BS Vương Tú Như

Một nghiên cứu meta-analysis cho thấy việc điều trị aspirin liều thấp cho phụ nữ mang thai có nguy cơ tiền sản giật có thể giảm hơn phân nửa nguy cơ bị tiền sản giật, sanh non và thai chậm tăng trưởng trong tử cung.

Theo BS Emmanuel Bujold, làm việc tại Đại học Laval-Quebec những phụ nữ được xem có nguy cơ cao tiến triển thành tiền sản giật đa phần có tiền căn tiền sản giật, nên được uống aspirin liều thấp mỗi ngày, bắt đầu lúc thai 16 tuần.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ ràng rằng chúng tôi nên bắt đầu dùng aspirin sớm ngay khi test thử thai dương tính hay nên đợi đến 8-12 tuần sau đó, khi thai được 16 tuần.

Trên tạp chí Obstetrics & Gynecology tháng 8, tác giả và cộng sự giải thích rằng tiền sản giật và thai chậm tăng trưởng trong tử cung có liên quan đến sự khiếm khuyết của bánh nhau, được xem là hậu quả của sự tưới máu không đầy đủ và thiếu máu cục bộ bánh nhau dẫn đến rối loạn chức năng lớp nội mạc, kèm theo là sự hoạt hóa hệ thống tiểu cầu và cục máu đông. Nếu điều này đúng, aspirin nên được sử dụng để ngăn ngừa sự co mạch máu và hiện tượng đông máu bất thường ở bánh nhau – là nguyên nhân gây nên tiền sản giật và thai chậm tăng trưởng trong tử cung.

Vấn đề nằm ở chỗ những thử nghiệm ngẫu nhiên sử dụng aspirin trong thời gian mang thai có những kết quả trái ngược nhau. Nhóm nghiên cứu lý luận rằng việc bắt đầu sử dụng aspirin trễ trong thai kỳ và sử dụng cho những thai phụ có nguy cơ thấp trong thử nghiệm có thể làm cho aspirine không đạt được kết quả mong muốn.

Thông qua nghiên cứu các dữ liệu trên Embase, PubMed và Cochrane, nhóm tác giả đã tìm thấy 34 thử nghiệm ngẫu nhiên có nhóm chứng được công bố từ 1985 đến 2005.Những thử nghiệm này gồm 11.348 phụ nữ có các yếu tố nguy cơ của tiền sản giật như: con so, đa thai siêu âm Doppler động mạch tử cung bất thường, hoặc tiền căn bị tiền sản giật, rối loạn cao huyết áp, thai chậm tăng trưởng trong tử cung hoặc thai chết lưu.

Nhóm điều trị được uống aspirin với liều 50-150 mg/ngày, có thể chỉ dùng aspirine hay dùng kết hợp với dipyridamole với liều < 300mg/ngày, nhóm chứng uống giả dược hoặc không điều trị gì. Các tác giả phân tầng các nghiên cứu dựa vào tuổi thai một cách ngẫu nhiên (12 nghiên cứu ở tuổi thai dưới 16 tuần, 22 nghiên cứu ở tuổi thai sau 16 tuần)

Các tác giả nhận thấy chỉ ở nhóm được bắt đầu điều trị  trước lúc thai 16 tuần là có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ tiền sản giật, sanh non và thai chậm tăng trưởng trong tử cung.

Trong nhóm điều trị sớm, so sánh với nhóm dùng giả dược, aspirin làm giảm đáng kể nguy cơ tiền sản giật (với nguy cơ tương đối RR = 0,47), giảm nguycơ thai chậm tăng trưởng trong tử cung (cân nặng dưới bách phân vị thứ 10) (RR 0,47), và giảm nguy cơ sanh non (RR 0,22), với số trường hợp cần điều trị là 8-9.

Hơn thế nữa, các tác giả báo cáo, tuổi thai ở nhóm điều trị với aspirin sẽ kéo dài hơn được 1,4 tuần so với nhóm dùng giả dược.

BS Bujold cũng ghi nhận rằng không có sự tăng nguy cơ xuất huyết trước sanh cũng như nguy cơ sẩy thai sớm.

Bên cạnh giúp ích cho thực hành lâm sàng, kếtquả của nghiên cứu này còn giúp khẳng định cơ chế của tiền sản giật.

Tác giả đã giải thích rằng sự bám của bánh nhau hay sự xâm nhập của tế bào nuôi vào các động mạch xoắn ở tử cung thường được kết thúc ở tuổi thai 16- 18 tuần, và họ tin rằng aspirin giúp ích trong cơ chế sinh lý này, cơ chế này ở một số phụ nữ có thể bị thiếu sót. Thực tế, đã có ghi nhận trước đây rằng chính sự thất bại của các tế bào nuôi xâm nhập vào các động mạch xoắn là dấu hiệu xác nhận tiền sản giật.

Dự đoán và ngăn chặn được tiền sản giật khi thai ở 3 tháng đầu sẽ rất hay.

Hiện tại, tác giả và cộng sự đang chuẩn bị tiến hành thử nghiệm ngẫu nhiên có nhóm chứng sử dụng aspirin liều thấp ở phụ nữ trong 3 tháng đầu có xét nghiệm dự đoán nguy cơ hội chứng Down cao bất thường, chẳng hạn như Papp- A, thường đi kèm với tiền sản giật.

Obstet Gynecol.2010; 116:402- 414