinh ra được trao lại cho bố mẹ sinh học là cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ. Con sinh ra trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là con chung của cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ, kể từ thời điểm con được sinh ra.

Mang thai hộ vì mục đích thương mại là việc một người phụ nữ mang thai cho người khác bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để hưởng lợi về kinh tế hoặc các lợi ích khác.

Điều kiện để một cặp vợ chồng có quyền nhờ mang thai hộ:

Điều kiện của một người được quyền mang thai hộ:

Với các qui định chặt chẽ về mang thai hộ theo Luật Hôn nhân gia đình sửa đổi ở Việt Nam, việc ngăn ngừa lạm dụng kỹ thuật đã được các nhà làm luật cân nhắc và thể hiện rõ. Việc tuân thủ và giám sát thực hiện sẽ giúp hạn chế đến mức thấp nhất việc lạm dụng kỹ thuật. Tuy nhiên, do các qui định pháp luật khá chặt, cả hai bên nhờ mang thai hộ và mang thai hộ sẽ phải chuẩn bị phải trải qua nhiều thủ tục, mất nhiều thời gian để thực hiện. Đồng thời cần có cơ chế theo dõi và giám sát hiệu quả việc triển khai thực hiện kỹ thuật này.

Các chỉ định của mang thai hộ

Các trường hợp sau đây có thể được xem xét mang thai hộ do nguyên nhân y khoa, nghĩa là một cặp vợ chồng không thế có con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hoặc việc mang thai có thể nguy hiểm cho sức khỏe, tính mạng của người vợ và của trẻ sinh ra:

Các cặp vợ chồng muốn nhờ mang thai hộ cần được xác nhận rõ ràng của cơ sở y tế về chỉ định cụ thể của mang thai hộ.

CÁC VẤN ĐỀ CẦN TƯ VẤN CHO CẢ HAI BÊN NHỜ MANG THAI HỘ VÀ BÊN MANG THAI HỘ

* Một số vấn đề cần tư vấn cho vợ chồng nhờ mang thai hộ:

* Một số vấn đề cần tư vấn cho người mang thai hộ:

Các vấn đề khó khăn có thể gặp khi thực hiện kỹ thuật mang thai hộ

Một số vấn đề cần quan tâm và mà cơ sở y tế thực hiện mang thai hộ có thể chuẩn bị sẵn phương án giải quyết khi cần thiết hay chủ động tư vấn cho các cặp vợ chồng:

Kết luận

Mang thai hộ tuy không phức tạp về mặt kỹ thuật thực hiện nhưng có nhiều vấn đề về tâm lý, pháp lý với các bên liên quan trong quá trình triển khai thực hiện. Trong điều kiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ở Việt Nam đã và đang phát triển mạnh ở Việt Nam, việc thông qua luật cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo ở Việt Nam thể hiện ý muốn của các nhà làm luật nhằm tạo cơ hội được có con của chính mình cho các cặp vợ chồng không may mắn. Kỹ thuật mang thai hộ được phép thực hiện cũng hỗ trợ nhiều cho nhân viên y tế trong việc điều trị và xử lý các bệnh lý, biến chứng trong thực hành Sản Phụ khoa có liên quan đến tử cung.

_________________

Tài liệu tham khảo