ThS. Nguyễn Thị Ngọc Hân
Chuyên viên phôi học
Đơn vị Hỗ trợ sinh sản Olea Fertility, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
 
Giới thiệu
Trong những năm gần đây, xu hướng trì hoãn làm cha ngày càng phổ biến, với độ tuổi trung bình của người cha hiện đã vượt qua 30 ở nhiều quốc gia. Điều này đã đặt ra câu hỏi về ảnh hưởng của tuổi làm cha cao (Advanced paternal age – APA) đối với chất lượng tinh trùng và sức khỏe của thế hệ sau.
Phân mảnh DNA tinh trùng (sperm DNA fragmentation – SDF) là một yếu tố quan trọng trong đánh giá khả năng sinh sản ở nam giới, liên quan trực tiếp đến chất lượng phôi và kết quả mang thai. Cho đến nay, tác động của APA đối với SDF vẫn là một vấn đề chưa có sự đồng thuận trong cộng đồng khoa học. Nghiên cứu này nhằm xác định mức độ gia tăng của SDF theo tuổi cha và thời điểm cụ thể mà SDF bắt đầu tăng rõ rệt.
 
Phương pháp
Nghiên cứu hồi cứu sử dụng dữ liệu từ 4250 bệnh nhân (từ 18 đến 71 tuổi) đến thăm khám tại Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản OVO (Montreal, Canada) từ năm 2016 đến năm 2022. Các mẫu tinh dịch được thu thập và phân tích theo tiêu chuẩn WHO (2010), bao gồm các đánh giá về thể tích, mật độ, khả năng di động và hình dạng tinh trùng.
Mức độ SDF được đo bằng phương pháp Terminal deoxynucleotidyl transferase dUTP nick end labeling (TUNEL), kết hợp với máy đo tế bào học dòng chảy (BD Biosciences). Dữ liệu được chia thành 7 nhóm tuổi và trình bày trong Bảng 1.  
 
Bảng 1. Mức độ phân mảnh DNA tinh trùng ở 4250 mẫu tinh dịch từ bệnh nhân được kiểm tra sức khỏe sinh sản

Nhóm tuổi	< 26	26-30	31-35	36-40	41-45	46-50	> 50
Số bệnh nhân (n)	36	500	1269	1268	732	304	141
Trung bình SDF (%)	17,9	18,1	18,1	20,7	22,3	25,7	27,9
Độ lệch chuẩn (SD)	10,8	12,3	11,6	13,4	14,0	16,2	16,9
Sai số chuẩn trung bình (SEM)	1,8	0,5	0,3	0,4	0,5	0,9	1,4
Khoảng tin cậy 95% (Lower CI)	14,2	17,0	17,4	19,9	21,3	23,8	25,1
Khoảng tin cậy 95% (Upper CI)	21,5	19,2	18,7	21,4	23,3	27,5	30,8
Phân vị 25%	8,8	8,6	9,3	11,0	11,8	13,4	15,5
Trung vị (Median)	14,8	15,9	16,0	18,3	20,7	22,6	23,2
Phân vị 75%	26,0	24,3	24,4	27,1	29,5	33,5	38,0

Viết tắt: SD: Độ lệch chuẩn; SEM: Sai số chuẩn trung bình; CI: Khoảng tin cậy
         
Kết quả      
Tỷ lệ phân mảnh DNA tinh trùng được chia thành 3 mức độ: Mức SDF bình thường (≤16,8 %), mức SDF trung bình (16,9-30%) và mức SDF cao (>30%).
Kết quả phân tích dữ liệu theo nhóm tuổi, được minh họa trong Hình 1, cho thấy mối tương quan dương giữa tuổi cha và mức độ phân mảnh DNA tinh trùng (Spearman’s r = 0,17; p < 0,001). Tỷ lệ nhóm SDF bình thường và cao vẫn ổn định ở nhóm tuổi từ 35 trở xuống. Trong khi đó, từ 36 tuổi trở đi, tỷ lệ SDF cao bắt đầu tăng lên và duy trì ở mức cao hơn so với các nhóm tuổi trẻ hơn. Sự gia tăng rõ rệt được ghi nhận ở nhóm trên 45 tuổi. Đáng chú ý, tỷ lệ tinh trùng có mức phân mảnh trung bình lại khá ổn định giữa các nhóm tuổi, không có sự biến động đáng kể.


Hình 1. Tỷ lệ mức độ SDF theo các nhóm tuổi.
 
Thảo luận
Nghiên cứu này làm rõ mối liên hệ giữa tuổi tác của người cha và chỉ số SDF, với sự gia tăng đáng kể ở nam giới trên 35 tuổi. Kết quả này tương tự với các nghiên cứu trước đây, nhưng điểm đặc biệt là SDF vẫn ổn định trước 35 tuổi (dao động từ 17,9% đến 18,1%) và chỉ tăng đáng kể sau mốc này, thay vì 40 tuổi như một số nghiên cứu trước đó. Cơ chế chính xác của hiện tượng tỷ lệ SDF cao bắt đầu tăng từ 46 tuổi hiện vẫn chưa được làm rõ. Tuy nhiên, điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét tuổi cha đối với chất lượng tinh trùng.
SDF tăng theo tuổi có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe ở thế hệ sau, bao gồm thai chết lưu, hội chứng cơ xương, và ung thư ở trẻ em. Các yếu tố khác như hút thuốc, tiêu thụ rượu và giãn tĩnh mạch thừng tinh (varicocele) có thể làm tăng SDF.
Hiện nay, các phương pháp điều trị tiềm năng cho nam giới có chỉ số SDF cao có thể là việc thay đổi lối sống, bổ sung chất chống oxy hóa, giảm thời gian kiêng xuất tinh.
Bên cạnh đó, phương pháp phẫu thuật ngoại khoa có thể giúp giảm SDF và cải thiện chất lượng tinh trùng ở những nam giới giãn tĩnh mạch thừng tinh. Ngoài ra, việc sử dụng tinh trùng lấy từ tinh hoàn trong ICSI (TESTI-ICSI) có thể làm tăng tỷ lệ có thai và giảm nguy cơ sảy thai so với tinh trùng xuất tinh (EJA-ICSI).
Nghiên cứu này làm nổi bật tầm quan trọng của tuổi cha trong đánh giá vô sinh. Khái niệm “đồng hồ sinh học của nam giới” (paternal clock) có thể so sánh với sự suy giảm khả năng sinh sản của nữ giới sau 35 tuổi.

Kết luận
Tóm lại, sự gia tăng SDF ở độ tuổi trên 35 nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét tuổi tác của cả phụ nữ và đàn ông khi lập kế hoạch sinh con. Mặc dù nghiên cứu đã làm sáng tỏ vấn đề này, vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về cơ chế chính xác dẫn đến sự gia tăng SDF liên quan đến tuổi tác và những tác động tiềm ẩn của nó đối với vô sinh ở nam.
 
Nguồn: Kadoch E, Benguigui J, Chow-Shi-Yee M, Tadevosyan A, Bissonnette F, Phillips S, et al. The paternal clock: Uncovering the consequences of advanced paternal age on sperm DNA fragmentation. Reprod Biol. 2024;24(4):100931.

Từ khóa: Tuổi làm cha cao, Vô sinh nam, Nghiên cứu đoàn hệ hồi cứu, Phân mảnh DNA tinh trùng, Ngưỡng